បើទោះបីជាទទួលរងការគំរាមសម្លាប់មួយពូជជាញឹកញាប់ពីក្រុមជនមិនស្គាល់មុខដោយសារតែលោកតែងតែចេញមុខជួយការពារប្រជាពលរដ្ឋក្រីក្រដែលត្រូវបានគេរំលោភបំពានដីធ្លី និងចេញមុខជួយទប់ស្កាត់ការកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើក្តីក៏លោក ឆាយ ធី ដែលជាអតីតមន្ត្រីរាជការនៅក្រសួងកសិកម្មនៅតែមិនព្រមបោះបង់ការងារជាអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្សនោះឡើយថែមទាំងប្តេជ្ញាថានឹងនៅតែបន្តធ្វើការងារនេះរហូតដល់វ័យចាស់ជរា។
លោក ឆាយ ធី ដែលបច្ចុប្បន្នជាមន្ត្រីសម្របសម្រួលនៅសមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្សអាដហុកប្រចាំខេត្តរតនគិរីបានរៀបរាប់ថាក្រោយពីលោកបានចូលបម្រើការងារនៅអង្គការសិទ្ធិមនុស្សមកលោកតែងតែទទួលរងការគំរាមសម្លាប់ទាំងក្រុមគ្រួសារជាច្រើនដងដោយសារតែលោកបានចូលរួមតវ៉ាជាមួយពលរដ្ឋរងគ្រោះដីធ្លី និងបានផ្តល់ការពិគ្រោះយោបល់ដល់ពួកគេ។
លោកបញ្ជាក់ថា៖ «យើងរងការគំរាមសម្លាប់ទាំងពូជតាមប្រព័ន្ធហ្វេសប៊ុកផង និងតាមរយៈទូរស័ព្ទគេសុទ្ធតែព្រមានថាសូមឱ្យយើងនិយាយពិត និយាយត្រង់បើមិនពិតមិនត្រង់ ប្រយ័ត្នគ ថ្លង់ ទាំងប្រពន្ធ និងកូនជាដើម។ អ៊ីចឹងយើងឃើញថាប្រឈមខ្លាំងក្នុងការធ្វើការងារជាអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្សនៅតំបន់នេះ»។
ទោះជាមានការគំរាមតាមគ្រប់រូបភាពក្តីក៏លោកនៅតែពេញចិត្តនឹងកិច្ចការងារជួយសង្គមដោយលោកថានេះជានិស្ស័យពីកំណើត និងមិនអាចមើលឃើញភាពអយុត្តិធម៌ចេះតែកើតមានលើពលរដ្ឋដូចគ្នា។
លោក ឆាយ ធី កើតនៅឆ្នាំ ១៩៦៧ នៅសង្កាត់ផ្សារដេប៉ូ ខណ្ឌទួលគោក រាជធានីភ្នំពេញនៅក្នុងគ្រួសារដែលមានឪពុកធ្វើជាមេចុងភៅនៅតាមភោជនីយដ្ឋាន និងម្តាយជាស្រ្តីមេផ្ទះ។
លោកមានបងប្អូន ៦ នាក់ ស្រីពីរនាក់ហើយលោកគឺជាកូនទី ៤ នៅក្នុងគ្រួសារ។ ប៉ុន្តែបងប្អូន ៤ នាក់ និងម្តាយរបស់លោកបានស្លាប់នៅសម័យប៉ុលពតអស់ហើយនៅសល់តែលោក និងបងប្រុសម្នាក់ដែលកំពុងរស់នៅជាមួយគ្នាចំណែកឪពុករបស់លោកបានទទួលមរណភាពនៅឆ្នាំ ១៩៩៧ ដោយសារជំងឺចាស់ជរា។
