.jpg)
ព្រះពុទ្ធបដិមាទ្រង់ឈរទល់ខ្នង នៃប្រាសាទ ចតុមុខ ។ រូបថត យូសុះ អាប់ឌុលរ៉ាស់ហ៊ីម
ក្រុងព្រះវិហារ៖ កម្ទេចថ្មគូបតូចធំ ដួលរាយប៉ាយពាសពេញដី ដែលមនុស្សម្នាជាច្រើនធ្លាប់ដើរជាន់ ដោយមិនបានចាប់អារម្មណ៍នោះ រាល់ថ្មនីមួយៗសុទ្ធតែជាវត្ថុសក្ការបូជារបស់ពុទ្ធសាសនិកបានប្រែក្លាយជាវិមានប្រាសាទពុទ្ធបដិមាដ៏អស្ចារ្យ និងទាក់ចិត្ដភ្ញៀវទេសចរ ក្រោយកិច្ចការជួសជុលដំឡើងតួប្រាសាទចតុមុខត្រូវបានបញ្ចប់ទាំងស្រុង។
ប្រាសាទព្រះពុទ្ធ ៤ អង្គទ្រង់ឈរទល់ខ្នងគ្នាបែរទៅទិសធំទាំង ៤ ត្រូវបានចាត់ទុកជាប្រាសាទដ៏កម្រ ដែលស្ថិតនៅក្រុមប្រាសាទបាកាន (ព្រះខ័នកំពង់ស្វាយ) ចន្លោះសតវត្សរ៍ទី ១១ និង ១៤ ដោយកសាងឡើងសម្រាប់ឧទ្ទិសដល់ព្រះពុទ្ធសាសនា។
យោងតាមរបាយការណ៍ អគ្គនាយកដ្ឋានបេតិកភណ្ឌ នាយកដ្ឋានគាំពារ និងអភិរក្សសំណង់បុរាណ របស់ក្រសួងវប្បធម៌ និងវិចិត្រសិល្បៈ បានឲ្យដឹងថា ប្រាសាទចតុមុខបានដួលរលំអស់ពាក់កណ្ដាលតាំងពីយូរណាស់មកហើយ ដោយនៅសេសសល់ត្រឹមចង្កេះចុះក្រោមប៉ុណ្ណោះ។
នៅតាមជញ្ជាំង និងផ្នែកខាងក្នុងមានដើមឈើ និងឫសឈើដុះញែកជញ្ជាំងកាន់តែខ្លាំង ដែលធ្វើឲ្យតួប្រាសាទប្រឈមការបាក់បែកទាំងស្រុង។ ចំណែកឯព្រះសិររបស់ព្រះពុទ្ធបដិមាបានធ្លាក់រាយប៉ាយលើដី និងរមែងត្រូវបានភ្ញៀវដើរជាន់។
របាយការណ៍បានបន្ដថា លោកនាយករដ្ឋមន្ដ្រី ហ៊ុន សែន បានអនុញ្ញាតឲ្យលោកស្រី ម៉ែន សំអន ដឹកនាំការជួសជុលប្រាសាទដ៏កម្រនេះ ដើម្បីលើកស្ទួយពុទ្ធសាសនា ជាសាសនារបស់រដ្ឋ និងលើកតម្លៃផ្នែកវប្បធម៌ឲ្យកាន់តែទូលំទូលាយ។ ពិធីអភិសេកប្រាសាទចតុមុខ ត្រូវបានធ្វើឡើងកាលពីខែ មីនា ឆ្នាំ ២០១៨។
ព្រះពុទ្ធបដិមាទល់ខ្នងគ្នា មានកម្ពស់ប្រមាណ ១០ ម៉ែត្រ។ ហុង មិនា
ព្រះពុទ្ធទ្រង់ឈរទល់ខ្នងគ្នា ៤ អង្គ
