ភ្នំពេញ៖ ព្រឹទ្ធាចារ្យមានរហស្សនាមថា «គ្រូតាក្រមាមាស» សាន គឹមស៊ាន ជាប្រធានសាលាបណ្ឌិត្យសភាល្បុក្កតោ ដែលមានវ័យ ៧៥ ឆ្នាំទៅហើយនោះ នៅតែសម្តែងក្តីកង្វល់ ខណៈគម្រោងរបស់លោកជាមួយក្រសួងអប់រំ យុវជន និងកីឡា ដែលគ្រោងដាក់បញ្ចូលកីឡាគុនល្បុក្កតោ ទៅបង្ហាត់នៅក្នុងកម្មវិធីកីឡាប្រចាំសាលារៀនរដ្ឋ នៅមិនទាន់ចេញជារូបរាងនោះ។ ចំណែកដំណើរការបង្កើតសមាគម ឬសហព័ន្ធកីឡាល្បុក្កតោ នៅឆាកអន្តរជាតិកន្លងមក ក៏នៅទ្រឹងមិនទាន់រីកចម្រើនទៅតាមគម្រោង។
លោក សាន គឹមស៊ាន បានថ្លែងថា កិច្ចព្រមព្រៀងមួយរបស់បណ្ឌិត្យសភាល្បុក្កតោ និងក្រសួងអប់រំ យុវជន និងកីឡា ដែលមានគោលបំណងដាក់វិញ្ញាសាកីឡាគុនល្បុក្កតោចូលក្នុងកម្មវិធីអប់រំ ដើម្បីបង្វឹកដល់សិស្ស នៅតាមសាលរៀននោះ នៅមិនទាន់ដំណើរការនៅឡើយ គឺបានត្រឹមតែពិភាក្សាគ្នាប៉ុន្មានលើកប៉ុណ្ណោះ។
លោកបានបន្ថែមថា៖ «យើងនៅមិនទាន់មានកិច្ចព្រមព្រៀងនៅឡើយ ប៉ុន្តែដើម្បីមានគ្រូបង្វឹកចូលទៅតាមសាលារៀនទូទាំងប្រទេសនោះ ដាច់ខាតត្រូវតែផលិតគ្រូ ដែលចេញពីបណ្ឌិត្យសភាល្បុក្កតោ ដោយហ្វឹកហាត់ និងមានចេញលិខិតបញ្ជាក់ពីកម្រិតក្បាច់គុនពីក្រមាខ្មៅមួយជាន់ដល់ ១០ ជាន់ ទៅតាមរយៈពេល និងលទ្ធផលប្រឡងចេញ»។
ជាមួយនឹងក្តីកង្វល់នេះ លោក សាន គឹមស៊ាន រំពឹងថា អាចនឹងទទួលបានដំណឹងឆាប់ៗពីក្រសួងអប់រំ ប៉ុន្តែក្នុងវ័យកាន់តែចាស់ សុខភាពចាប់ផ្តើមទ្រុឌទ្រោម គឺលោកចង់ឃើញសកម្មភាពល្បុក្កតោ ចូលក្នុងកម្មវិធីក្រសួងអប់រំ និងមានសកម្មភាពរីកចម្រើននៅលើឆាកអន្តរជាតិបន្ត។
លោក សាន គឹមសាន ជាអ្នកចងក្រងសៀវភៅក្បាច់គុនល្បុក្កតោ ដែលបង្ហាញតាមរយៈគំនូរ និងជាស្ថាបនិកដ៏សំខាន់ ក្នុងការបង្កើតកីឡាល្បុក្កតោកម្ពុជាបានរស់ឡើងវិញ ហើយក្រៅពីមានតួនាទីជាប្រធានបណ្ឌិត្យសភាល្បុក្កតោ ដែលមានទីតាំងនៅខេត្តសៀមរាប គឺលោក សាន គឹមស៊ាន កាលពីចុងឆ្នាំ ២០១៩ ត្រូវបានព្រះមហាក្សត្រនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា តែងតាំងជាទីប្រឹក្សាក្រសួងវប្បធម៌ និងវិចិត្រសិល្បៈ មានឋានៈជាអគ្គនាយកផងដែរ។
លោក វ៉ាត់ ចំរើន អគ្គលេខាធិការ NOCC និងជាអនុប្រធានសហព័ន្ធកីឡាល្បុក្កតោកម្ពុជាបានផ្តល់បទសម្ភាសដល់ភ្នំពេញ ប៉ុស្តិ៍ថា៖ «យើងឈានដល់ការបង្កើតសហព័ន្ធកីឡាល្បុក្កតោ លើឆាកអន្តរជាតិ ក្រោមការរៀបចំតាមគម្រោង និងការខិតខំប្រឹងប្រែងតាំងពីយូរឆ្នាំមកហើយ តាមរយៈការផ្សព្វផ្សាយតាមបណ្តាញសង្គម Facebook និងវេបសាយរបស់សហព័ន្ធផងដែរ»។
