.jpg)
កិច្ចប្រជុំទីស្តីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រីកាលពីថ្ងៃសុក្រ។ រូបថត សហការី
ភ្នំពេញៈ ទីស្តីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រីបានអនុម័តលើវិសោធនកម្មរដ្ឋធម្មនុញ្ញ និងក្រមព្រហ្មទណ្ឌដែលមានលក្ខណៈចម្រូងចម្រាសកាលពីថ្ងៃសុក្រក្នុងនោះរួមមានទាំងការដាក់កំហិតទោសលើសេរីភាពនៃការបង្កើតអង្គការសមាគម និងការហាមប្រាមមិនឲ្យមានការប្រមាថព្រះមហាក្សត្រ។
លោក ផៃ ស៊ីផាន អ្នកនាំពាក្យទីស្តីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រីបានបញ្ជាក់ថាសំណើវិសោធនកម្មទាំងអស់ត្រូវបានអនុម័តរួមជាមួយនឹងវិសោធនកម្មក្រមព្រហ្មទណ្ឌ និងច្បាប់ដែលគ្រប់គ្រងក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញ។
វិសោធនកម្មនេះត្រូវបានព្រាងឡើងក្រោមការដឹកនាំរបស់អនុប្រធានគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាលោក ស ខេង ហើយបន្ទាប់ពីនេះសេចក្តីព្រាងវិសោធនកម្មច្បាប់នេះនឹងត្រូវបញ្ជូនទៅរដ្ឋសភាអនុម័តដែលមានសមាជិកភាគច្រើនមកពីគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា។
រដ្ឋធម្មនុញ្ញតម្រូវឲ្យមានការអនុម័តដោយសំឡេង ២ ភាគ ៣ ដែលគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាខ្វះតែ ៣ សំឡេងប៉ុណ្ណោះ ខណៈច្បាប់ស្តីពីការប្រមាថព្រះមហាក្សត្រគ្រាន់តែតម្រូវឲ្យមានសំឡេងភាគច្រើនប៉ុណ្ណោះ។
គណបក្សដែលមានសំឡេងតំណាងច្រើនបំផុត បន្ទាប់ពីគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាគឺគណបក្សហ៊្វុនស៊ិនប៉ិចដែលត្រូវបានចោទប្រកាន់ថាដើរតួនាទីគាំទ្រគណបក្សកាន់អំណាច។ គណបក្សហ៊្វុនស៊ិនប៉ិចបានឈ្នះតែ ៣ ភាគរយប៉ុណ្ណោះនៃសំឡេងឆ្នោតនៅក្នុងការបោះឆ្នោតជាតិកាលពីឆ្នាំ ២០១៣ ប៉ុន្តែអាចទទួលបានអាសនៈសភាចំនួន ៤១ បន្ទាប់ពីការរំលាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិដែលមានប្រជាពលរដ្ឋបោះឆ្នោតគាំទ្រស្ទើរតែពាក់កណ្តាលប្រទេស។
អ្វីដែលចោទជាការសង្ស័យបន្ថែមទៀតគឺថាគណបក្សហ៊្វុនស៊ិនប៉ិចបានដាក់ពាក្យបណ្តឹងឲ្យមានការរំលាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិទៅក្រសួងមហាផ្ទៃ។ មន្ត្រីគណបក្សហ៊្វុនស៊ិនប៉ិចមិនអាចទាក់ទងសុំអត្ថាធិប្បាយបានទេកាលពីម្សិលមិញ។
ខណៈភ្នំពេញប៉ុស្តិ៍មិនទាន់បានឃើញសេចក្តីព្រាងច្បាប់នេះនៅឡើយ វិសោធនកម្មចំពោះមាត្រា ៣៤, ៤២, ៤៩, ៥៣ និង ១១៨ ត្រូវបានបញ្ជាក់ដោយអ្នកនាំពាក្យជាច្រើន។
មាត្រា ៣៤ ចែងថាច្បាប់បោះឆ្នោតកំណត់បទប្បញ្ញត្តិដែលដាក់កម្រិតសិទ្ធិបោះឆ្នោត ឬសិទ្ធិឈរជាបេក្ខជនសម្រាប់ការបោះឆ្នោត។ វិសោធនកម្មថ្មីនឹងបំភ្លឺថាអាចដកហូតសិទ្ធិទាំងនោះទាំងស្រុង។