កសាងឡើងឧទ្ទិសថ្វាយដល់ព្រះពោធិសត្វលោកេស្វរៈមុខ ៤ ក្នុងលទ្ធិព្រះពុទ្ធសាសនាមហាយាន បដិមាព្រះពុទ្ធទ្រង់ឈរទល់គ្នាចំនួន ៤ អង្គ គឺជាប្រាសាទដ៏ល្អឯក ដែលមិនទាន់ឃើញប្រាង្គប្រាសាទក្នុងតំបន់ផ្សេងៗនៃប្រទេស កម្ពុជា មានទម្រង់ដូចប្រាសាទក្នុងក្រុមប្រាសាទបាកាន (ព្រះខ័នកំពង់ស្វាយ)។
លោក ធុយ ចាន់ធួន សាស្ដ្រាចារ្យបុរាណវិទ្យានៅរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា បានប្រាប់ភ្នំពេញ ប៉ុស្ដិ៍ ថា៖ «មិនខុសពីមូលហេតុនៃការកសាងព្រះព្រហ្មមុខ ៤ ព្រះពុទ្ធទ្រង់ឈរទល់ខ្នងគ្នា ៤ អង្គ តំណាងឲ្យព្រហ្មវិហារធម៌ទាំង ៤ គឺ មេត្ដា ករុណា មុទិតា និង ឧបេក្ខា ក្នុងទ្រឹស្ដីទស្សនវិជ្ជាព្រះពុទ្ធសាសនា»។
ទ្រឹស្ដីព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធ បានចែងថា ព្រហ្មវិហារធម៌របស់ព្រះពុទ្ធមានដូចជា (១) មេត្ដា៖ សេចក្ដីស្រឡាញ់ ប្រាថ្នាល្អ ចង់ឲ្យគេមានសេចក្ដីសុខ មានចិត្ដមេត្រី និងគិតធ្វើប្រយោជន៍ដល់មនុស្សសត្វទូទៅ។ (២) ករុណា៖ សេចក្ដីអាណិតជួយឲ្យរួចផុតទុក្ខ និងជួយសង្គ្រោះបំបាត់ទុក្ខលំបាកទាំងពួង។ (៣) មុទិតា៖ មានក្ដីត្រេកអរ ពេលឃើញអ្នកទាំងពួងមានសេចក្ដីសុខ និងមានចិត្ដរីករាយជានិច្ចចំពោះមនុស្សសត្វទាំងឡាយ។ (៤) ឧបេក្ខា៖ ការតម្កល់ចិត្ដស្ថិតនៅកណ្ដាលស្មើៗគ្នា ដែលតម្រង់ក្នុងផ្លូវធម៌។
ប្រាសាទចតុមុខ ស្ថិតនៅក្នុងក្រុមប្រាសាទបាកាន ឬព្រះខ័នកំពង់ស្វាយ។ ហុង មិនា
ប្រាសាទចតុមុខជាប្រាសាទដ៏កម្រ
លោក ធុយ ចាន់ធួន បាននិយាយឯកភាពនឹងសំណេរបរិយាយលើក្ដារព័ត៌មាននៃគម្រោងអភិរក្ស និងជួសជុលប្រាសាទចតុមុខស្ដីពីភាពវិសេសរបស់ប្រាសាទក្នុងក្រុមប្រាសាទព្រះខ័នកំពង់ស្វាយមួយនេះថា៖ «ខ្ញុំដូចជាមិនឃើញមានប្រាសាទណាផ្សេង ដែលកសាងឡើងជាទម្រង់ព្រះពុទ្ធទ្រង់ឈរទល់ខ្នងគ្នា ៤ អង្គ បែបនេះនោះទេ។ វាជារឿងល្អមួយចំពោះលក្ខណពិសេសបែបនេះ»។
សាស្ដ្រាចារ្យបុរាណវិទ្យារូបនេះ បានឲ្យដឹងថា ប្រាសាទចតុមុខត្រូវបានកសាងឡើងក្នុងទសវត្សរ៍ទី ១២ នៃរជ្ជកាលព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី ៧ ដែលពេលនោះ ព្រះអង្គបានដឹកនាំកងទ័ពទៅទីនោះ ដើម្បីត្រៀមកម្លាំងផ្ដួលរលំកងទ័ពចម្ប៉ា។
