.jpg)
គម្រោង ផ្លេតហ្វម ដែលស្នើឡើងដោយ KrisEnergy នៅក្នុងគម្រោងប្រេងប្លុក A ក្នុងឈូងសមុទ្រថៃរបស់កម្ពុជា។ សហការី
ភ្នំពេញៈ រាជរដ្ឋាភិបាល អាចតម្រូវឲ្យអ្នកចុះកិច្ចព្រមព្រៀងប្រេងកាត ផ្គត់ផ្គង់ចំណែកផលប្រេងកាតរបស់ខ្លួន មិនលើសពី ២៥ ភាគរយ ដើម្បីបំពេញតម្រូវការចាំបាច់ ក្នុងស្រុក។ ក្នុងករណីមានការអាសន្នក្នុងការផ្គត់ផ្គង់ក្នុងប្រទេស ការនាំចេញប្រេងកាត អាចត្រូវបានហាមឃាត់។ នេះបើតាមមាត្រា ៣១ នៃច្បាប់ស្ដីពីការគ្រប់គ្រងប្រេងកាត និងផលិតផលប្រេងកាត ដែលព្រះមហាក្សត្រ បានឡាយព្រះហស្ដលេខា ដាក់ឲ្យប្រើប្រាស់កាលពីពេលថ្មីៗនេះ។
ច្បាប់ស្ដីពីការគ្រប់គ្រងប្រេងកាត និងផលិតផលប្រេងកាត ត្រូវបានព្រះមហាក្សត្រ បានឡាយព្រះហស្ដ លេខាដាក់ឲ្យប្រើប្រាស់ កាលពីថ្ងៃទី ១២ ខែ កក្កដា ឆ្នាំ ២០១៩ កន្លងមកនេះ ក្រោយពេលព្រឹទ្ធសភា បានអនុម័តកាលពីចុងខែមិថុនា។
យោងតាមឯកសារច្បាប់ ដែលភ្នំពេញប៉ុស្តិ៍ទើបទទួលបាន ច្បាប់នេះមាន ៩ ជំពូក និង ៧២ មាត្រា ដែលកំណត់អំពីសមត្ថកិច្ច និងការគ្រប់គ្រង ការចុះកិច្ចព្រមព្រៀងជាមួយក្រុមហ៊ុន ការដាក់ទោសទណ្ឌដល់ក្រុមហ៊ុន និងរូបវន្តបុគ្គល ដែលល្មើសច្បាប់នេះ ការការពារបរិស្ថាន និងបង្ការគ្រោះថ្នាក់នានា។
ច្បាប់នេះបែងចែកការគ្រប់គ្រងសកម្មភាពប្រេងកាតជា ២ ផ្នែកគឺសកម្មភាពនៅផ្នែកអាប់ស្ទ្រីម និងដោនស្ទ្រីម។
សកម្មភាពអាប់ស្ទ្រីមរួមមានបុរេសនា ការស្វែងរុករក ការអភិវឌ្ឍ និងផលិតកម្មប្រេងកាត ។ ចំណែកការគ្រប់គ្រងសកម្មភាពដោនស្ទ្រីមរួមមាន ការធ្វើប្រព្រឹត្តកម្ម ការដឹកជញ្ជូន សន្និធិ និងពាណិជ្ជកម្មប្រេងកាត និងផលិតផលប្រេងកាត លើកលែងតែការលក់ និងការនាំចេញប្រេងកាត ដែលត្រូវអនុវត្តតាមកិច្ចព្រមព្រៀងប្រេងកាត។
ច្បាប់នេះ បញ្ជាក់ថា ក្រសួងរ៉ែ និងថាមពល ជាស្ថាប័នមានសមត្ថកិច្ចគ្រប់គ្រង និងត្រួតពិនិត្យរាល់សកម្មភាពក្នុងវិស័យប្រេងកាត ដូច្នេះរាល់រូបវន្តបុគ្គល និងនីតិបុគ្គល ដែលមានបំណងធ្វើសកម្មភាពក្នុងវិស័យប្រេងកាតត្រូវសុំការអនុញ្ញាតពីក្រសួងរ៉ែនិងថាមពល។ អ្នកចុះកិច្ចព្រមព្រៀង ត្រូវប្រគល់គ្រប់ទិន្នន័យប្រេងកាតទាំងអស់ពីប្រតិបត្តិការរបស់ខ្លួន ទៅក្រសួងរ៉ែ និងថាមពល។
មាត្រា ១៧ នៃច្បាប់នេះ ចែងថា៖ «កិច្ចព្រមព្រៀងប្រេងកាត ត្រូវមានរយៈពេលសុពលភាពមិនលើសពី ៣០ ឆ្នាំ គិតចាប់ពីថ្ងៃចុះហត្ថលេខា។ អ្នកចុះកិច្ចព្រមព្រៀងប្រេងកាត អាចស្នើសុំពន្យារបន្តសុពលភាពនេះបានប៉ុន្តែរយៈពេលសរុប នៃការពន្យារមិនត្រូវលើសពី១៥ឆ្នាំ»។
