ភ្នំពេញៈ ខណៈពេលប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ (EBA) កំពុងដំណើរការនីតិវិធីដកចេញពីកម្ពុជានោះ សហភាពអឺរ៉ុបបានបង្ហាញពីកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មសេរី (FTA) ជាមួយវៀតណាមដែលមានបញ្ហាសិទិ្ធមនុស្សធ្ងន់ធ្ងរមួយនៅក្នុងអាស៊ាន។
យោងតាមអនុស្សរណៈនៃកិច្ចព្រមព្រៀងបានឲ្យដឹងថាកាលពីថ្ងៃពុធ កន្លងទៅ គណៈកម្មាធិការសហភាពអឺរ៉ុបបានបង្ហាញពីកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្ម និងវិនិយោគរវាងអឺរ៉ុប និង វៀតណាម សម្រាប់ការចុះហត្ថលេខា និងការសម្រេចហើយពេលចូលជាធរមាន កិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មនេះនឹងលុបបំបាត់ពន្ធលើទំនិញ ៩៩ ភាគរយហើយនឹងលុបផ្នែកខ្លះតាមអត្រាពន្ធកូតា (TRQs)។
តាមសេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានដែលបង្ហាញនេះបានឲ្យដឹងថា គណៈកម្មាធិការពាណិជ្ជកម្មសហភាពអឺរ៉ុបចង់ឱ្យកិច្ចព្រមព្រៀងនេះអនុវត្ត «ឆាប់ៗ» ខណៈកំពុងរង់ចាំការសម្រេច និងយល់ព្រមពីក្រុមប្រឹក្សាអឺរ៉ុប និងសភាអឺរ៉ុបនោះ។
សហភាពអឺរ៉ុបបាននិយាយថា វៀតណាមគឺជាដៃគូពាណិជ្ជកម្មធំបំផុតទី ២ របស់សហភាពអឺរ៉ុបក្នុងតំបន់អាស៊ានបន្ទាប់ពីប្រទេសសិង្ហបុរី។ ពាណិជ្ជកម្មរវាងវៀតណាម និងសហភាពអឺរ៉ុបគឺមានតម្លៃ ៤៧,៦ ពាន់លានអឺរ៉ូក្នុងមួយឆ្នាំនិង ៣,៦ ពាន់លានអឺរ៉ូសម្រាប់សេវាកម្ម។
ក្រុមអ្នកជំនាញបានថ្លែងថា កិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មសេរី (FTA) គឺខុសគ្នាពីប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ Everything But Arms (EBA) ដោយសារវាមានអត្ថប្រយោជន៍សម្រាប់ភាគីទាំង ២ ហើយក្រោយមកគឺការទទួលផលពីប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ (EBA)។
ប៉ុន្តែកិច្ចព្រមព្រៀងទាំង ២ នេះមានលក្ខណៈភ្ជាប់គ្នាគឺដៃគូកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មសេរី (FTA) និងអ្នកទទួលបានប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ (EBA) ត្រូវតែគោរពសិទ្ធិមនុស្ស។
អ្នកជំនាញពីបញ្ហាសិទ្ធិមនុស្សលោក Phil Robertson អនុប្រធានអង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សរបស់អង្គការ Human Rights Watch ប្រចាំអាស៊ីបានថ្លែងកាលពីថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ថា វៀតណាមមានបញ្ហាសិទិ្ធមនុស្សដែលត្រូវដោះស្រាយមុនពេលចុះហត្ថលេខាលើកិច្ចព្រមព្រៀង (FTA) នេះ។
លោកថា៖ «ច្បាស់ណាស់វៀតណាមគឺជាប្រទេសមួយក្នុងចំណោមប្រទេសផ្សេងក្នុងតំបន់អាស៊ានដែលរំលោភសិទ្ធិមនុស្សខ្លាំងក្លាបំផុត។ រដ្ឋាភិបាលបានចាប់អ្នកនយោបាយជាង ១២០ នាក់ដាក់ពន្ធនាគារ ហើយចំនួននេះកំពុងកើនឡើងរាល់ថ្ងៃផងដែរ»។ លោក Robertson ក៏បានបញ្ជាក់ពីការរឹតត្បិតសេរីភាពនៃការបញ្ចេញមតិ ការប្រមូលផ្តុំ ប្រព័ន្ធតុលាការមិនល្អ និងការហាមបង្កើតសហជីពជាដើម។
លោកថា៖ «ច្បាស់ណាស់ថា វៀតណាមគឺជាអ្នករំលោភសិទ្ធិមនុស្សដ៏ខ្លាំងក្លាមួយហើយអង្គការ Human Rights Watch មិនគាំទ្រកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មសេរីរវាងសហភាពអឺរ៉ុប និងវៀតណាមទេគឺត្រូវរង់ចាំរហូតទីក្រុងហាណូយធ្វើកំណែទម្រង់ឲ្យបានហ្មត់ចត់ដើម្បីគោរពសិទិ្ធមនុស្សសិន»។