ប្រាសាទចតុមុខ ស្ថិតក្នុងក្រុមប្រាសាទបាកាន (ព្រះខ័នកំពង់ស្វាយ) ដែលមានរចនាប័ទ្មដូចអង្គរវត្ដ ដូចបេងមាលាជាអតីតរាជធានីដ៏ធំបំផុតនៅកម្ពុជា ដែលមានទំហំ ៥ គីឡូម៉ែត្រ ៤ ជ្រុង។
វិសាលភាពធំធេងនៃបណ្ដុំប្រាសាទ ត្រូវបានលោកអះអាងថា៖ «សួរថា ទីក្រុងស្រុកខ្មែរបុរាណ តើក្រុងដែលធំជាងគេ វាមិនមែនក្រុងលង្វែក មិនមែនក្រុងឧដុង្គ មិនមែនក្រុងអង្គរ ឬយសោធរបុរៈទេ តែជាទីក្រុងបាកានកំពង់ស្វាយ។ អតីតរាជធានីនេះជាទីតាំងបង្កើតកងទ័ពរបស់រាជាជ័យវរ្ម័នទី ៧។ យើងបានឃើញភ័ស្ដុតាងច្រើនពីការផលិតដែកសម្រាប់បង្កើតជាអាវុធស្ថិតនៅជុំវិញប្រាង្គប្រាសាទបាកានកំពង់ស្វាយ»។
ព្រះពុទ្ធទាំង ៤ តំណាងឲ្យព្រហ្មវិហារធម៌មាន មេត្តា ករុណា មុទិតា និងឧបេក្ខា។ ហុង មិនា
ភាពអស្ចារ្យដែលទាក់ទាញភ្ញៀវទេសចរ
ស្ថិតនៅខាងក្រៅបរិវេណក្រុមប្រាសាទបាកាន នៅមានប្រាង្គប្រាសាទជាច្រើនទៀត ដូចជា ប្រាសាទព្រះដំរី ប្រាសាទព្រះថ្កោល ប្រាសាទព្រះស្ទឹង ប្រាសាទមេបុណ្យ និងប្រាសាទចតុមុខ ជាដើម។
ធ្លាប់តែជាទីឋានបាក់បែក ដែលភ្ញៀវទេសចរធ្វើដំណើរទៅហួសមកហួស ប្រាសាទចតុមុខ ស្ថិតនៅចម្ងាយប្រមាណមួយគីឡូម៉ែត្រតាមបណ្ដោយផ្លូវខាងឆ្វេងដៃ ពីខ្លោងទ្វារធំនៃប្រាសាទបាកាន មិនត្រូវបានគេមើលឃើញអស់រយៈពេលជាច្រើនឆ្នាំ។
ប៉ុន្ដែក្រោយការជួសជុលលើកគំនរបាក់បែកផ្គុំជាប្រាសាទព្រះពុទ្ធបដិមាដ៏ស្កឹមស្កៃកម្ពស់ជាង ១០ ម៉ែត្រ ប្រែជាទីឋានទាក់ចិត្ដភ្ញៀវ មុនពេលពួកគេបន្ដទៅកាន់ខ្លោងទ្វារធំ។
លោក លី ភារម្យ ជាមន្ដ្រីអាជ្ញាធរបេតិកភណ្ឌ ដែលប្រចាំការនៅក្បែរខ្លោងទ្វារធំនៃប្រាសាទបាកាន ជាមួយឆ្មាំប្រាសាទ ៤-៥ នាក់ទៀត បានប្រាប់ថា៖ «ដោយសារផ្លូវមិនសូវស្រួលប៉ុន្មាន យើងមិនសូវឃើញភ្ញៀវទេសចរមកលេងច្រើននោះទេ។ មួយថ្ងៃ ២ - ៣ នាក់ប៉ុណ្ណោះ។ តែច្រើនមានតែនៅថ្ងៃបុណ្យទាន និងចុងសប្ដាហ៍ខ្លះៗ។ ភ្ញៀវឥឡូវមិនរំលងប្រាសាទចតុមុខឡើយ ពួកគេតែងតែឆៀងចូលថតរូប និងដាក់តង្វាយសក្ការៈបួងសួងសុំសេចក្ដីសុខជាដើម»។