លោកបានបន្តថា៖ «មានបងប្អូនរួមជាតិយើងមួយចំនួននៅក្រៅប្រទេស ស្រឡាញ់និយមចូលចិត្តកីឡាបែបប្រពៃណីជាវប្បធម៌ខ្មែរ ក្នុងនោះលោក សាន គឹមស៊ាន ដែលជាព្រឹទ្ធាចារ្យ ស្វះស្វែងស្រាវជ្រាវចងក្រងប្រមូលផ្តុំ និងបណ្តុះបណ្តាលជាប្រចាំរយៈពេលជិត ២០ ឆ្នាំកន្លងមកនេះ។ ធនធានមនុស្សនៅក្រៅប្រទេស ក៏មានចំនួនច្រើនគួរសមដែរ ដែលសុទ្ធតែជាអ្នកស្ម័គ្រចិត្តក្នុងកីឡាល្បុក្កតោយើង»។
លោក វ៉ាត់ ចំរើន បានបញ្ជាក់ថា គិតមកដល់ពេលនេះ សហព័ន្ធកីឡាល្បុក្កតោកម្ពុជា បានសហការ និងបង្កើតសមាគមល្បុក្កតោនៅប្រទេស អូស្ត្រាលី ដែលមានឈ្មោះថា Australian Bokator Association ដែលមានលោក Hin Kimheng ប្រធានចាត់ការទូទៅ ហើយលោក Seng Chhai ជាប្រធានក្រុមហ៊ុន Funan Sun Enteprise ជាអ្នកជួយជ្រោមជ្រែងសកម្មភាពល្បុក្កតោនេះ។
លោកបានបន្ថែមថា៖ «នៅអូស្តា្រលី យើងបានចុះកិច្ចព្រមព្រៀង និងទទួលស្គាល់រួចហើយ តាំងពីថ្ងៃទី ៣០ ខែ មិថុនា ឆ្នាំ ២០១៦។ ចំណែកនៅបារាំង យើងបានបង្កើតរួចហើយ និងមានប្រទេសជាច្រើនទៀតក្នុងសហគមន៍អីរ៉ុប ដោយមានលោកស្រី មុំ ជាប្រធាន។ យើងក៏បានបង្កើតសមាគមនៅអ៊ីរ៉ង់ ដែលមានលោក Moo Savy ជាប្រធាន ហើយនៅប្រទេស ឥណ្ឌា យើងកំពុងតែរៀបចំបង្កើតជាសមាគមល្បុក្កតោអន្តរជាតិ។ ហេតុនេះយើងមានដំណាក់កាលនៃសម្ទុះរីកចម្រើន ទៅតាមពេលវេលា និងកាលៈទេសៈ ហើយក៏ទៅតាមលទ្ធភាពដែលយើងអាចទៅរួច មិនមែនតាមចិត្តយើងគិតនោះឡើយ»។
ទោះបីជាយ៉ាងណា លោក សាន គឹមស៊ាន នៅតែសប្បាយចិត្តចំពោះស្នាដៃនិពន្ធផ្ទាល់របស់លោក គឺការផលិតភាពយន្តក្បាច់គុនខ្មែរដែលមានឈ្មោះថា «ព្រលឹងល្បុក្កតោ»។ «ទោះជាខ្ញុំ នៅរង់ចាំលទ្ធផលរបស់ល្បុក្កតោ ប៉ុន្តែរយៈពេលជិត ២ ឆ្នាំនេះ ខ្ញុំសប្បាយចិត្តដោយសម្រេចបំណងធំ ១ គឺថតភាពយន្តក្បាច់គុនល្បុក្កតោ ដែលជាស្នាដៃនិពន្ធរបស់ខ្ញុំ ហើយកូនខ្ញុំ សម្តែងជាតួឯក ក្រោមការឧបត្ថម្ភពីលោក តឹក ង៉ូយ នូវថវិកាជិត ១០ ម៉ឺនដុល្លារ ហើយភាពយន្តនេះ ត្រៀមដាក់បញ្ចាំងនៅខែមេសា ឆ្នាំ ២០២០ នេះ»។
លោក គឹមស៊ាន បានពន្លេចនូវស្នាដៃ ដែលនាំឲ្យសម្រេចគោលដៅរបស់ល្បុក្កតោមាន ៤ ចំណុច រួមមានចងក្រង និងស្រាវជ្រាវកសាងឯកសារឲ្យមានជាមូលដ្ឋានបង្កើតឲ្យបានសមាគម ឬក្លិបហ្វឹកហាត់ជាបណ្តើៗ ដើម្បីផ្ទេរចំណេះពីចាស់ៗ ធ្វើឲ្យសកម្មភាពល្បុក្កតោមានក្នុងថ្នាក់ជាតិ តាមរយៈការរៀបចំឲ្យមានការប្រកួត ឬសម្តែងបានច្រើនលើកក្នុងមួយឆ្នាំៗ និងជំរុញការផ្សព្វផ្សាយល្បុក្កតោលើឆាកអន្តរជាតិ និងចង់ឃើញមានសកម្មភាពលេចធ្លោ មុននឹងលោកលាចាកពីលោកនេះទៅ៕