ភ្នំពេញៈ លោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី ហ៊ុន សែន និងរដ្ឋមន្រ្តីក្រសួងការពារជាតិលោក ទៀ បាញ់ បានច្រានចោលព័ត៌មាន ដែលថាកម្ពុជាចិនបានចុះកិច្ចព្រមព្រៀងសម្ងាត់មួយដើម្បីអនុញ្ញាតឱ្យកងទ័ពចិនប្រើប្រាស់មូលដ្ឋានកងទ័ពជើងទឹករបស់កម្ពុជា ដោយថ្នាក់ដឹកនាំទាំង ២ ចាត់ទុកការផ្សាយព័ត៌មានបែបនេះជាការប្រឌិតដ៏អាក្រក់ និងធ្វើឲ្យគេមើលមកកម្ពុជាឃើញខ្មៅងងឹត ដើម្បីដាក់ទណ្ឌកម្ម។
ការចុះផ្សាយរបស់សារព័ត៌មានបរទេសដែលថា កម្ពុជាបានចុះកិច្ចព្រមព្រៀងសម្ងាត់ដើម្បីអនុញ្ញាតឱ្យកងទ័ពចិនប្រើប្រាស់មូលដ្ឋានកងទ័ពជើងទឹករបស់ខ្លួននេះបានកើតឡើងបន្ទាប់ពីរដ្ឋសភាសហរដ្ឋអាមេរិក កាលពីដើមសប្ដាហ៍មុន បានអនុម័តច្បាប់ស្ដីពីលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជា ដែលច្បាប់នេះនឹងដាក់ទណ្ឌកម្មប្រឆាំងមន្រ្តីជាន់ខ្ពស់របស់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា។
ទោះយ៉ាងណា លោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី ហ៊ុន សែន បានប្រតិកម្មតាមសារព័ត៌មាន Fresh News ពីម្សិលមិញថា ការចុះផ្សាយពីសារព័ត៌មានបរទេសទាំងនេះ គឺជារឿងប្រឌិតដ៏អាក្រក់បំផុតដើម្បីប្រឆាំងកម្ពុជា។ លោកអះអាងថា កម្ពុជាមិនដែលពិភាក្សាជាមួយភាគីចិន ដើម្បីឱ្យមានវត្តមានកងទ័ពចិននៅកម្ពុជានោះទេ។
លោក ហ៊ុន សែន សង្កត់ធ្ងន់ថា៖ «គ្មានរឿងបែបនេះកើតឡើងនោះទេ ព្រោះមូលដ្ឋានយោធាបរទេសបាន ប្រឆាំងនឹងរដ្ឋធម្មនុញ្ញរបស់កម្ពុជា។ តើកម្ពុជាត្រូវការវត្តមានយោធាចិនលើទឹកដីរបស់ខ្លួនដើម្បីអ្វី? យើងមិនដែលបានពិភាក្សាណាមួយជាមួយមេដឹកនាំចិននោះឡើយ កុំថាឡើយដល់មានចុះហត្ថលេខាលើកិច្ចព្រមព្រៀង។ ល្មមឈប់ប្រើព័ត៌មានក្លែងបន្លំអំពីវត្តមានកងទ័ពចិនលើទឹកដីកម្ពុជា ដើម្បីប្រឆាំងនឹងយើងហើយ»។
កាលពីថ្ងៃអាទិត្យ The Wall Street Journal បានចុះផ្សាយ ដោយយោងតាមការបញ្ជាក់របស់មន្រ្តីសហរដ្ឋអាមេរិកថា កម្ពុជាចិនបានចុះកិច្ចព្រមព្រៀងសម្ងាត់មួយអនុញ្ញាតឲ្យកងទ័ពចិនបានប្រើប្រាស់មូលដ្ឋានទ័ពជើងទឹកកម្ពុជា ខណៈទីក្រុងប៉េកាំងកំពុងជំរុញគម្រោងអំណាចយោធារបស់ខ្លួននៅជុំវិញពិភពលោក។
សារព័ត៌មាននេះបន្តថា កិច្ចព្រមព្រៀងដែលចុះហត្ថលេខាអំឡុងរដូវផ្ការីក និងមិនបង្ហាញដោយភាគីទាំង ២ នេះគឺផ្ដល់សិទ្ធិផ្ដាច់មុខដល់ចិនចូលមកកាន់មូលដ្ឋានទ័ពជើងទឹកកម្ពុជាស្ថិតនៅឈូងសមុទ្រ ដែលស្ថិតនៅមិនឆ្ងាយប៉ុន្មានពីព្រលានយន្តហោះដ៏ធំមួយដែលកំពុងសាងសង់ឡើងដោយក្រុមហ៊ុនចិន។
លោក ទៀ បាញ់ រដ្ឋមន្រ្តីក្រសួងការពារជាតិ កាលពីម្សិលមិញបានលើកឡើងដែរថា លោកមិនភ្ញាក់ផ្អើលជុំវិញការចោទប្រកាន់ជាថ្មីនេះទេ ព្រោះវាសុទ្ធតែមិនមែនជាការពិត។ លោកបន្តថាមូលហេតុនាំឱ្យមានអ្នកចោទប្រកាន់បែបនេះ គឺដោយសារអ្នកទាំងនោះចង់បម្រើដល់មហិច្ឆតានយោបាយរបស់ក្រុមមួយចំនួន ដោយសារពួកគេកំពុងគិតថា រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបច្ចុប្បន្ន មិនអាចប្រើប្រាស់ក្នុងការបម្រើផលប្រយោជន៍ដល់ពួកគេបាន។
