.jpg)
វត្ដមានសត្វក្រៀលនៅកម្ពុជាមានចំនួន ៩០០ ក្បាលក្នុងចំណោមជាង ២ ម៉ឺនក្បាលនៅទូទាំងពិភពលោក។ រូបថត សហការី
ភ្នំពេញ: ព្រឹកព្រលឹមស្រាងៗ បុរសម្នាក់អង្គុយលាយអាហារសត្វនៅក្បែរពាងទឹក រួចច្រកដាក់ថង់ប្លាស្ទិក ដើរសំដៅទៅប្រភពទឹកដោយដៃម្ខាងកាន់កាំបិតផ្គាក់ និងចងប៊ីដុងទឹកដែលមានទឹកកន្លះប៊ីដុង។ ទៅដល់មាត់ទឹក បុរសរូបនោះបានរោយចំណីបណ្ដើរ ក្រសែភ្នែកក្រឡេកក្រឡាប់មើលពីស្ថានភាពជុំវិញ និងដោតតម្រុយចំណាំ រួចអង្គុយក្រោមម្លប់ឈើរង់ចាំដោយចិត្ដអន្ទះសា។ មិនយូរប៉ុន្មានបុរសវ័យខ្ទង់ ៥០ ឆ្នាំរូបនេះត្រឡប់មកផ្ទះវិញជាមួយសត្វស្លាបបោចរោមរួចជាច្រើនក្បាលសម្រាប់ឲ្យប្រពន្ធចម្អិនធ្វើម្ហូប។
ទោះបីជាសកម្មភាពក្នុងខ្សែវីដេអូនេះត្រូវបានប្រឌិតឡើងបំណងអប់រំពីបញ្ហាបំពុលសត្វស្លាបក៏អ្នកផលិតវីដេអូឃ្លីបនេះមានបំណងបង្ហាញពីហានិភ័យខ្ពស់លើសពីការសម្លាប់សត្វស្លាបដើម្បីធ្វើម្ហូបនោះទៅទៀត។
លោក ប៊ួ វរសក្ស នាយកកម្មវិធីរបស់អង្គការជីវិតសត្វស្លាបអន្ដរជាតិប្រចាំនៅកម្ពុជានិយាយថា៖ «ឥឡូវនេះបំពុលគឺជាកត្ដាដ៏គួរឲ្យព្រួយបារម្ភបំផុត។ វាមិនងាប់តែលើសត្វដែលពួកគេប៉ុនប៉ងទេ ត្មាតគឺជាសត្វរងគ្រោះមួយដ៏ធ្ងន់ពីការបំពុលនេះ ពីព្រោះក្របី គោ ឬឆ្កែដែលងាប់ដោយការបំពុលនោះទៅងាប់ក្នុងព្រៃ ទុកស្អុយ ហើយត្មាតមកស៊ី ងាប់ត្មាតតែម្ដង»។
អង្គការជីវិតសត្វស្លាបអន្ដរជាតិ (BirdLife International) មានមូលដ្ឋាននៅប្រទេសអង់គ្លេសដែលបំពេញការងារនៅ ១២០ ប្រទេសជុំវិញពិភពលោក។ នៅក្នុងប្រទេសជាច្រើន BirdLife ជ្រើសរើសអង្គការជាដៃគូទាំងជាតិ និងអន្ដរជាតិ។
ការចូលមកដល់កម្ពុជាតាំងពីពាក់កណ្ដាលឆ្នាំ ១៩៩៦ ដោយផ្ដោតលើកិច្ចការស្រាវជ្រាវ។ ក្នុងឆ្នាំ ២០០៤ BirdLife សម្រេចបើកការិយាល័យខ្លួនជាផ្លូវការនិងចុះ MoU ជាមួយរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា។ ពេលនេះ BirdLife បានធ្វើការងារជាច្រើនទៅលើកិច្ចការអភិរក្សសត្វស្លាបក៏ដូចជា ធនធានធម្មជាតិព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា។
លោក ប៊ួ វរសក្ស ឲ្យដឹងថា៖ «យើងជ្រើសរើសទីតាំងគម្រោងចំនួន ៤ ក្នុងចំណោម ៤០ កន្លែងដែលទាមទារការជួយបន្ទាន់ដូចជា នៅលំផាត់ សៀមប៉ាង បឹងព្រែកល្ពៅ និងអន្លង់ព្រីង ដោយផ្ដើមតាំងពីឆ្នាំ ២០០៤»។
លោក ប៊ួ វរសក្ស នាយកកម្មវិធីរបស់អង្គការជីវិតសត្វស្លាបអន្ដរជាតិប្រចាំនៅកម្ពុជា។ រូបថត Yousos Apdoulrashim
