.jpg)
ទាហានអាមេរិកនាំយកមឈូសដាក់អដ្ឋិធាតុទាហានអាមេរិក ត្រលប់ទៅវិញ កាលពីឆ្នាំ ២០០៨។
ភ្នំពេញៈ បន្ទាប់ពីត្រូវបានផ្អាកអស់រយៈពេលប្រមាណជាង ១ ឆ្នាំនូវកម្មវិធីរុករកអដ្ឋិធាតុឈ្លើយសឹក និងទាហានបាត់ខ្លួនក្នុងសង្គ្រាមក្រោយពីរដ្ឋាភិបាលសហរដ្ឋអាមេរិករឹតត្បិតទិដ្ឋាការប្រឆាំងមន្ត្រីក្រសួងការបរទេសកម្ពុជា និងក្រុមគ្រួសាររបស់ពួកគេ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បានប្រកាសយល់ព្រមចាប់ផ្តើមឲ្យមានការរុករកអដ្ឋិធាតុជាថ្មី ទោះបីការរឹតត្បិតទិដ្ឋាការនៅមានសុពលភាពនៅឡើយក្តី។
អ្នកនាំពាក្យគណបក្សកាន់អំណាចលោក សុខ ឥសាន បានចាត់ទុកកាយវិការរបស់រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាក្នុងការបន្តប្រតិបត្តិការរុករកអដ្ឋិធាតុទាហានអាមេរិកនេះថា បានឆ្លុះបញ្ចាំងឲ្យឃើញពីមនុស្សធម៌ និងការគោរពសិទ្ធិមនុស្សរបស់កម្ពុជា។
លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីធ្លាប់អះអាងថា មានទាហានអាមេរិកជាង ៨០ នាក់បានបាត់ខ្លួននៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាអំឡុងសម័យសង្គ្រាមវៀតណាម ហើយជាងពាក់កណ្ដាលត្រូវបានគេរកឃើញគិតមកដល់បច្ចុប្បន្ន។
យោងតាមលិខិតមួយច្បាប់ផ្ញើជូនសមាជិកព្រឹទ្ធសភាអាមេរិកលោក Doug Ericksen និងតំណាងរាស្ត្រអាមេរិកលោក Vincent Buys ព្រមទាំងចម្លងជូនលោកស្រី Ann Mills-Griffiths ប្រធាន និងជានាយិកាប្រតិបត្តិសមាគមជាតិនៃគ្រួសារ POW/MIA ចុះកាលបរិច្ឆេទកាលពីថ្ងៃទី ១២ ខែតុលានឹងត្រូវផ្សព្វផ្សាយជាសាធារណៈកាលពីថ្ងៃសៅរ៍លោក ហ៊ុន សែន បាន «យល់ព្រមចាប់ផ្តើមឡើងវិញ» នូវកម្មវិធីរុករកអដ្ឋិធាតុឈ្លើយសឹក និងទាហានអាមេរិកបាត់ខ្លួនក្នុងប្រទេសកម្ពុជាក្នុងអំឡុងសង្គ្រាមវៀតណាម បន្ទាប់ពីត្រូវបានផ្អាកតាំងពីខែកញ្ញាឆ្នាំ ២០១៧ មក។
សហរដ្ឋអាមេរិកចាប់តាំងពីឆ្នាំ ២០១៧ មកបានប្រកាសផ្អាកលែងចេញទិដ្ឋាការប្រភេទ B1 និង B2 និងប្រភេទ B1/B2 ដល់មន្ត្រីនៃក្រសួងការបរទេសកម្ពុជាដែលមានតួនាទីចាប់ពីថ្នាក់អគ្គនាយករហូតដល់ថ្នាក់ដឹកនាំកំពូលនៃក្រសួងនេះព្រមទាំងសមាជិកក្រុមគ្រួសាររបស់ពួកគេផងដែរ។ វិធានការទាំងនេះគឺជាការឆ្លើយតបពាក់ព័ន្ធនឹងការដែលកម្ពុជាមិនព្រមទទួលយកពលរដ្ឋរបស់ខ្លួនដែលបានប្រព្រឹត្តបទល្មើសហើយត្រូវបានបណ្ដេញចេញពីទឹកដីអាមេរិក។
ក្នុងករណីដោយឡែកអាមេរិកចាប់តាំងពីខែធ្នូឆ្នាំ ២០១៧ មកក៏បានរឹតបន្តឹងទិដ្ឋាការប្រឆាំងមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់ក្នុងជួររដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាផងដែរដែលខ្លួនចោទថា បាន «ធ្វើឱ្យខូចដល់លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅប្រទេសកម្ពុជា» បន្ទាប់ពីអតីតគណបក្សប្រឆាំងត្រូវបានរំលាយដោយតុលាការកំពូល។