មាត្រា ៤២ ផ្តល់សេរីភាពចំពោះការបង្កើតអង្គការ សមាគម និងសិទ្ធិបង្កើតគណបក្សនយោបាយ។ វិសោធនកម្មនេះនឹងតម្រូវឲ្យគណបក្សនយោបាយ «គិតអំពីអត្ថប្រយោជន៍ជាតិជាធំ»។ មាត្រា ៤៩ ចែងថា «ពលរដ្ឋខ្មែរគ្រប់រូបត្រូវគោរពរដ្ឋធម្មនុញ្ញ» និងមាន «កាតព្វកិច្ច... ការពារមាតុភូមិ»។
វិសោធនកម្មនេះហាមប្រាមបុគ្គលគ្រប់រូបមិនឲ្យបំផ្លាញអត្ថប្រយោជន៍ជាតិ។ មាត្រា ៥៣ ចែងថាកម្ពុជានឹងមិនឈ្លានពាន ឬជ្រៀតជ្រែកនៅក្នុងកិច្ចការរបស់ប្រទេសដទៃនោះទេ។ វិសោធនកម្មនឹងប្រកាសថាកម្ពុជា «ប្រឆាំងការជ្រៀតជ្រែកណាមួយពីបរទេសនៅក្នុងកិច្ចការផ្ទៃក្នុងរបស់ខ្លួន»។
មាត្រា ១១៨ ពន្យល់ថារដ្ឋាភិបាលកណ្តាលរួមមានសមាសភាព នាយករដ្ឋមន្ត្រី ឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី ទេសរដ្ឋមន្ត្រី រដ្ឋមន្ត្រី និងរដ្ឋលេខាធិការ។ វិសោធនកម្មនេះនឹងដករដ្ឋលេខាធិការចេញពីខុទ្ទកាល័យ ហើយអនុញ្ញាតឲ្យរដ្ឋលេខាធិការត្រូវបានតែងតាំងដោយព្រះរាជក្រឹត្យជាជាងការបោះឆ្នោតដោយសភា។
ក្រុមមន្ត្រីបានលើកឡើងផ្សេងគ្នាអំពីថា តើក្រមព្រហ្មទណ្ឌនឹងត្រូវធ្វើវិសោធនកម្មបន្ថែមឬអត់ ដើម្បីចែងអំពីការដាក់ទោសទណ្ឌចំពោះការបំពានលើវិសោធនកម្មរដ្ឋធម្មនុញ្ញថ្មី។ ទាំងលោក ស៊ីផាន និងអ្នកនាំពាក្យក្រសួងយុត្តិធម៌ លោក ជិន ម៉ាលីន បានថ្លែងថាការធ្វើវិសោធនកម្មបន្ថែមមិនមានលក្ខណៈចាំបាច់ទេ ដោយសារក្រមព្រហ្មទណ្ឌមានបទប្បញ្ញត្តិដែលអាចត្រូវបានប្រើដើម្បីដាក់ទោសទណ្ឌទៅលើការបំពានទាំងនោះ។
ទោះយ៉ាងណាក្តីរដ្ឋលេខាធិការក្រសួងយុត្តិធម៌លោក កើត រិទ្ធិ និង លោក សក់ សេដ្ឋា សមាជិកក្រុមការងារធ្វើវិសោធនកម្មច្បាប់រដ្ឋធម្មនុញ្ញថ្លែងថា ការធ្វើវិសោធនកម្មបន្ថែមគឺមានលក្ខណៈចាំបាច់។
នៅក្នុងសុន្ទរកថាមួយកាលពីថ្ងៃព្រហស្បតិ៍លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បានថ្លែងថាវិសោធនកម្មដោយឡែកមួយចំពោះក្រមព្រហ្មទណ្ឌនឹងដាក់បញ្ចូលច្បាប់ស្តីពីការប្រមាថព្រះមហាក្សត្រដែលហាមមិនឲ្យមានការប្រមាថព្រះមហាក្សត្រ នរោត្តម សីហមុនី។
ទីភ្នាក់ងារសារព័ត៌មានរដ្ឋ AKP បានបញ្ជាក់កាលពីថ្ងៃសុក្រថា «អ្នកដែលប្រមាថព្រះមហាក្សត្រនឹងត្រូវប្រឈមមុខការជាប់ពន្ធនាគារពីមួយឆ្នាំទៅ ៥ ឆ្នាំ» និងពិន័យពី ២ ទៅ ១០ លានរៀល។ «នីតិបុគ្គល» ដែលប្រមាថព្រះមហាក្សត្រត្រូវពិន័យរហូតដល់ ៥០ លានរៀលរួមជាមួយនឹង «ការដាក់ទោសទណ្ឌដទៃៗទៀត»។
លោក ផៃ ស៊ីផាន បានថ្លែងនៅក្នុងបទសម្ភាសមួយកាលពីម្សិលមិញថា៖ «យើងគ្រាន់តែចង់ការពារព្រះមហាក្សត្រដូចដែលមានចែងនៅក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញរបស់យើង»។ លោក ស៊ីផាន បន្តថាក្តីបារម្ភរបស់សង្គមស៊ីវិលអំពីច្បាប់នេះគឺគ្មានហេតុផល។
កាលពេលច្បាប់ស្តីពីការប្រមាថព្រះមហាក្សត្រត្រូវបានប្រកាសបង្កើតដំបូងអ្នកជំនាញអំពីអាស៊ីអាគ្នេយ៍លោក Paul Chambers បានព្រមានថានៅក្នុងប្រទេសថៃច្បាប់ស្តីពីការប្រមាថព្រះមហាក្សត្រជាញឹកញាប់ត្រូវបានប្រើដើម្បីកាត់ទោសគូបដិបក្ខនយោបាយដែលប្រមាថព្រះមហាក្សត្រ។
