.jpg)
លោក មេធាវី ម៉ៅ សុវិទ្យា សមាជិកនៃក្រុមមេធាវីធម្មសាស្ត្រ។ រូបថត សហការី
ជារឿយៗការជួលជាង ឬអ្នកជំនាញដើម្បីប្រយោជន៍អ្វីមួយជួនកាលបានបង្កបញ្ហាគ្រោះថ្នាក់ដល់អ្នកដទៃ ប៉ុន្តែបញ្ហានេះទាំងជនរងគ្រោះ និងអ្នកបង្ក ហាក់មិនបានចាប់អារម្មណ៍នឹងការប្រឈមទោសទណ្ឌតាមផ្លូវច្បាប់ឡើយ។ ជុំវិញបញ្ហានេះ កាសែតភ្នំពេញប៉ុស្តិ៍បានសម្ភាសជាមួយលោក មេធាវី ម៉ៅ សុវិទ្យា សមាជិកនៃក្រុមមេធាវីធម្មសាស្ត្រ ដែលមានការិយាល័យជាន់ទី ១០ បន្ទប់ P10-11 នៃអគារសាកលវិទ្យាល័យភ្នំពេញអន្តរជាតិ (PPIU) អគារលេខ ៣៦ ផ្លូវ ១៦៨ សង្កាត់វាលវង់ ខណ្ឌ ៧ មករា រាជធានីភ្នំពេញដែលមានខ្លឹមសារដូចខាងក្រោម ៖
ឧបមាថា មានជាងផ្សារដែកម្នាក់ត្រូវបានគេហៅឲ្យទៅផ្សាររនាំងដែកនៅទីតាំងមួយកន្លែង ប៉ុន្តែចៃដន្យពេលកំពុងផ្សារស្រាប់តែរនាំងដែកនោះបាក់សង្កត់លើមនុស្សម្នាក់ស្លាប់ ឬរបួស។ តើជាងផ្សារដែកមានទោសដែរឬទេ បើអ្នកផ្សេងជាអ្នកហៅគាត់ឲ្យទៅផ្សារឲ្យនោះ?
ដើម្បីដឹងថា តើបុគ្គលម្នាក់ត្រូវទទួលទោសព្រហ្មទណ្ឌលើការប្រព្រឹត្តរបស់គេដែរឬទេនោះយើងត្រូវពិនិត្យទៅលើធាតុផ្សំនៃបទល្មើសជាមុនសិន ដែលធាតុផ្សំនៃបទល្មើសរួមមាន ធាតុនីត្យានុកូល ធាតុសត្យានុម័ត និងធាតុអន្តោម័ត។ ក្នុងករណីនេះធាតុនីត្យានុកូល គឺមានបទល្មើសដែលចែងនៅក្នុងមាត្រា ២០៧ បទមនុស្សឃាតដោយអចេតនា ឬមាត្រា ២៣៦ បទបង្កឲ្យមានរបួសដោយអចេតនានៃក្រមព្រហ្មទណ្ឌនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា។
ចំពោះធាតុសត្យានុម័តជាការធ្វើឲ្យធ្លាក់រនាំងដែកនោះបណ្តាលឲ្យមនុស្សស្លាប់ឬរបួស។ សម្រាប់ធាតុអន្តោម័តដែលបង្ហាញកត្តាផ្នែកខាងក្នុងនៃបទល្មើសគឺកើតