ព្រះវិហារៈ សត្វត្មាតភ្លើងដែលជាប្រភេទសត្វកម្រជិតផុតពូជនៅលើពិភពលោកចំនួន ៣ សំបុក ត្រូវបានក្រុមអ្នកអភិរក្សរកឃើញនៅក្នុងដែនជម្រកសត្វព្រៃឆែប ខណៈសត្វត្មាតភ្លើងនេះ មានតិចជាង ៥០ ក្បាលប៉ុណ្ណោះ ដែលមានវត្តមាននៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។
ក្រុមអភិរក្សសត្វព្រៃរបស់ក្រសួងបរិស្ថាន អង្គការ WCS និងសហគមន៍ បានរកឃើញសត្វត្មាតដ៏កម្រ នៅក្នុងដែនជម្រកសត្វព្រៃឆែប នៃខេត្តព្រះវិហារ ដែលការរកឃើញសំបុកសត្វកម្រនេះ គឺជាក្តីសង្ឃឹមមួយ ដើម្បីអភិរក្សសត្វប្រភេទនេះកុំឲ្យបាត់បង់នៅពេលខាងមុខ។
លោក តាន់ សុផាន់ មន្ត្រីសម្របសម្រួលគម្រោងអភិរក្សសត្វត្មាតរបស់អង្គការ WCS ប្រចាំដែនជម្រកសត្វព្រៃឆែប បានលើកឡើងថា ចំនួនសត្វត្មាតនៅលើសកលលោកមានការធ្លាក់ចុះខ្លាំងគួរឲ្យព្រួយបារម្ភ ខណៈដែលសត្វត្មាតកម្ពុជាមានចំនួន៣ប្រភេទ គឺត្មាតភ្លើង ត្មាតត្នោត និងត្មាតផេះ។ សត្វត្មាតទាំង ៣ ប្រភេទនេះ ស្ថិតនៅក្នុងបញ្ជីក្រហមរបស់អង្គការ IUCN ជាប្រភេទរងគ្រោះជិតផុតពូជបំផុតលើសកលលោក។
លោកបន្តថា នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា សត្វត្មាតទាំង៣ប្រភេទនេះមានចំនួន ២០០-៣០០ ក្បាលប៉ុណ្ណោះ ដែលជាចំនួនច្រើនជាងគេបង្អស់នៅក្នុងតំបន់ អាស៊ីអាគ្នេយ៍។ វាជាផ្នែកមួយនៃកម្មវិធីការពារសំបុកសត្វស្លាប អង្គការ WCS បានជួលសមាជិកសហគមន៍ចំនួន ០៦នាក់ឲ្យការពារសំបុកសត្វត្មាតទាំង ៣ នេះ។ ពួកគាត់ទទួលបានប្រាក់កម្រៃពីការងារនេះ រហូតដល់ពងសត្វត្មាតញាស់ ហើយកូនអាចហើរចេញពីសំបុកជំនួសឲ្យការប្រមូលយកពងកូនសត្វស្លាបទៅលក់។
លោក តាន់ សុផាន់ និយាយថា៖«ត្មាតភ្លើងគឺជាប្រភេទដ៏កម្របំផុតនៅកម្ពុជា ហើយចំនួនរបស់ពួកវាមានតិចតួចណាស់នាពេលបច្ចុប្បន្ននេះ និងប្រឈមខ្ពស់នឹងការផុតពូជនៅពេលខាងមុខដ៏ខ្លី។ ក្រៅពីកម្មវិធីការពារសំបុក យើងក៏បានរៀបចំជាអាហារដ្ឋានត្មាតដើម្បីផ្តល់ចំណីឲ្យពួកវាជារៀងរាល់ខែ»។
លោក ស៊ឹង សាំង អ្នកយាមសំបុកត្មាតភ្លើងបាននិយាយថា អាហារដ្ឋានត្មាត គឺជាទីកន្លែងត្រូវបានបង្កើតឡើងដើម្បីផ្តល់ចំណីបន្ថែមដល់ហ្វូងសត្វត្មាតនៅកម្ពុជា។ អាហារដ្ឋាននេះ គឺជាកិច្ចសហការរួមគ្នារវាងក្រសួងបរិស្ថាន ក្រសួងកសិកម្ម រុក្ខាប្រមាញ់ និងនេសាទ និងអង្គការ អភិរក្សជាច្រើន ហើយបានចូលរួមលើកកម្ពស់ការយល់ដឹងអំពី សារៈសំខាន់នៃតំបន់នេះសម្រាប់ការថែរក្សាតំបន់ការពារនេះ និងសុខភាពមនុស្ស។
លោកបានបញ្ជាក់ថា៖«ខ្ញុំពេញចិត្ត នឹងការងារយាមសំបុកសត្វត្មាតនេះណាស់ពីព្រោះវាជួយឲ្យខ្ញុំអាចរកប្រាក់ចំណូល ដើម្បីជួយគ្រួសារ និងអាចថែរក្សាសត្វត្មាតដែលកាន់តែកម្រ នាពេលបច្ចុប្បន្ន។ ខ្ញុំបានចំណាយពេលយាមសំបុកវាជាប្រចាំដើម្បីការពារ ពីហានិភ័យនានា និងប្តេជ្ញាចិត្តថែរក្សាពួកវាឲ្យបានសម្រាប់ក្មេងជំនាន់ក្រោយ»។
លោក សុផាន់ បានបន្ថែមថា៖ «ភ្ញៀវទេសចរដែលមកកាន់អាហារដ្ឋានត្មាត រៀបចំដោយមជ្ឈមណ្ឌល សំ វាសនា សុទ្ធតែបានរួមចំណែកអភិរក្សហ្វូងសត្វត្មាតកុំឲ្យបាត់បង់ និងជួយលើកកម្ពស់ជីវភាពរស់នៅរបស់ប្រជាសហគមន៍។ សកម្មភាពអភិរក្សសត្វត្មាតនៅដែនជម្រកសត្វព្រៃឆែបទទួលបានការគាំទ្រពី AFD មជ្ឈមណ្ឌលសំវាសនា និងសហភាពអឺរ៉ុប»។
តាមរបាយការណ៍របស់អង្គការ WCS បានបង្ហាញថា ការកើនឡើងនៃការបាត់បង់ព្រៃឈើ និងការផ្លាស់ប្តូរដីព្រៃតាមរយៈដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ច និង ការកាប់ឆ្ការដីព្រៃបានជះឥទ្ធិពលដល់ការបាត់បង់ទីជម្រកពងកូន និងកាត់បន្ថយប្រភេទសត្វជាចំណីរបស់ហ្វូងត្មាតផងដែរ។ សត្វត្មាតយ៉ាងតិចចំនួន ៣០ ក្បាលនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាត្រូវបានគេសម្លាប់នៅក្នុងរយៈពេល ៥ ឆ្នាំចុងក្រោយនេះ ដោយសារការប្រើប្រាស់ថ្នាំពុលដាក់តាមត្រពាំងក្នុងព្រៃដើម្បីចាប់សត្វស្លាប និងថនិកសត្វ មាឌតូច ដោយបញ្ហានេះបង្កគ្រោះថ្នាក់ធ្ងន់ធ្ងរដល់ចំនួនសត្វត្មាតនៅកម្ពុជា៕