លោក ហ៊ុន សែន បានហៅកម្មវិធីរុករកអដ្ឋិធាតុឈ្លើយសឹក និងទាហានអាមេរិកបាត់ខ្លួនក្នុងសង្គ្រាម (POW/MIA) ថា «បានប្រព្រឹត្តទៅដោយជោគជ័យអស់ជាង ៣០ ឆ្នាំមកហើយ មុនពេលត្រូវផ្អាកបន្ទាប់ពីកម្ពុជាត្រូវបានដាក់ទណ្ឌកម្មយ៉ាងអយុត្តិធម៌ដោយគ្រាន់តែបានស្នើសុំឲ្យសហរដ្ឋអាមេរិកផ្តល់ការពិចារណាបន្ថែមចំពោះករណីកម្មវិធីធ្វើមាតុភូមិនិវត្តន៍ខ្មែរនៅអាមេរិកដោយឈរលើមូលដ្ឋានមនុស្សធម៌ប្រហាក់ប្រហែលគ្នាដែរ»។
លោកសរសេរបន្តថា៖ «ដូចដែលយើងបានពិភាក្សាលើកមុន និងឆ្លើយតបចំពោះសំណើរបស់ឯកឧត្តមព្រមទាំងសំណើរបស់អង្គការពាក់ព័ន្ធដទៃទៀតរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក រដ្ឋាភិបាលរបស់ខ្ញុំដោយក្នុងស្មារតីមេត្តាករុណាដូចកន្លងមកយល់ព្រមចាប់ផ្តើមឡើងវិញនូវប្រតិបត្តិការរុករកអដ្ឋិធាតុ POW/MIA ដ៏សំខាន់នេះ ទោះបីជាការរឹតត្បិតទិដ្ឋាការសហរដ្ឋអាមេរិកនៅមានសុពលភាពក៏ដោយ»។
បន្ថែមលើនេះលោក ឥសាន បានសរសេរនៅលើបណ្ដាញទំនាក់ទំនងសង្គមតេឡេក្រាមរបស់លោកកាលពីម្សិលមិញដោយចោទសួររវាងសហរដ្ឋអាមេរិក និងកម្ពុជាថាតើ «នរណាគោរពសិទ្ធិមនុស្សជាង?» ដោយលើកឡើងពីការសម្រេចរបស់ប្រមុខរាជរដ្ឋាភិបាលដែលលោកថា បានឆ្លុះបញ្ចាំងពីមនុស្សធម៌ និងការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស។
លោកសរសេរថា៖ «ឥឡូវនេះដោយផ្អែកតាមសំណូមពររបស់ព្រឹទ្ធសមាជិក ស.រ.អា នៅរដ្ឋវ៉ាស៊ីនតោន រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាក៏បានធ្វើសម្បទានឲ្យមានការប្រតិបត្តិការរុករកអដ្ឋិធាតុទាហានអាមេរិកបាត់ខ្លួនក្នុងសង្គ្រាមឡើងវិញដោយផ្អែកលើមូលដ្ឋានមនុស្សធម៌ និងសិទ្ធិមនុស្ស ជាពិសេសចំពោះមនោសញ្ចេតនាចំពោះក្រុមគ្រួសាររបស់ជនរងគ្រោះ»។
លោកបានបន្តថា៖ «ចំពោះកាយវិការរបស់រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាក្នុងការបន្តប្រតិបត្តិការរុករកអដ្ឋិធាតុទាហានអាមេរិកបាត់ខ្លួនដែលរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានសម្រេចឆ្លុះបញ្ចាំងថាតើនរណាមានមនុស្សធម៌ និងគោរពសិទ្ធិមនុស្សជាង?»។
លោកស្រី Emily Zeeberg អ្នកនាំពាក្យស្ថានទូតអាមេរិកក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ ប្រាប់ភ្នំពេញប៉ុស្តិ៍កាលពីម្សិលមិញថាស្ថានទូតអាមេរិកនៅមិនទាន់ទទួលបានទំនាក់ទំនងផ្លូវការណាមួយនៅឡើយជុំវិញបញ្ហានេះ។
លោកស្រីថ្លែងតាមរយៈសារអេឡិចត្រូនិកថា៖ «យើងបានឃើញការរាយការណ៍របស់ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយដែលបានកត់សម្គាល់ពីការសម្រេចចិត្តរបស់រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ក្នុងការបន្តកិច្ចសហប្រតិបត្តិការមនុស្សធម៌ ស្តីពីបញ្ហាឈ្លើយសឹក និងយុទ្ធជនបាត់ខ្លួន ប៉ុន្តែមិនទាន់ទទួលបានទំនាក់ទំនងជាផ្លូវការណាមួយនៅឡើយទេ»៕
