.jpg)
លោក មេធាវី ផុន ធារិន កាលពីពេលកន្លងមក។ រូបថត សហការី
ជារឿយៗ គេសង្កេតឃើញអ្នកប្រព្រឹត្តបទល្មើសវាយអ្នកដទៃឲ្យមានរបួសស្នាម ឬ រហូតដល់ស្លាប់ ហើយត្រូវបានក្រុមគ្រួសារជនរងគ្រោះដាក់បណ្តឹងប្តឹងទៅនគរបាល ឬទៅតុលាការដើម្បីឲ្យចាប់ខ្លួនជនបង្ក។ ប៉ុន្តែពេលខ្លះជនបង្កបានចរចាជាមួយក្រុមគ្រួសារជនរងគ្រោះក្រៅផ្លូវតុលាការ ដើម្បីគេចពីទោសទណ្ឌ។ តើវិធីបែបនេះអ្នកប្រព្រឹត្តអាចគេចផុតពីផ្លូវច្បាប់បានទេ?
ជុំវិញបញ្ហានេះភ្នំពេញប៉ុស្តិ៍បានសម្ភាសជាមួយលោកមេធាវី ផុន ធារិន មានការិយាល័យ មេធាវីឈ្មោះ «ផុន ធារិន» ស្ថិតនៅបូរីឌឺរ៉ូយ៉ាល់មេគង្គ ផ្ទះលេខ ៧១ ផ្លូវ M08 ភូមិខ្ទរ សង្កាត់ព្រែកលៀប ខណ្ឌជ្រោយចង្វាររាជធានីភ្នំពេញដូចខាងក្រោម៖
ឧបមាថា លោក (ក) បានវាយលោក (ខ) ហើយលោក (ខ) បានដាក់ពាក្យបណ្តឹង ប៉ុន្តែលោក (ក) ព្រមសងជំងឺចិត្តទៅឲ្យលោក (ខ) ដើម្បីបញ្ចប់បញ្ហា។ ករណីលោក (ខ) ទទួលយកសំណងហើយ តើលោក (ក) អាចមិនជាប់បណ្តឹងទេ?
ករណីខាងលើនេះយើងសន្មតថា លោក (ខ) បានដាក់ពាក្យបណ្តឹងទៅសមត្ថកិច្ចមន្ត្រីនគរបាលយុត្តិធម៌ ឬទៅអយ្យការអមសាលាដំបូងរាជធានី ឬខេត្តក្នុងនាមជាជនរងគ្រោះ។ យោងតាមមាត្រា ៦ នៃក្រមនីតិវិធីព្រហ្មទណ្ឌ “ការដាក់ពាក្យបណ្តឹងទាមទារដោយជនរងគ្រោះបុគ្គលគ្រប់រូបដែលប្រកាសថាខ្លួនជាជនរងគ្រោះនៃបទល្មើសអាចដាក់ពាក្យបណ្តឹងបាន”។ ក្នុងន័យនេះ បណ្តឹងរបស់លោក (ខ) បានធ្វើឲ្យមានចលនាលើបណ្តឹង ២ ផ្សេងគ្នាគឺបណ្តឹងរដ្ឋប្បវេណី (ការទាមទារសំណងខូចខាត ឬជំងឺចិត្ត) និងបណ្តឹងអាជ្ញា (សំដៅលើការផ្តន្ទាទោសជនល្មើស)។
តាមមាត្រា ២៥ នៃក្រមនីតិវិធីព្រហ្មទណ្ឌ “ជនរងគ្រោះអាចលះបង់មិនធ្វើបណ្តឹងសុំទាមទារសំណង ឬដកពាក្យបណ្តឹងរបស់ខ្លួន។ ការលះបង់មិនប្តឹងនិងដកពាក្យបណ្តឹងរបស់ជនរងគ្រោះ មិនអាចបញ្ឈប់ ឬព្យួរការអនុវត្តនៃបណ្តឹងអាជ្ញាបានទេ”។ ក្នុងន័យនេះដែរ បទឧក្រិដ្ឋ ឬបទមជ្ឈិមមិនអាចដោះស្រាយត្រឹមសំណងទៅជនរងគ្រោះ ហើយបញ្ចប់បណ្តឹងអាជ្ញាបាននោះទេ។ សរុបសេចក្តីមកតាមអង្គហេតុខាងលើ ទោះបីលោក (ក) យល់ព្រមសងសំណងជំងឺចិត្តទៅលោក (ខ)ក៏ពិតមែន ប៉ុន្តែលោក (ក) នៅមិនទាន់រួចផុតពីបណ្តឹងអាជ្ញានៅឡើយទេ។
បើលោក (ខ) មិនប្តឹង តើនរណាអាចមានសិទ្ធិប្តឹងជំនួស លោក (ខ) បាន? ករណីមួយទៀតឧបមាថា លោក (ខ) មានតែ កូនតូចម្នាក់ហើយត្រូវគេសម្លាប់គាត់។ តើកូនតូចរបស់គាត់មានសិទ្ធិប្តឹងបានទេ បើលោក (ខ) គ្មានសាច់ញាតិផ្សេង? ករណីនេះ តើនរណាអាចជាតំណាងប្តឹងឲ្យគាត់បាន? តើមេភូមិ មេឃុំអាចជាតំណាងប្តឹងជំនួសបានទេ?