លោក ឆាយ ធី បានបញ្ចប់ការសិក្សានៅត្រឹមថ្នាក់ទី ១០ កាលពីឆ្នាំ ២០០៦ តែបានរៀនបំពេញមុខវិជ្ជាបន្ថែមដូចជាភាសាថៃហើយអាចនិយាយភាសាវៀតណាម និងភាសាជនជាតិភាគតិចមួយចំនួននាពេលបច្ចុប្បន្ន។ បន្ទាប់មកលោកបានចូលបម្រើការងារជាបុគ្គលិករដ្ឋនៅនាយកដ្ឋានរុក្ខាប្រមាញ់ដែលបច្ចុប្បន្នប្តូរទៅជារដ្ឋបាលព្រៃឈើរយៈពេល ៥ ឆ្នាំចាប់តាំងពីឆ្នាំ ១៩៨៦ ដល់ឆ្នាំ ១៩៩១។
លោកត្រូវបានរដ្ឋបាលព្រៃឈើបញ្ជូនទៅខេត្តរតនគិរីដើម្បីធ្វើអាជីវកម្មព្រៃគុបពោលគឺកាប់ឈើណាដែលមានអាយុច្រើន និងឈើពុក។ នៅពេលបញ្ចប់បេសកកម្មលោកពុំបានវិលត្រឡប់មកភ្នំពេញវិញទេដោយចាប់ផ្តើមកសាងជីវិតថ្មីលើទឹកដីខេត្តរតនគិរីចាប់តាំងពីឆ្នាំ ១៩៨៦ មក។
តាំងពីពេលនោះមកលោកបានប្រកបរបរចិញ្ចឹមជីវិតដោយលក់ខោអាវជជុះតែលោកតែងតែជួយប្រជាពលរដ្ឋនៅពេលប្រជាពលរដ្ឋមានទុក្ខលំបាក និងទទួលរងភាពអយុត្តិធម៌ក្នុងរឿងវិវាទដីធ្លី។
លោកបានរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍ជាមួយស្រី្តជនជាតិឡាវនៅឆ្នាំ ១៩៩០ ហើយមានកូន ៥ នាក់តែបានផ្តាច់ចំណងអាពាហ៍ពិពាហ៍នៅឆ្នាំ ២០០៦ ដោយលោកអះអាងថាដោយសារការរស់នៅមិនចុះសម្រុងគ្នា។
ក្រោយមកទៀតនៅឆ្នាំ ២០០៧ លោកបានរៀបការជាថ្មីជាមួយនារីជនជាតិភាគតិចចារ៉ាយដែលជាសកម្មជនដីធ្លីនៅភូមិគងយុ ឃុំ គងធំជាសហគមន៍ដែលមានជម្លោះដីធ្លីដ៏ក្តៅគគុកជាមួយលោកស្រី គាត កុលណី ប្អូនស្រីលោក គាត ឈន់ ឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រីប្រចាំការ។
ជាមួយភរិយាចុងក្រោយដែលជាជនជាតិភាគតិចហើយបច្ចុប្បន្នធ្វើស្រែចម្ការនេះលោក ឆាយ ធី មានកូនស្រីម្នាក់។
ដោយមើលឃើញសកម្មភាពរបស់លោកជាមនុស្សអង់អាចក្លាហានឧស្សាហ៍ព្យាយាម និងចេះជួយអ្នកភូមិជាពិសេសជនជាតិដើមភាគតិចផងនោះលោក ធី ក៏បានក្លាយជាសកម្មជនសិទ្ធិមនុស្សស្ម័គ្រចិត្តនៅសមាគមអាដហុកនៅចុងឆ្នាំ ២០០៧ ។ តែក្រោយពីបានក្លាយជាសកម្មជនសិទ្ធិមនុស្សភ្លាមជីវិតរបស់លោកពោរពេញទៅដោយការគំរាមកំហែងតាមគ្រប់រូបភាពផ្សេងៗគ្នាច្រើន។