លោកបានសរសេរនៅពេលនោះថា៖ «ចំពោះករណីកម្ពុជាលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ត្រូវបានអនុម័តជានិមិត្តរូបដោយព្រះមហាក្សត្រដូច្នេះច្បាប់ស្តីពីការប្រមាថព្រះមហាក្សត្រអាចមានន័យថាតុលាការនឹងចាត់ការអ្នកណាដែលរិះគន់លោក ហ៊ុន សែន»។
លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីខ្លួនលោកក៏ធ្លាប់បានលើកឡើងអំពីការរំលាយរបបរាជានិយមទាំងមូលកាលពីឆ្នាំ ២០០៥ នៅពេលដែលព្រះមហាក្សត្រនរោត្តម សីហមុនី នឹងមិនចុះហត្ថលេខាលើសន្ធិសញ្ញាព្រំដែនដែលមានលក្ខណៈចម្រូងចម្រាស។ សមត្ថកិច្ចរបស់ព្រះមហាក្សត្រ សីហមុនី ជាញឹកញាប់ត្រូវបានជំនួសដោយប្រធានព្រឹទ្ធសភា ដែលចុះហត្ថលេខាលើច្បាប់ជំនួសនៅពេលព្រះអង្គបដិសេធ។
កាលពីម្សិលមិញលោក Chambers បានថ្លែងថារដ្ឋាភិបាលចាប់អារម្មណ៍តែការការពារព្រះមហាក្សត្រដើម្បីពង្រីកអំណាចរបស់ខ្លួន។ «គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជានឹងមិនដែលចង់បង្កើនអំណាចរបស់ព្រះមហាក្សត្រពិតប្រាកដនោះទេ ដោយសារព្រះមហាក្សត្រអាចនឹងប្រឆាំងនឹងអំណាចរបស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា»។
ដោយថ្លែងថាច្បាប់ថ្មីគ្រាន់តែជានិមិត្តរូបលោក Chambers រំពឹងថា ហ៊ុន សែន នឹងប្រើច្បាប់ទាំងនោះដើម្បីធ្វើឲ្យការគ្រប់គ្រងប្រទេសរបស់លោកមានលក្ខណៈស្របច្បាប់តែប៉ុណ្ណោះ។
អង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សអង្គការលីកាដូ និងមជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជាបានសម្ដែងក្តីបារម្ភអំពីវិសោធនកម្មនេះទាំងពីខ្លឹមសារ និងអំពីការព្រាងវិសោធនកម្មនៅក្នុងលក្ខណៈសម្ងាត់។
គណៈកម្មការអ្នកច្បាប់អន្តរជាតិ (ICJ) ក៏បានបន្ថែមសំឡេងរបស់ខ្លួនទៅលើក្តីបារម្ភនេះផងដែរកាលពីថ្ងៃសុក្រដោយស្នើសុំកម្ពុជាបញ្ឈប់ «កិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងដាក់កម្រិតហួសហេតុទៅលើសិទ្ធិសេរីភាពនៃការបញ្ចេញមតិ»។
លោក Kingsley Abbot អ្នកនាំពាក្យ ICJ ត្រូវបានស្រង់សម្តីនៅក្នុងការចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍រិះគន់ច្បាប់នេះថា៖ «ជាការប៉ុនប៉ងបន្ថែមទៀត...ដើម្បីជាអាវុធធ្វើឲ្យប្រទេសនេះមានលក្ខណៈស្របច្បាប់»។
នៅក្នុងអ៊ីមែលមួយកាលពីម្សិលមិញលោក Abbott ក៏បានព្រមានផងដែរថា ច្បាប់របស់ថៃត្រូវបានបកស្រាយ «ទូលំទូលាយណាស់» ដែលវាមានផលប៉ះពាល់ទៅលើសេរីភាពនៃការបញ្ចេញមតិលើបញ្ហានយោបាយ និងគោលការណ៍ជាទូទៅ។ «សិទ្ធិចំពោះសេរីភាពនៃការបញ្ចេញមតិត្រូវបានការពារក្រោមច្បាប់អន្តរជាតិ ហើយមិនគួរស្ថិតនៅក្រោមការដាក់ទោសទណ្ឌព្រហ្មទណ្ឌនោះទេ»៕ PS