អង្គុយក្នុងបន្ទប់ការិយាល័យតាំងរូបភាពសត្វស្លាប និងបណ្ណសរសើរពីស្នាដៃអភិរក្សរបស់អង្គការ លោក វរសក្ស បានបន្ដថា៖ «យើងបានធ្វើការអភិរក្សសត្វស្លាបជិតផុតពូជមួយចំនួន ហើយក្នុងចំណោមសត្វស្លាបដែលត្រូវបានរកឃើញនៅកម្ពុជាយ៉ាងតិច ៦០០ ប្រភេទមានប្រភេទសត្វស្លាបផុតពូជជិតផុតពូជបំផុត ជិតផុតពូជ និងកំពុងរងគ្រោះ។ ចំណោម ៦០០ ប្រភេទយើងមានពី ៧ ទៅ ៨ ប្រភេទដែលជិតផុតពូជបំផុតហើយក្នុងនោះមានសត្វត្មាតទាំង ៣ ប្រភេទ (ត្មាតភ្លើង ត្មាតត្នោត និងត្មាតផេះ) ត្រយងទាំង ២ ប្រភេទ (ត្រយងយក្ស និងត្រយងចង្កំកស) សត្វខ្សឹប និងសត្វចាបព្រៃវែង»។
BirdLife កំពុងតែធ្វើការងារអភិរក្សសត្វស្លាបជិតផុតពូជបំផុតទាំងនោះជាពិសេស សត្វត្មាត និងត្រយង កំពុងមានវត្ដមាននៅតំបន់ព្រៃល្បោះខាងលិចនៃស្រុកសៀមប៉ាង ខេត្ដស្ទឹងត្រែងក៏ដូចជាក្នុងស្រុកលំផាត់នៃដែនជម្រកសត្វព្រៃលំផាត់ក្នុងខេត្ដរតនគិរី និងមណ្ឌលគិរីដែលវាមានប្រភេទសត្វទាំង ៥ ប្រភេទនេះផងដែរ។
លោកលើកឡើងថា៖ «ចំពោះត្រយងយក្សជានិមិត្តសញ្ញាបក្សីតំណាងជាតិកម្ពុជាមួយផងដែរតាមទិន្នន័យ ពួកវាមានតែ ២៥០ ក្បាលទេនៅក្នុងពិភពលោក ហើយ ៩០ ភាគរយមាននៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។ អ៊ីចឹងបើពួកវាផុតពូជពីក្នុងប្រទេសកម្ពុជាយើងក៏នឹងផុតពូជនៅក្នុងពិភពលោកទាំងមូល។ ដោយឡែកត្រយងចង្កំកសក៏ដូចគ្នាដែរទិន្នន័យមានតែជាង ១ ពាន់ក្បាលក្នុងពិភពលោក ហើយ ៨៥ ភាគរយមាននៅកម្ពុជា។ ដូច្នេះបើវាអស់ពីកម្ពុជាពិភពលោកពិបាកស្ដារណាស់ ដោយវាមានខ្លះដែរនៅឡាវ និងឥណ្ឌូនេស៊ីតែវាមានក្នុងកម្រិតតិចតួចប៉ុណ្ណោះ»។
យោងតាមការជំរឿនសត្វត្មាតឆ្នាំ ២០១៨ សត្វត្មាតសរុបនៅកម្ពុជាមានតែ ១៤០ ក្បាលជាសត្វងាយរងគ្រោះបំផុតពីការបំពុលរបស់ព្រាន។ ដោយត្មាតគឺជាអម្បូរសត្វដែលរកស៊ីជាហ្វូង បើទាំង ១៤០ ក្បាលចុះទៅស៊ីគោត្រូវថ្នាំពុលពួកវាអាចងាប់ផុតពូជមួយរំពេចតែម្ដង។ ករណីបំពុលនេះគឺធ្ងន់ធ្ងរណាស់។
ពិភពលោកបានធ្វើអភិរក្សរួមគ្នារួចហើយចំពោះសត្វចាបព្រៃវែង ដែលជិតផុតពូជដែរនេះ។ ចាបព្រៃវែង ពងកូននៅស៊ីបេរី ប្រទេសរុស្ស៊ី ហើយក្រោយពីពងកូនរួច ពួកវាហើរឆ្លងកាត់ចិន ខ្មែរ ថៃ ភូមា ទើបវាត្រឡប់ទៅកាន់តំបន់ស៊ីបេរីវិញ។