លោកនិយាយថា៖ «យើងរងនូវការគំរាមកំហែងខ្លាំងពីអាជ្ញាធរចាប់ពីពេលនោះមករហូតដល់ព័ទ្ធផ្ទះ ស្ទាក់ផ្លូវ និងឆែកឆេរជាដើមគេចង់ទម្លាក់កំហុសមកលើយើងជាម្ចាស់ផ្ទះថាហៅមនុស្សមកដើម្បីប្រើហិង្សា និងរកកាំបិត ពូថៅ ដើម្បីទម្លាក់កំហុសលើយើង។ ប៉ុន្តែយើងធ្វើដោយភាពស្មោះត្រង់ អហិង្សា យើងមិនមានបំណងអ្វីទៅប្រើហិង្សានោះទេតែអាជ្ញាធរគេចង់មួលបង្កាច់បើរកឃើញកាំបិត និងពូថៅនឹងងាយចោទយើងថាយើងនឹងបង្កអីខុសច្បាប់រដ្ឋតែពេលនោះយើងរួចខ្លួនព្រោះរកអត់ឃើញ។
ក្រៅពីនោះលោក ឆាយ ធី ធ្លាប់ត្រូវបានតុលាការចោទប្រកាន់ពីបទញុះញង់ប្រជាពលរដ្ឋឱ្យតវ៉ាដែលជាបទចោទធ្ងន់ធ្ងរមួយ។ គ្រានោះគឺនៅឆ្នាំ ២០០៩ សមាគមអាដហុកបានសម្រេចឱ្យលោកទៅធ្វើការនៅខេត្តមណ្ឌលគិរីដើម្បីបន្ថយស្ថានភាព។ តែដោយសារលោកគិតថាគ្រាន់តែជាសកម្មជនសិទ្ធិមនុស្សជាអ្នកប្រឹក្សាយោបល់ និងមិនបានប្រព្រឹត្តកំហុសដូចការចោទប្រកាន់ផងនោះលោកសម្រេចត្រឡប់មកបំពេញការងារនៅខេត្តរតនគិរីវិញហើយតុលាការពុំបានចាប់ខ្លួនរូបលោកនោះទេ។
លោក ឆាយ ធី បានស្ម័គ្រចិត្តធ្វើជាសកម្មជនសិទ្ធិមនុស្សអាដហុកនៅឆ្នាំ ២០០៧ និងក្លាយជាបុគ្គលិកពេញសិទ្ធិ និងមានតួនាទីជាអ្នកស៊ើបអង្កេតដីធ្លីនៅឆ្នាំ ២០១០ និងឡើងតំណែងជាអ្នកសម្របសម្រួលអាដហុកប្រចាំខេត្តរតនគិរីនៅចុងឆ្នាំ ២០១២ រហូតមកដល់បច្ចុប្បន្ន។
មិនត្រឹមតែជាអ្នកសម្របសម្រួលក្នុងរឿងជម្លោះដីធ្លីនោះទេលោកបានចុះអង្កេតករណីកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើយ៉ាងអនាធិបតេយ្យ និងសង្កេតឃើញមានការលួចដឹកឈើទាំងយប់នៅស្រុកអូរយ៉ាដាវទៅវៀតណាមដោយពុំមានការត្រួតពិនិត្យពីស្ថាប័នរដ្ឋបាលព្រៃឈើ។ លោកធ្លាប់បានស្នើសុំអាជ្ញាធរជួយអន្តរាគមន៍ទប់ស្កាត់បទល្មើសព្រៃឈើ និងបានធ្វើរបាយការណ៍ជាច្រើនតែអាជ្ញាធរហាក់បីដូចជាមិនអើពើឡើយ។