ក្នុងករណីលោក (ខ) មិនមានអ្នកប្តឹងជំនួសឲ្យគាត់ សំណួរសួរថា តើអ្នកណាមានសិទ្ធិប្តឹងជំនួស? នៅក្នុងរឿងព្រហ្មទណ្ឌ បុគ្គលគ្រប់រូបត្រូវមានកាតព្វកិច្ចធ្វើបណ្តឹងបរិហារចំពោះបទឧក្រិដ្ឋ ឬបទមជ្ឈិម។ យោងតាមមាត្រា ៤២ នៃក្រមនីតិវិធីព្រហ្មទណ្ឌ និងមាត្រា ៥២៨ នៃក្រមព្រហ្មទណ្ឌអាជ្ញាធរសាធារណៈ ឬមន្ត្រីគ្រប់រូបដែលនៅក្នុងការបំពេញមុខងាររបស់ខ្លួនបានដឹងអំពីបទឧក្រិដ្ឋ ឬបទមជ្ឈិម ត្រូវតែជូនដំណឹងភ្លាមដល់ព្រះរាជអាជ្ញា ឬមន្ត្រីនគរបាលយុត្តិធម៌។
អំពើដែលមិនបានប្តឹងបរិហារបទឧក្រិដ្ឋ ឬបទមជ្ឈិមដោយអ្នករាជការសាធារណៈជាអាទិ៍ត្រូវផ្តន្ទាទោសដាក់ពន្ធនាគារពី ១ ឆ្នាំ ទៅ ៣ ឆ្នាំ ពិន័យជាប្រាក់ពី ២ លាន ទៅ ៦ លានរៀល។ តាមមាត្រា ៥២៨ នៃក្រមព្រហ្មទណ្ឌរាល់បុគ្គលណាដែលបានដឹងពីបទឧក្រិដ្ឋ ហើយមិនបានប្តឹងទៅតុលាការ ឬអាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ចត្រូវផ្តន្ទាទោសដាក់ពន្ធនាគារពី ១ ខែ ទៅ ១ ឆ្នាំ ពិន័យប្រាក់ពី ១ សែនរៀលទៅ ២ លានរៀល។
ក្នុងករណីលោក (ខ) គ្មានសាច់ញាតិ ហើយមានតែកូនតូចមួយ តើកូនតូចនេះអាចប្តឹងបានដែរឬទេ?
ច្បាប់មិនបានកំណត់លើអាយុក្នុងការធើ្វបណ្តឹងទៅសមត្ថកិច្ចឡើយ។ អ្វីដែលសំខាន់ថា តើក្មេងតូចនេះអាចមានស្មារតី ឬសមត្ថភាពគ្រប់គ្រាន់ក្នុងការចូលរួមនីតិវិធីបណ្តឹងដែរឬទេ?
ច្បាប់បានចង្អុលបង្ហាញហើយ ដូចការបកស្រាយខាងលើ មេភូមិ មេឃុំ ឬសមត្ថកិច្ចពាក់ព័ន្ធត្រូវចូលរួមទប់ស្កាត់បទល្មើស ឬធ្វើបណ្តឹងបរិហារ។ ក្នុងករណីក្រោយពីទទួលបណ្តឹងបរិហារពីអនីតិជន ឬអាជ្ញាធរមូលដ្ឋានលើករណីឃាតកម្មលើលោក (ខ) ព្រះរាជអាជ្ញានឹងក្លាយទៅជាដើមបណ្តឹងអាជ្ញា ហើយមេភូមិ ឬមេឃុំអាចធ្វើជាអ្នកតំណាងឲ្យក្មេងរងគ្រោះចូលរួមនីតិវិធីតុលាការ ដើម្បីតាំងខ្លួនជាដើមបណ្ដឹងរដ្ឋប្បវេណីបាន៕