គណៈកម្មការពាណិជ្ជកម្មសហភាព-អឺរ៉ុបថ្មីៗនេះបានជូនដំណឹងថា ខ្លួនបានចាប់ផ្តើមដំណើរការដកប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ EBA ចេញពីកម្ពុជា ដោយសារមាន «ការរំលោភគោលការណ៍សិទ្ធិមនុស្សធ្ងន់ធ្ងរ» ហើយលោក Robertson បានទម្លាក់កំហុសនេះទាំងស្រុងទៅលើកម្ពុជាដែលស្ថិតក្រោមការដឹកនាំរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន។
លោកថ្លែងថា៖ «កំហុសចំពោះអ្វីដែលកំពុងកើតឡើងជាមួយប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ EBA នេះគឺស្ថិតនៅក្រោមដៃរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ទាំងស្រុងដែលបានរំលាយគណបក្សប្រឆាំងបានបំភិតបំភ័យ និងធ្វើទុក្ខបុកម្នេញដល់អង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាល និងសហជីពហើយបានរៀបចំការបោះឆ្នោតក្លែងក្លាយ។ វាគឺជាការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សជាប្រព័ន្ធពីសំណាក់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាហើយមិនអើពើនឹងប្រតិកម្មរបស់សហភាពអឺរ៉ុបចំពោះការរំលោភបំពានទាំងនោះដល់ឥឡូវនេះវាបានធ្វើឱ្យជីវភាពរបស់ប្រជាជនមានប្រឈមនឹងហានិភ័យ»។
លោកថា៖ «កម្ពុជាសមទទួលបានការឆ្លើយតបពីសហភាពអឺរ៉ុបឲ្យបានខ្លាំងក្លាចំពោះការខកខានសូម្បីការគោរពគោលការណ៍សិទ្ធិមនុស្សជាមូលដ្ឋានរបស់ខ្លួននៃកិច្ចព្រមព្រៀង EBA ហើយពេលនេះថ្នាក់ដឹកនាំទីក្រុងភ្នំពេញមានពេលវេលាមួយឆ្នាំដើម្បីកែលម្អ និងលើកកម្ពស់បញ្ហាសិទ្ធិមនុស្សឡើងវិញ ដែលកំពុងចរចាជាមួយអឺរ៉ុប។ កម្ពុជា គួរតែទទួលស្គាល់ថា ពួកគេចាំបាច់ត្រូវតែធ្វើសម្បទានឲ្យបានច្រើនដើម្បីកែលម្អបញ្ហារំលោភសិទ្ធិមនុស្ស និងគោលនយោបាយព្រមទាំងបញ្ចប់ការយាយី និងការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញទៅលើអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្ស»។
អ្នកវិភាគនយោបាយលោក ឯម សុវណ្ណារ៉ា បានសង្កេតឃើញថាកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មសេរីរបស់វៀតណាមជាមួយ EU និងការផ្អាកប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ EBA ពីកម្ពុជាគឺមានលក្ខណៈខុសគ្នា។
លោកថ្លែងថា៖ «អ្វីដែលយើងអាចនិយាយបានគឺថាប្រទេសកម្ពុជាជិតនឹងបាត់បង់ប្រព័ន្ធអនុគ្រោះបន្ត EBA នេះហើយ ខណៈដែលប្រទេសវៀតណាមជិតនឹងទទួលបានកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មសេរី (FTA)»។
ប៉ុន្តែទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយលោក សុវណ្ណារ៉ា ជឿជាក់ថាកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មសេរីរវាងសហភាពអឺរ៉ុប និងវៀតណាមនេះគឺមិនងាយដំណើរការបានងាយស្រួលនោះទេ ប្រសិនបើគេគិតអំពីបញ្ហាសិទិ្ធមនុស្សឲ្យបានខ្លាំងក្លានោះ។
លោកថ្លែងថា៖ «ខ្ញុំគិតថាប្រទេសវៀតណាមនឹងមិនងាយទទួលបានកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មសេរី (FTA) ជាមួយសហភាពអឺរ៉ុបទេ ពីព្រោះពួកគេត្រូវតែគោរពសិទិ្ធមនុស្ស និងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ។ ប្រសិនបើវៀតណាមទទួលបានកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មសេរីនេះ នោះវាក៏ជាបញ្ហាផងដែរពីព្រោះបច្ចុប្បន្ននេះប្រសិនបើយើងក្រឡេកមើលបទល្មើសនាំឈើចេញពីកម្ពុជាចូលទៅប្រទេសវៀតណាមគឺនោះជាបញ្ហាដែលវៀតណាមមិនអាចដោះស្រាយបាន។
ដូច្នេះហើយខ្ញុំគិតថាមានអង្គការអន្តរជាតិនានាដែលកំពុងរារាំងសហភាពអឺរ៉ុបមិនឲ្យផ្តល់កិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មសេរី (FTA) តាមរបៀបងាយស្រួល។ គឺពួកគេត្រូវតែគោរពនីតិវិធីច្បាប់របស់សហភាពអឺរ៉ុប»៕ NS