លោកថា៖ «រហូតដល់ឆ្នាំ ២០១៥ យើងឃើញថាព្រៃឈើនៅរតនគិរីបានបាត់បង់យ៉ាងច្រើនសន្ធឹកសន្ធាប់ធ្វើឱ្យអាកាសធាតុក្ដៅខ្លាំងខុសប្លែកពីធម្មតាដែលខេត្តរតនគិរីកាលពី ៣០ ឆ្នាំមុនខ្ញុំសម្គាល់ឃើញអាកាសធាតុត្រជាក់ហើយទឹកអូរ ទឹកព្រែកអីមានគ្រប់ទីកន្លែងតែរហូតមកទល់ពេលនេះទឹកក្នុងអូររីងស្ងួត និងអាកាសធាតុក្តៅ»។
បើតាមលោក ឆាយ ធី កាលពីជិត ៣០ ឆ្នាំមុននៅក្នុងអំឡុងខែមករាលោកបានបំពក់ភ្លើងនៅពេលយប់ពីព្រោះអាកាសធាតុត្រជាក់ខ្លាំងហើយនៅម៉ោង ១២ ថ្ងៃត្រង់ក៏ពលរដ្ឋនៅតែពាក់អាវរងាដែរតែបច្ចុប្បន្នអាកាសធាតុផ្ទុយស្រឡះគ្នាទាំងស្រុង។
លោកបានសម្តែងការសោកស្តាយនៅពេលបាត់បង់ធនធានធម្មជាតិដ៏ច្រើនសន្ធឹកសន្ធាប់ និងស្នើរដ្ឋាភិបាលចាត់វិធានការឱ្យមានប្រសិទ្ធភាពទប់ស្កាត់ការកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើ។
លោក ឆាយ ធី មានក្តីស្រមៃតាំងពីតូចមកដោយចង់បើកយានដ្ឋានជួសជុលរថយន្តមួយដោយខ្លួនឯងដោយលោកថែមទាំងបានចូលរៀនផ្នែកជួសជុលរយៈពេលបីឆ្នាំផងដែរតែក្តីស្រមៃនេះពុំបានសមដូចបំណងឡើយដោយលោកមានបញ្ហាសុខភាពពុំអាចធ្វើការក្នុងយានដ្ឋានបាន។ តែលោកថា អ្វីដែលលោកធ្វើជាសកម្មជនសិទ្ធិមនុស្សសព្វថ្ងៃនេះពុំមែនជាក្តីស្រមៃទេគឺជានិស្ស័យតែម្តងពោលគឺលោកចូលចិត្តឈឺឆ្អាលនៅពេលដែលឃើញប្រជាពលរដ្ឋមានទុក្ខ និងរងនូវភាពអយុត្តិធម៌។
យ៉ាងណាក៏ដោយក្នុងការបំពេញការងារជាអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្សដើម្បីបម្រើសង្គមក្នុងរយៈពេលជាង ៨ ឆ្នាំមកនេះលោកបានទទួលជោគជ័យយ៉ាងត្រចះត្រចង់ដោយមានប្រជាពលរដ្ឋជាច្រើនគាំទ្រលោក។ អតីតកូនអ្នកភ្នំពេញដែលនៅពេលនេះមានអាយុ ៤៧ ឆ្នាំរូបនេះចង់បន្តការងារសិទ្ធិមនុស្សរហូតដល់ដង្ហើមចុងក្រោយ។
លោកថ្លែងថា៖ «ខ្ញុំអត់ចាប់អាជីពរកស៊ី ឬបើកយានដ្ឋានទៀតទេខ្ញុំគិតថាធ្វើម៉េចចាប់ការងារសង្គមអ្វីដែលស្ថាប័នជាអ្នកបម្រើកិច្ចការសង្គមគេត្រូវការខ្ញុំគឺខ្ញុំត្រូវធ្វើការងារហ្នឹងបន្តទៀតរហូតដល់ចាស់ដោយខំប្រឹងប្រែងជាអ្នករៀបចំអនុវត្តសកម្មភាពជាក់ស្តែងដើម្បីធ្វើឱ្យសង្គមខ្មែរមានភាពល្អប្រសើរជាងមុន»៕