លោក ទៀ បាញ់ និយាយថា៖ «ជាលេសដើម្បីធ្វើយ៉ាងណាឱ្យគេឯងទាំងឡាយហ្នឹង មើលមកកម្ពុជាហ្នឹងខ្មៅងងឹត ហើយមានតែម្យ៉ាង គឺត្រូវតែដាក់ទណ្ឌកម្ម អ៊ីចឹង! រឿងពិតតែប៉ុណ្ណឹង។ ខ្ញុំនិយាយនេះ មិនមែនបំផ្លើសទេ សូមអស់លោកតាមមើលទៅ»។
ក្រុមមន្រ្តីរដ្ឋាភិបាលតែងតែចេញមកបដិសេធបែបនេះជារឿយៗ ចាប់តាំងពីមានការចោទប្រកាន់ជាបន្តបន្ទាប់ពីសហរដ្ឋអាមេរិកថា បានអនុញ្ញាតឱ្យកងទ័ពចិនប្រើប្រាស់ទឹកដីកម្ពុជាសម្រាប់ឈរជើង ដែលក្រុមមន្ត្រីថា បើធ្វើបែបនេះ វាជាការរំលោភច្បាប់រដ្ឋធម្មនុញ្ញ និងអធិបតេយ្យភាពរបស់កម្ពុជា។ កាលពីខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ ២០១៨ កម្ពុជាទទួលរងការចោទប្រកាន់ពីមន្ត្រីសហរដ្ឋអាមេរិកមិនបញ្ចេញឈ្មោះដែលថា កំពុងមានការកសាងមូលដ្ឋានកងទ័ពជើងទឹករបស់ប្រទេសចិនលើដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ចទំហំ ៤ សែន ៥ ម៉ឺនហិកតាស្ថិតក្នុងខេត្តកោះកុង។
លោកស្រី Emily Zeeberg មន្រ្តីនាំពាក្យស្ថានទូតសហរដ្ឋអាមេរិកប្រចាំកម្ពុជាប្រាប់ភ្នំពេញប៉ុស្ដិ៍តាមអុីមែល ពីម្សិលមិញដែរថា ស្ថានទូតកំពុងតាមដានអំពីព័ត៌មានថា កម្ពុជា-ចិន បានចុះកិច្ចព្រមព្រៀងសម្ងាត់នេះ។ ស្ថានទូតក៏បានអំពាវនាវដល់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ត្រូវតែមានតម្លាភាពពេញលេញបំផុតក្នុងការរៀបចំយោធាណាមួយជាមួយចិន ដើម្បីឱ្យប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជានិងក្នុងតំបន់ អាចយល់ដឹងពីផលប៉ះពាល់។
លោកស្រីសរសេរថា៖ «ពួកយើងព្រួយបារម្ភថា ជំហានណាមួយរបស់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ដើម្បីអញ្ជើញវត្តមានយោធាបរទេសមកកម្ពុជា នឹងគំរាមដល់ទំនាក់ទំនងដ៏ខ្ជាប់ខ្ជួន និងភាពកណ្ដាលនិយមរបស់អាស៊ាន ក្នុងការសម្របសម្រួលការអភិវឌ្ឍក្នុងតំបន់ និងធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់សន្ដិភាព និងស្ថិរភាពនៅក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍។ ពួកយើងទទូចឱ្យអ្នកដឹកនាំកម្ពុជាគោរពឱ្យបានពេញលេញតាមការប្ដេជ្ញាចិត្តតាមរដ្ឋធម្មនុញ្ញដើម្បីដើរតាមគោលនយោបាយការបរទេសឯករាជ្យ និងដើម្បីការពារអធិបតេយ្យភាព និងឯករាជភាពរបស់កម្ពុជាសម្រាប់ក្មេងជំនាន់ក្រោយ»។
ទោះបីជាយ៉ាងណា លោកស្រីមិនបានឆ្លើយចំពោះសំណួរមួយចំនួនទៀតឡើយ ដូចជាសំណួរថា តើលោក Micheal Newbill ភារធារីស្ថានទូតអាមេរិកប្រចាំកម្ពុជាបានទៅទស្សនាកំពង់ផែ ដែលកំពុងសាងសង់នៅខេត្តកោះកុងដែរឬទេ? តើគាត់វាយតម្លៃអ្វីខ្លះចំពោះកំពង់ផែនោះ តើនោះជាលក្ខណៈយោធាឬអត់ទេ? និងតើគាត់អាចបញ្ជាក់អំពីភាពជឿជាក់បានប៉ុនណាចំពោះប្រភពនោះ?។