លោក វរសក្ស ប្រាប់ថា៖ «យើងមានយន្ដការសហការគ្នាក្នុងកម្រិតអន្ដរជាតិរួចហើយដៃគូអភិរក្ស ផ្លូវហោះហើររបស់សត្វស្លាបទាំងនេះ។ ដូច្នេះយើងត្រូវអភិរក្សរួមគ្នា»។
ក្រុមអភិរក្សតាមដានពីដំណើររបស់សត្វស្លាបនៅតំបន់អភិរក្ស។ រូបថត សហការី
សត្វក្រៀលស្ថិតក្នុងការអភិរក្សបន្ទាន់
សត្វក្រៀលនៅលើពិភពលោកមាន ២ ម៉ឺនក្បាលហើយនៅស្រុកខ្មែរមាន ៩០០ ក្បាលដោយហោះហើររវាងតែ ២ ប្រទេសប៉ុណ្ណោះ គឺកម្ពុជា និងវៀតណាម។ អ៊ីចឹងវាទាមទារការអភិរក្សក្នុងទីតាំង ២ នៃតំបន់ដីសើមសណ្ដទន្លេមេគង្គក្រោមគឺ បឹងព្រែកល្ពៅក្នុងស្រុកបុរីជលសា និងស្រុកកោះអណ្ដែត ខេត្ដតាកែវក៏ដូចជានៅអន្លង់ព្រីង ស្រុកកំពង់ត្រាច ខេត្ដកំពត។
នៅថៃសត្វក្រៀលបានផុតពូជទៅប៉ុន្មានឆ្នាំហើយ ហើយឥឡូវនេះថៃកំពុងស្ដារឡើងវិញ។ កម្ពុជានៅមានក្រៀលរស់តាមធម្មជាតិធម្មតា។
សត្វផុតពូជពីកម្ពុជា
លោក វរសក្ស ថា៖ «យើងដឹងថាគោព្រៃបាត់ផុតពូជទៅហើយ សត្វខ្លា (បើមាន ក៏មានតិចតួចបំផុត) ដែលឈានទៅផុតពូជ។ រដ្ឋាភិបាល សហការជាមួយអង្គការ WWF កំពុងស្ដារឡើងវិញនៅដែនជម្រកសត្វព្រៃស្រែពក ខេត្ដមណ្ឌលគិរី។ ចំពោះសត្វស្លាបដូចជា White-eyed river martin បានផុតពូជពីកម្ពុជាដែលពួកវាធ្លាប់បង្ហាញវត្ដមាននៅតាមដងស្ទឹងស្រែអំបិល»។
សកម្មភាពអភិរក្ស
អង្គការក៏ធ្វើការជាមួយសហគមន៍តាមរយៈការអប់រំយល់ពីសារៈសំខាន់នៃធនធានធម្មជាតិ សត្វសំខាន់ៗដែលផ្ដល់អត្ថប្រយោជន៍ចំពោះកូនចៅជំនាន់ក្រោយ។
លោកនិយាយថា៖ «យើងស្រាវជ្រាវពីតម្រូវការពួកគាត់ និងណែនាំសកម្មភាពដែលជួយបង្កើនជីវភាពពួកគាត់។ ឧទាហរណ៍ ដូចជា ស្រូវត្រយងនៅអតីតតំបន់សៀមប៉ាងខាងលិចដែលឥឡូវក្លាយជាតំបន់ដែនជម្រកសៀមប៉ាងខាងលិច។ សហគមន៍អាចលក់ស្រូវត្រយងលើសពីតម្លៃទីផ្សាររហូតដល់ ២០ ភាគរយ»។
នៅតំបន់អភិរក្សលំផាត់ អង្គការជួយបង្កើតតំបន់ការពារធម្មជាតិលើទីតាំងផ្ទៃដី ៣ ០០០ ហិកតា ហើយនៅអន្លង់ព្រីងដោយសហការជាមួយដៃគូ Wildfowl & Wetlands Trust (WWT) បង្កើតសហគមន៍ទេសចរណ៍ដែលអាចលក់សំបុត្រ ១០ ដុល្លារក្នុងម្នាក់សម្រាប់ការទស្សនាក្រៀលជាមួយចំណូល ៥០ ភាគរយសម្រាប់សហគមន៍ និង ៥០ ភាគរយសម្រាប់កិច្ចការអភិរក្ស។
លោកថា៖ «យើងធ្វើការកសាងសមត្ថភាពទាំងមន្ដ្រីរដ្ឋាភិបាលក៏ដូចជាមន្ដ្រីជាជនជាតិកម្ពុជាដើម្បីឲ្យពួកគាត់អាចជំនួយកិច្ចការជនបរទេសទៅថ្ងៃក្រោយ។ យើងតែងផ្ដល់ការបណ្ដុះបណ្ដាលដល់ឆ្មាំ និងមន្ដ្រីរដ្ឋាភិបាលដល់មូលដ្ឋាន។ ដោយឡែកយើងបានជ្រើសរើសបុគ្គលិកជាជនជាតិខ្មែរជំនួសបរទេសផងដែរ»។
