ភ្នំពេញៈ ក្រុមសង្គមស៊ីវិលជាង ៧០ ស្ថាប័ន បានចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍រួមមួយកាលពីចុងសប្តាហ៍ ដោយសម្ដែងក្តីបារម្ភខ្លាំងចំពោះការយាយីតាមរយៈតុលាការទៅលើអតីតសមាជិកអតីតគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ (CNRP) និងសំណូមពរឲ្យបញ្ឈប់សកម្មភាពបែបនេះ ប៉ុន្តែមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់អះអាងថា ចំនួនសំឡេងស្រែកនៃសង្គមស៊ីវិលខាងលើ គឺតិចណាស់ បើធៀបនឹងចំនួនមិនគាំទ្រអតីតបក្សប្រឆាំង។
អង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាល និងសមាគមទាំងក្នុងស្រុក និងអន្តរជាតិ ចំនួន ៧៣ បានចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍រួមគ្នាមួយកាលពីថ្ងៃទី ១ ខែ មិថុនា ដោយថ្លែងថា មានការយាយីទៅលើអតីតសមាជិកនៃអតីតគណបក្សសង្គ្រោះជាតិតាមផ្លូវតុលាការ ដូចជាការចាប់ខ្លួន ការកោះហៅ និងការឃុំខ្លួនដោយគ្មានមូលដ្ឋានច្បាស់លាស់នៅតាមបណ្ដាខេត្តមួយចំនួន។
ដោយស្រង់របាយការណ៍ពីសារព័ត៌មាន អង្គការសមាគមទាំងនេះលើកឡើងថា អតីតសមាជិកអតីតបក្សប្រឆាំងចំនួន ១៤០ នាក់ នៅខេត្តបាត់ដំបង កំពង់ធំ កណ្ដាល កំពង់ស្ពឺ និងខេត្តត្បូងឃ្មុំ ត្រូវបានជាប់ក្នុងចំណាត់ការផ្លូវច្បាប់របស់តុលាការ។
ក្រុមសង្គមស៊ីវិល លើកឡើងថា អ្នកខ្លះត្រូវបានចាប់ខ្លួន កោះហៅមកសាកសួរ ឬត្រូវបានសាកសួរដោយនគរបាលមូលដ្ឋាន។ អ្នកដែលត្រូវបានសាកសួរ មិនស្ថិតក្នុងបុគ្គល ១១៨ ដែលតុលាការកំពូលហាមឃាត់មិនឲ្យធ្វើនយោបាយទេប៉ុន្តែពួកគេមួយចំនួនត្រូវបានចោទប្រកាន់ថាបានបំពានសាលដីកាតុលាការកំពូល។
សេចក្តីថ្លែងការណ៍ បានលើកឧទាហរណ៍ករណីចាប់ឃុំខ្លួនអតីតសកម្មជនអតីតគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ (CNRP) ឈ្មោះ គង់ ម៉ាស់ ករណីប្រមាថ និងញុះញង់ឲ្យប្រព្រឹត្តបទល្មើសជាអាទិ៍ និងការចេញដីកាចាប់ខ្លួនមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់បក្សសង្គ្រោះជាតិ ៨ រូប ពាក់ព័ន្ធនឹងការចោទប្រកាន់បទ «រួមគំនិតក្បត់» និងបទ «ញុះញង់ឲ្យប្រព្រឹត្តបទឧក្រិដ្ឋ» និងករណីស្លាប់ឈ្មោះ ទិត រ៉ន កូនប្រុសអតីតសមាជិកក្រុមប្រឹក្សាឃុំគណបក្សសង្គ្រោះជាតិនៅខេត្តកំពង់ចាម។
លោក វ៉ន ពៅ ប្រធានសមាគមប្រជាធិបតេយ្យឯករាជ្យនៃសេដ្ឋកិច្ចក្រៅប្រព័ន្ធ ហៅកាត់ថា IDEA ដែលបានចូលរួមក្នុងការចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍បានថ្លែងថា សេចក្តីថ្លែងការណ៍នេះមិនត្រឹមតែអំពាវនាវឲ្យបញ្ចប់ការយាយីលើអតីតសមាជិកអតីតបក្សប្រឆាំងប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែសុំឲ្យបញ្ឈប់ការរឹតត្បិតលើសិទ្ធិសេរីភាពជួបជុំ និងបញ្ចេញមតិរបស់សង្គមស៊ីវិលផងដែរ។
លោកបានថ្លែងថា សង្គមស៊ីវិល ឬសមាគមខ្លះមិនធ្វើការលើរឿងសិទ្ធិមនុស្សទេ ប៉ុន្តែពួកគេក៏ចូលរួមក្នុងការចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍នេះដែរ ដោយសារវាជាបញ្ហាជាតិ។
លោកថ្លែងថា៖ «សង្គមស៊ីវិលយើងចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍រួមនោះដោយសារយើងមានទិដ្ឋភាព ២ គឺទិដ្ឋភាពទី១ គឺការសម្លុតគំរាមកំហែង បំភិតបំភ័យ តាមប្រព័ន្ធតុលាការទៅលើអតីតសមាជិកគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ហើយទី ២ គឹការរឹតត្បិតសេរីភាពនៃការបញ្ចេញមតិ ឬការធ្វើសកម្មភាពរបស់អង្គការសង្គមស៊ីវិល និងសហជីពទាំងអស់។