ប៉ុន្តែអ្នកចុះកិច្ចព្រមព្រៀងដែលខកខានមិនបានអនុវត្តសកម្មភាពរបស់ខ្លួនឲ្យបានពេញលេញក្នុងរយៈពេល៥ឆ្នាំកិច្ចព្រមព្រៀងនោះនឹងត្រូវបញ្ចប់ដូចមានចែងក្នុងមាត្រាទី ២៤។
មាត្រា ២៧ បានចែងថា អ្នកចុះកិច្ចព្រមព្រៀងប្រេងកាត ត្រូវចរចាជាមួយម្ចាស់ដី ឬអ្នកគ្រប់គ្រងដីស្របច្បាប់ មុននឹងធ្វើសកម្មភាពរបស់ខ្លួន ឬអាចស្នើសុំក្រសួងរ៉ែ និងថាមពល ក្នុងការសម្របសម្រួល ក្នុងករណីដែលពុំមានកិច្ចព្រមព្រៀងជាមួយម្ចាស់ដី។
យោងតាមមាត្រា ៣៦ រាជរដ្ឋាភិបាលត្រូវកាត់ទុកនូវសួយសារប្រេងកាត មុនអនុញ្ញាតឲ្យអ្នកចុះកិច្ចព្រមព្រៀងប្រេងកាតធ្វើការទូទាត់សោហ៊ុយប្រេងកាត និងបែងចែកផលប្រេងកាត។ ផលដែលនៅសេសសល់ក្រោយពីកាត់សួយសារ ត្រូវបែងចែករវាងរដ្ឋាភិបាល និងអ្នកចុះកិច្ចព្រមព្រៀង។ ជំពូកទី ៧ នៃច្បាប់នេះចែងអំពីទោសប្បញ្ញត្តិដែលរួមមានការដកហូត ឬព្យួរសិទ្ធិ ដែលផ្ដល់ក្រោមច្បាប់នេះ ការជួសជុល ការខូចខាត ការផាកពិន័យ ការរឹបអូសវត្ថុតាង និងទោសដាក់ពន្ធនាគារ។
មាត្រា ៥៨ នៃច្បាប់នេះចែងថា៖ «រូបវន្តបុគ្គល ដែលធ្វើសកម្មភាពស្វែងរុករក អភិវឌ្ឍ ឬផលិតប្រេងកាតដោយគ្មានកិច្ចព្រមព្រៀងប្រេងកាត ឬកិច្ចព្រមព្រៀងប្រេងកាតត្រូវព្យួរ ត្រូវផ្ដន្ទាទោស ដាក់ពន្ធនាគារពី ២ ឆ្នាំទៅ ៥ ឆ្នាំ និងពិន័យពី ១០០ លានរៀល ទៅ ២៥០ លានរៀល។ ចំពោះក្រុមហ៊ុនវិញ ត្រូវពិន័យពី ៤ ពាន់លានរៀល (១ លានដុល្លារ) ទៅ ៤០ ពាន់លានរៀល ( ១០ លានដុល្លារ)»។
ទោសទណ្ឌក៏នឹងត្រូវអនុវត្តផងដែរ លើអ្នកចុះកិច្ចព្រមព្រៀង ដែលធ្វើមិនបានត្រឹមត្រូវ តាមលក្ខណៈបច្ចេកទេស និងបទដ្ឋានអន្តរជាតិ ឬធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ដល់បរិស្ថាន និងសង្គម ឬបណ្ដាលឲ្យមានអ្នកស្លាប់ដោយការធ្វេសប្រហែស។ ការដាក់ទោសទណ្ឌ រួមមាន ការផាកពិន័យពី ៤០០ លានរៀល ទៅ ២ ពាន់លានរៀល។
មាត្រា ៦២ ចែងអំពីការដាក់ពិន័យលើការក្លែងបន្លំរបាយការណ៍ហិរញ្ញវត្ថុ ក្នុងវិស័យប្រេងកាត ដោយអ្នកប្រព្រឹត្ត ត្រូវទទួលទោសព្រហ្មទណ្ឌ។ លើសពីនេះ អ្នកដែលផ្សព្វផ្សាយឬផ្ដល់ទិន្នន័យប្រេងកាត ដោយគ្មានការអនុញ្ញាត ត្រូវជាប់ពន្ធនាគារពី ១ ខែ ទៅ ១ ឆ្នាំរួមទាំងការពិន័យប្រាក់។
មាត្រាដដែល បានចែងថា៖ «បុគ្គលណា ដែលប្រគល់ ឬផ្ដល់របាយការណ៍ ទិន្នន័យ ឬព័ត៌មាន ក្នុងវិស័យប្រេងកាត ក្នុងគោលបំណងបំភាន់ ឬធ្វើឲ្យមានការយល់ខុសដល់ក្រសួងធនធានរ៉ែ និងថាមពល ត្រូវផ្ដន្ទាទោសដាក់ពន្ធនាគារពី ១ ឆ្នាំទៅ ៣ ឆ្នាំ និងពិន័យពី ៥០ លានទៅ ១ ពាន់លានរៀល»។