ក្រៅពីការទស្សនាព្រះពុទ្ធបដិមា ៤ អង្គ និងអុចធូបបួងសួងទៅតាមជំនឿសាសនា ទេសចរក៏អាចមើលរូបភាពនៃគំនូរប្លង់តំបន់អភិរក្ស រូបថតសម័យឆ្នាំ ១៩៣៣ និងសកម្មភាពជួសជុល រួមជាមួយព័ត៌មានត្រួសៗបង្ហាញនៅក្ដារព័ត៌មានក្បែរប្រាសាទ។
ភ្ញៀវក៏អាចទស្សនារូបថតប្រាសាទពីឆ្នាំ ១៩៣៣ និងព័ត៌មានពីការជួលជុលផងដែរ។ ហុង មិនា
រចនាប័ទ្មដ៏ប្លែកពីប្រាសាទដទៃ
ចំពោះរចនាប័ទ្មដ៏ប្លែកពីប្រាង្គប្រាសាទដទៃ ដែលសូម្បីតែរបាយការណ៍ពីក្រសួងវប្បធម៌ និងវិចិត្រសិល្បៈក៏ចាត់ទុកជាប្រាសាទកម្រផងនោះ។
ព្រះពុទ្ធបដិមាក្នុងទីក្រុងលង្វែកបុរាណត្រូវបានមើលឃើញពីរចនាប័ទ្មដូចនឹងប្រាសាទចតុមុខ។
សាស្ដ្រាចារ្យបុរាណវិទ្យា លោក ធុយ ចាន់ធួន បានបង្ហើបប្រាប់ថា៖ «ខ្ញុំក៏ឃើញមានព្រះពុទ្ធរូបទ្រង់ឈរទល់ខ្នងគ្នាបែបនៅវត្ដត្រឡែងកែងស្ថិតក្នុងឃុំលង្វែក ជាអតីតរាជធានីចាស់មួយដែរ»។
លោក ចាន់ធួន ដែលបានរកឃើញប្រាសាទបុរាណថ្មីជាង ៤០ នៅខេត្តក្រចេះ ដែលជាអតីតទីក្រុងសម្ពុបុរៈ នៃរដ្ឋចេនឡា បានបន្ថែមថា៖ «បច្ចុប្បន្ន នៅវត្ដត្រឡែងកែងនេះ យើងឃើញតែព្រះបាទទេដែលនៅសេសសល់ទីនោះ។ តាមអ្នកស្រុកនិយាយ ព្រះពុទ្ធបដិមាទាំង ៤ អង្គនោះ ត្រូវបានពួកសៀមអូសទម្លាក់ទឹកបឹងទន្លេសាប ដែលស្ថិតនៅភាគខាងកើតវត្ដត្រឡែងកែង»។
ដំណើរទៅកាន់ប្រាសាទចតុមុខអាចធ្វើឡើងលើកំណាត់ផ្លូវលេខ ៦២ ចម្ងាយ ២៦៦ គីឡូម៉ែត្រ រួចបត់ឆ្វេងតាមផ្លូវលេខ ២៦២៣ អា ទៅកាន់ស្រុកសង្គមថ្មីចម្ងាយប្រមាណ ៤៥ គីឡូម៉ែត្រ ឆ្ពោះទៅកាន់ប្រាសាទបាកាន (ព្រះខ័នកំពង់ស្វាយ) ឬជាង ៨០ គីឡូម៉ែត្រ ពីក្រុងព្រះវិហារ។ ប្រាសាទចតុមុខស្ថិតនៅភាគខាងកើតនៃក្រុមប្រាសាទបាកាន ចម្ងាយប្រមាណ ១០៥ គីឡូម៉ែត្រ ពីប្រាសាទអង្គរវត្ដក្នុងភូមិតាសែង ឃុំរណសិរ្ស ស្រុកសង្គមថ្មី ខេត្តព្រះវិហារ៕
វីដេអូ៖