ចំណែកលោក មាស នី អ្នកវិភាគនយោបាយលើកឡើងថា លោកមិនអាចបញ្ជាក់ថា តើព័ត៌មានចុះផ្សាយនោះ ជាការពិតឬយ៉ាងណាឡើយ ប៉ុន្តែតាមបទពិសោធរបស់លោកក្នុងសម័យសង្គមរាស្រ្ដនិយមឆ្នាំ ១៩៦៧-១៩៦៨ គឺកាលនោះ កម្ពុជាក៏ធ្លាប់រងការចោទប្រកាន់ និងបដិសេធដូចគ្នានេះដែរ ជុំវិញការចោទថាមានការអនុញ្ញាតឱ្យកងទ័ពវៀតកុងចូលមកទឹកដីរបស់ខ្លួន។
លោកថា៖ «កាលណោះតាមខ្ញុំចាំ និងដឹងក្ដី ខ្ញុំឃើញកងទ័ពវៀតកុងនៅក្រោមផ្ទះខ្ញុំរួចស្រេចទៅហើយក្នុងខេត្តស្វាយរៀង។ ក្រោយមកក៏មិនអាចលាក់បាន និងបែកធ្លាយទៅជាផ្លូវការទៅ កាលនោះ គឺពិតជាមានកងទ័ពវៀតកុងនៅក្នុងស្រុកខ្មែរយើងមែននៅក្នុងឆ្នាំ ៦៨ ឆ្នាំ ៦៩ ហើយឃើញរហូតមានដឹកគ្រាប់ និងជញ្ជូនសព្វាវុធ»។
លោក ឡៅ ម៉ុងហៃ អ្នកវិភាគនយោបាយម្នាក់ទៀតលើកឡើងដែរថា លោក ហ៊ុន សែន មានភាពចាំបាច់ត្រូវបដិសេធ ប៉ុន្តែការបដិសេធលើកនេះ នឹងមិនត្រូវបានគេផ្ដល់តម្លៃខ្ពស់ឡើយ ព្រោះការចុះផ្សាយដោយកាសែតអាមេរិក The Wall Street Journal ដែលថាមន្រ្តីសហរដ្ឋអាមេរិកបានឃើញសេចក្ដីព្រាងក្នុងកិច្ចព្រមព្រៀងសម្ងាត់នោះគឺដូចជាច្បាស់ជាងមុនអំពីវត្តមានកងទ័ពចិននៅកម្ពុជា។
លោកនិយាយថា៖ «ខ្ញុំថា រដ្ឋាភិបាលគួរបង្ហាញតម្លាភាពនៃអព្យាក្រឹតភាពខ្មែរ ដោយការចងចំណងមិត្តភាពប្រកបដោយតុល្យភាពជាមួយនឹងប្រទេសនានា។ ជាពិសេសជាមួយមហាអំណាចចិន និងមហាអំណាចអាមេរិក ហើយកសាងទំនាក់ទំនងយោធាជាមួយអាមេរិក និងបើកឲ្យអាមេរិកចូលទៅកាន់រាម និងផ្តល់ជំនួយកសាងមូលដ្ឋានរាមនោះឲ្យបានស្មើភាពជាមួយចិនដែរ។ ពុំនោះទេ គេនៅតែសង្ស័យថា ទំនាក់ទំនងជាមួយចិន និងជំនួយពីចិន មានលក្ខខណ្ឌ ជាថ្នូរមិនឲ្យខ្មែរមានទំនាក់ទំនងជាមួយអាមេរិក ដែលធ្វើឲ្យខ្មែរបាត់បង់អធិបតេយ្យភាពរបស់ខ្លួន ដែលមិនជាការល្អទាល់តែសោះសម្រាប់ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា»។
ប៉ុន្តែលោក គិន ភា ប្រធានវិទ្យាស្ថានទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិនៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជាលើកឡើងថា លោកមិនជឿចំពោះការចុះផ្សាយរបស់កាសែតសហរដ្ឋអាមេរិកនេះទេ។ លោកថា នៅក្នុងតំបន់មជ្ឈិមបូព៌ា ក៏ធ្លាប់ទទួលរងការផលិតព័ត៌មានក្លែងក្លាយដើម្បីធ្វើឱ្យមហាជន និងសហគមន៍អន្តរជាតិយល់ច្រឡំ និងជឿតាមដូចគ្នានេះដែរ ដើម្បីធ្វើយ៉ាងណាសម្រេចគោលដៅក្នុងការផ្ដួលរលំមេដឹកនាំរដ្ឋាភិបាលប្រទេសនោះប៉ុណ្ណោះ។
លោកថ្លែងថា៖ «គេកកូរសភាពការណ៍ ដើម្បីឱ្យសហគមន៍អន្តរជាតិ ឱ្យផ្ទៃក្នុងកម្ពុជាហ្នឹង មានការយល់ច្រឡំឬទទួលព័ត៌មានមិនច្បាស់លាស់ ហើយបង្កើតការសង្ស័យចំពោះកម្ពុជា ធ្វើឱ្យខូចទំនាក់ទំនងកម្ពុជាជាមួយប្រទេសផ្សេងទៀត បើនិយាយខ្លីគេថា គឺការបង្ខូចឈ្មោះ»៕