ច្បាប់នេះតម្រូវឲ្យក្រុមហ៊ុន ដែលពុំមានអាជ្ញាបណ្ណឬលិខិតអនុញ្ញាត ត្រូវបំពេញបែបបទស្នើសុំឲ្យបានចប់សព្វគ្រប់ក្នុងរយ:ពេល ១ ឆ្នាំក្រោយច្បាប់នេះ ចូលជាធរមាន។ ច្បាប់នេះត្រូវបានប្រកាសជាការប្រញាប់។
លោក មាស នី អ្នកសិក្សាស្រាវជ្រាវបញ្ហាសង្គមយល់ថា លោកមានការព្រួយបារម្ភអំពីច្បាប់នេះ ដែលត្រូវបានអនុម័តដោយរដ្ឋសភាដែលមានគណបក្សតែមួយដែលទំនងមិនមានការជជែកដេញដោលគ្នាច្រើន។ លោកថាធនធានធម្មជាតិប្រេងកាតនេះជាសម្បត្តិរបស់ខ្មែរ មិនមែនតែសម្រាប់បច្ចុប្បន្ននេះទេ ប៉ុន្តែសម្រាប់អនាគតវែងឆ្ងាយទៀត ព្រោះវាជាធនធានមិនកើតឡើងវិញ។
លោកបន្តថា៖ «ការព្រួយបារម្ភទី ២ គឺការអនុវត្តច្បាប់ដោយសារស្រុកយើងការអនុវត្តច្បាប់នៅមានភាពទន់ខ្សោយ ដូច្នេះវិស័យរ៉ែក៏ដូចគ្នាដែរ បើរដ្ឋាភិបាលមិនប្រឹងប្រែងទេ ធនធានប្រេងនិងផលដែលបានមកនឹងអាចក្លាយជាធនធានសំខាន់ដែលមានតែអ្នកមានអំណាចណាមួយដែលអាចយក (សម្រាប់) ជាក្រុមរបស់ខ្លួន ឬបក្សរបស់ខ្លួន ហើយយកធ្វើជាឧបករណ៍សម្រាប់គាបសង្កត់អ្នកដទៃទៀតដែលមានមតិរិះគន់លើការប្រើប្រាស់ប្រេងនេះ»។
លោក គិន ភា ប្រធានវិទ្យាស្ថានទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិនៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជាយល់ថា ការមានច្បាប់សម្រាប់គ្រប់គ្រងលើវិស័យប្រេងគឺជាការចាំបាច់បំផុតមិនអាចខ្វះបានដើម្បីធានាការគ្រប់គ្រង តម្លាភាពលើការប្រើប្រាស់និងគ្រប់គ្រងចំណូលដែលបានពីវិស័យប្រេង ដើម្បីចៀសវាងការទទួលបណ្ដាសាប្រេងដូចនៅប្រទេសមួយចំនួននៅទ្វីបអាហ្រ្វិក គឺពួកគេនៅតែក្រីក្រ ឬមានសង្គ្រាមស៊ីវិល។
ប៉ុន្តែលោក គិន ភា មិនយល់ដូចលោក មាស នី ទេអំពីដំណើរការតាក់តែងច្បាប់នេះឡើងដោយលោកថា បើទោះបីជារដ្ឋសភាមានបក្សប្រឆាំងដើម្បីដេញដោលលើខ្លឹមសារច្បាប់ក៏ដោយ ក៏ជាទូទៅបក្សប្រឆាំងមិនសូវបានធ្វើជាប្រយោជន៍ដល់ច្បាប់ទេ បានតែដេញដោលក្នុងលក្ខណៈប្រជាភិថុតិ។
លោកបានថ្លែងថា៖ «ជាទូទៅខ្លឹមសារច្បាប់នៅស្រុកយើងវាមិនអាក្រក់ទេ ច្បាប់គេធ្វើនោះវាល្អហើយដោយមានការពិគ្រោះយោបល់ជាមួយភ្នាក់ងារផ្ដល់ជំនួយ និងស្ថាប័នដៃគូអភិវឌ្ឍន៍ផ្សេងៗច្រើន ប៉ុន្តែរឿងការអនុវត្តច្បាប់ទៅវិញថា វាមានប្រសិទ្ធភាពកម្រិតណា មាននិរន្តរភាពកម្រិតណា ហើយវាសមភាពកម្រិតណា? មានន័យថា អនុវត្តបានទូទៅទេ មានស្ដង់ដា ២៣ ទេនេះទើបជាបញ្ហា»៕