សត្វត្រយងចង្កំកសជាប្រភេទសត្វស្លាបជិតផុតពូជបំផុតក្នុងពិភពលោក។ រូបថត សហការី
ការលំបាកនៃការអភិរក្សរបស់អង្គការ
លោកថា៖ «ជាការពិតបុគ្គលិកយើងកំពុងប្រឈមមិនខុសពី WCS និង WWF ឆ្មាំនៅកែវសិលានាពេលថ្មីៗ ត្រូវគេបាញ់សម្លាប់នៅព្រៃស្រែពក មានការបាញ់ឆ្មាំឲ្យរបួស។ យើងជួបនូវស្ថានភាពប្រហាក់ប្រហែលគ្នាដែរ។ មន្ដ្រីឈរជើងនៅទីតាំងធ្វើការ ពួកគាត់ប្រឈមនឹងហានិភ័យដោយមានការតដៃពីជនល្មើសដូចគ្នា»។
យោងតាមលោក វរសក្ស ២០ ឆ្នាំដែលប្រទេសកាន់តែអភិវឌ្ឍរីកចម្រើន ហើយម្ចាស់ជំនួយមួយចំនួនក៏បានបង្វែរថវិការបស់ពួកគេទៅប្រទេសផ្សេង។
វាទាមទារឲ្យស្វែងរកយុទ្ធសាស្ដ្រថ្មីដើម្បីស្វែងរកថវិកាបន្ដកិច្ចការអភិរក្ស ពីព្រោះទស្សនវិស័យរបស់ BirdLife គឺចង់អភិរក្សលើទីតាំងរយៈពេលយូរអង្វែង។
កូនត្រយងយក្សក្នុងសម្បុកនៃតំបន់អភិរក្សនៅកម្ពុជា។ រូបថត សហការី
ភាពជោគជ័យបេសកកម្មរបស់អង្គការ
បទពិសោធការងារជាង ១០ ឆ្នាំទីតាំងចំនួន ៥ កន្លែង អង្គការតស៊ូមតិឲ្យក្លាយជាតំបន់ការពារ ដូចជា តំបន់សៀមប៉ាងខាងលិចផ្ទៃដីជាង ១០ ម៉ឺនហិកតា តំបន់ទន្លេមេគង្គក្រោម អន្លង់ព្រីង បឹងព្រែកល្ពៅ ក្លាយជាតំបន់ការពារទេសភាព ព្រែកទាល់លើដងទន្លេសាបត្រូវបានទទួលស្គាល់ជាអន្ដរជាតិថា ជាតំបន់រ៉ាមសា និងស្ទឹងសែនថ្មីៗនេះក្លាយជាតំបន់រាមសាដែលអន្ដរជាតិត្រូវការអភិរក្ស។
លោក ប៊ួ វរសក្ស ឲ្យដឹងថា៖ «យើងឃើញមានការចូលរួមពីសហគមន៍ជាច្រើនដោយសហការជាមួយយើងដូចជានៅលំផាត់ យើងបង្កើតសហគមន៍ ២ លើផ្ទៃ ៧ ០០០ ហិកតាធ្វើការការពារព្រៃឈើដោយខ្លួនឯង។ ចំណែកនៅសៀមប៉ាង ពួកគាត់មានកិច្ចសហការល្អដោយការបង្កបង្កើនផលស្រូវត្រយង ដោយមានប្រជាជន ២០០ គ្រួសារសហការជាមួយកម្មវិធីស្រូវត្រយងនេះ។ ប្រជាជនជាច្រើននឹងចូលរួមគម្រោងនេះបន្ដទៀត»។
ដោយមើលឃើញពីបញ្ហាប្រឈមគឺការបំពុល ជាពិសេសសត្វត្មាតស្ថិតក្នុងចំនួនដ៏គួរឲ្យបារម្ភលោក វរសក្ស សំណូមពរដល់ប្រជាជនឈប់ហូបសត្វព្រៃ ពីព្រោះសត្វព្រៃលក់ទាំងនោះអាចបានដោយសារបំពុលដែលប៉ះពាល់ដល់សុខភាពអ្នកទទួលទាន។
លោកបន្ដថា៖ «សូមសំណូមពរដល់អាជ្ញាធរគ្រប់លំដាប់ថ្នាក់ មេត្ដាជួយអនុវត្ដតាមតួនាទីរៀងៗខ្លួនដើម្បីទប់ស្កាត់ការបរបាញ់ ការបំផ្លាញដល់ទីជម្រកសត្វព្រៃ។ មិនសង្ឃឹមថាសត្វព្រៃមានការកើនឡើង តែសុំរក្សាចំនួនសត្វជិតផុតពូជឲ្យនៅស្ថិតស្ថេរ»៕
វីដេអូ៖
