ក្រុងបាងកក៖ ដំរី ១ ពាន់ក្បាលប្រឈមភាពស្រេកឃ្លាន ធ្វើដំណើរឆ្លងកាត់ជួរភ្នំភាគខាងជើងនៃប្រទេសថៃ ដែលជាដំណើរគើមៗ វិលទៅជម្រកពីតំបន់ទេសចរណ៍ដែលបង្ខំបិទទ្វារព្រោះតែជំងឺរាតត្បាត។
ជម្រកហ្វូងដំរីមួយចំនួននៅភាគខាងជើងភូមិហួយផាគូត ជាទីដែលជនជាតិដើមភាគតិចការ៉ែន ឬហ្មដំរីជាច្រើន ចិញ្ចឹមថនិកសត្វយក្សនេះក្នុងរយៈពេល ៤ សតវត្សរ៍មកហើយ។
តែវាស្ថិតនៅម្តុំមជ្ឈមណ្ឌលទេសចរណ៍ឈៀងម៉ៃ ចម្ងាយ ១៨០ គីឡូម៉ែត្រ ដែលហ្មដំរី និងដំរីជាច្រើនធ្វើការរួម ដោយការសម្ដែងសមត្ថភាពតិចតួចជាថ្នូរនឹងប្រាក់ពីភ្ញៀវទេសចរបរទេស។
បញ្ហាចម្រូងចម្រាសនៅជំរំដំរីខ្លះដែលប្រើវិធីសាស្ដ្របំពានលើសត្វក្នុងការបង្វឹកដំរី ដើម្បីរកចំណូលពីភ្ញៀវទេសចរដែលចង់ទទួលបទពិសោធជាមួយដំរីម្ដងក្នុងឆាកជីវិត។
ខណៈកូរ៉ូណាបង្អាក់សកម្ម-ភាពដល់ដំណើរកម្សាន្ដទូទាំងពិភពលោក និងបិទឧទ្យានជាច្រើននៅពាក់កណ្តាលខែមីនា សត្វដំរីស្រុកប្រមាណ ៣ ០០០ ក្បាលក៏អស់ការងារធ្វើដែរ។ ដំរីជាច្រើនក្បាល ដែលស្ថិតក្នុងហានិភ័យនៃភាពអត់ឃ្លាន ត្រូវបាននាំទៅជម្រកវិញ។
លោក ឆៃយ៉ាផន វ័យ ៣៥ ឆ្នាំ ជាហ្មដំរី ១៥ ឆ្នាំ ប្រាប់ AFP ពេលមកដល់ភូមិហួយផាគូតថា៖ «ពួកវាមានការនឿយហត់ តែក៏សប្បាយចិត្តដែរ។ ពួកវាពិតមានការចងចាំល្អណាស់។ ប្រហែលក្រោយពីអវត្ដមានជាច្រើនឆ្នាំ ទីបំផុតពួកវាបានមកផ្ទះពួកវាវិញហើយ»។
លោក ធីរ៉ាផាត់ ត្រុងប្រាកាន់ ប្រធានសមាគមសម្ព័ន្ធដំរីថៃ បានឲ្យដឹងថា សត្វដំរីប្រហែល ១ ០០០ ក្បាល និងហ្មដំរីបានវិលត្រឡប់មកភូមិវិញក្នុងរយៈពេល ២ ខែកន្លងមកនេះ។
លោកនិយាយថា៖ «ការធ្វើដំណើរវិលវិញដ៏ច្រើនសន្ធឹកក្នុងរយៈពេលដ៏ខ្លី ពិតជាមានចំនួនច្រើនលើសលប់ មិនធ្លាប់មាននៅក្នុងប្រទេសនេះទេ»។
ប៉ុន្តែការត្រឡប់មកផ្ទះវិញមិនមែនថាគ្មានបញ្ហានោះទេ។ ជាធម្មតា នៅភូមិហួយផាគូត មានដំរីតិចជាង ១០ ក្បាលប៉ុណ្ណោះ។ សព្វថ្ងៃនេះ ដំរីជាង ៩០ ក្បាល កំពុងរស់នៅក្បែរអ្នកភូមិ ៤០០ នាក់។
ព្រៃក្រាស់ព័ទ្ធជុំវិញភូមិ ត្រូវបានគេឈូសឆាយដើម្បីយកដីសម្រាប់ការដាំដុះពោត ហើយក៏មិនអាចផ្គត់ផ្គង់ហ្វូងដំរីដ៏ច្រើនបែបនោះបានឡើយ។
ខណៈដំរីខ្លះត្រូវដេកក្រោយផ្ទះ ដំរីភាគច្រើនដេកក្នុងព្រៃដោយមានការឃ្លាំមើលពីហ្មរបស់ពួកវា។ ប៉ុន្តែពេលខ្លះពួកវាបានគេចដើរទៅលេងជុំវិញដីស្រែចម្ការ ដែលអាចរងការធ្វើបាបពីប្រជាជន ដែលព្យាយាមការពារដំណាំរបស់ពួកគេ។
មានការព្រួយបារម្ភថា ហ្មដំរីអាចងាកទៅប្រកបរបរកាប់ឈើខុសច្បាប់ ដែលកំពុងតែប្រតិបត្តិការនៅតាមបរិវេណព្រំដែនថៃ-មីយ៉ាន់ម៉ា។
លោក ស៊ីនឆៃ ចូរឿនប៊ុនផុដ ជាហ្មដំរី អាយុ ៣៧ ឆ្នាំ ដែលដំរីលោកមិនធ្លាប់ធ្វើការនៅក្នុងជំរំទេសចរណ៍ ប្រាប់ AFP ថា លោកពិតជាត្រេកអរចំពោះការត្រឡប់មកវិញរបស់ដំរីដទៃទៀត ព្រោះដំរីខ្លះលោកមិនបានឃើញជាច្រើនឆ្នាំមកហើយ។
លោកថា៖ «ខ្ញុំធំដឹងក្ដីមកជាមួយពួកវា ហើយពួកវាដូចជាបងប្អូនខ្ញុំអ៊ីចឹង»៕ AFP/RS