លោកបន្តថា៖ «នេះជាការព្រួយបារម្ភ ព្រោះបើរូបភាពនៅតែបែបនេះ វាធ្វើឲ្យអ្នកដែលចង់និយាយបញ្ចេញមតិគាត់ភ័យខ្លាចបញ្ចេញមតិរឿងរ៉ាវសង្គម ទី២ ធ្វើឲ្យបរិយាកាសនយោបាយមិនមានភាពប្រសើរឡើង។ អ៊ីចឹងហើយយើងចង់ឲ្យស្ថានភាពនយោបាយប្រសើរធ្វើយ៉ាងណាឲ្យសហគមន៍អឺរ៉ុបបន្ត EBA សម្រាប់ខ្មែរ។ អ៊ីចឹងហើយយើងជំរុញ និងសំណូមពរដល់រដ្ឋាភិបាលសូមឲ្យជួយចាត់វិធានការ កុំឲ្យធ្វើទុក្ខបុកម្នេញសមាជិកបក្សប្រឆាំង ក៏ដូចជាការរឹតត្បិតសេរីភាពសង្គមស៊ីវិល»។
លោក វ៉ន ពៅ បន្ថែមថា ខណៈដែលសហភាពអឺរ៉ុបកំពុងធ្វើទស្សនកិច្ចមកប្រទេសកម្ពុជា លោកសង្ឃឹមថារដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា នឹងពិចារណាលើសេចក្តីថ្លែងការណ៍នេះ។ លោកថា សេចក្តីថ្លែងការណ៍និយាយអំពីការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញលើអតីតសមាជិកបក្សប្រឆាំង ក៏ប៉ុន្តែវាជាបញ្ហាជាតិ ហើយសង្គមស៊ីវិលទាំងនេះមិនលម្អៀងទៅបក្សណាទេ។
ស្រដៀងគ្នានេះ លោក ស ម៉ូរី អនុប្រធានសម្ព័ន្ធយុវជនកម្ពុជា ហៅកាត់ថា CYN ដែលចូលរួមក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍នោះថ្លែងថា សម្ពាធដែលឈានទៅដល់ការដកប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ EBA ដោយសហភាពអឺរ៉ុប និងដោយសហរដ្ឋអាមេរិក GSP នោះមិនមានការថយចុះទេ ដោយសារការរឹតត្បិតសេរីភាពពីសំណាក់រដ្ឋាភិបាល។ លោកថា ក្នុងនាមជាយុវជនម្នាក់ លោកមិនចង់ឃើញ EBA និង GSP ត្រូវបានដកទេព្រោះរាជរដ្ឋាភិបាល កម្មករ និងប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរខាតបង់ប្រាក់រាប់រយលានដុល្លារក្នុង ១ ឆ្នាំ។
លោកនិយាយថា៖ «បើសិនតុលាការនៅតែបន្តកោះហៅសកម្មជនគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ដោយមិនមានមូលដ្ឋានច្បាប់ត្រឹមត្រូវគ្រប់គ្រាន់ ហើយបន្តការរឹតត្បិតសេរីភាព នៃការជួបជុំដោយសន្តិវិធី ខ្ញុំមើលឃើញថា ទំនាក់ទំនងជាមួយសហភាពអឺរ៉ុប និងសហរដ្ឋអាមេរិក មិនល្អ ហើយវិធានការព្យួរការអនុគ្រោះពន្ធអាចនឹងឈានដល់»។
លោកថា៖ «ខ្ញុំមើលឃើញថា ដើម្បីបន្ធូរស្ថានការណ៍បាន មានតែរដ្ឋាភិបាលមានការចរចាជាមួយគណបក្សប្រឆាំង និងបើកឲ្យមានការចូលរួមបោះឆ្នោតតាមបែបប្រជាធិបតេយ្យ និងបើកទូលាយសម្រាប់អង្គការសង្គមស៊ីវិល»។
លោក ផៃ ស៊ីផាន អ្នកនាំពាក្យរាជរដ្ឋាភិបាលមិនអាចទាក់ទងសុំអត្ថាធិប្បាយបានទេកាលពីថ្ងៃអាទិត្យម្សិលមិញ។
ប៉ុន្តែលោក សុខ ឥសាន អ្នកនាំពាក្យគណបក្សកាន់អំណាច បានសរសេរនៅលើបណ្ដាញតេលេក្រាម ពីម្សិលមិញថា អង្គការសង្គមស៊ីវិលទាំង ៧៣ ដែលអំពាវនាវឲ្យជួយអតីតបក្សប្រឆាំង គឺក្នុងកម្រិតតិចជាង ០,១ ភាគរយប៉ុណ្ណោះក្នុងចំណោមសង្គមស៊ីវិលនៅកម្ពុជា។
លោកថ្លែងថា៖ «តើសំឡេងភាគតិចយ៉ាងនេះមានប្រសិទ្ធភាពស្អីទៅ? សំឡេងជាង ៩៩% គេមិនគាំទ្រអតីតបក្សប្រឆាំងដែលល្មើសច្បាប់ទេ។ ដូច្នេះកុំបាច់អួតថាមានអង្គការច្រើនគាំទ្រខ្លួននោះ។ ការប្រកាសគាំទ្រអតីតបក្សប្រឆាំងគឺខុសពីគោលការណ៍លក្ខន្តិក:របស់ខ្លួនដែលដាក់ថាអង្គការសង្គមស៊ីវិលគ្មាននិន្នាការនយោបាយ។ដូច្នេះល្មមដឹងខ្លួនហើយ»៕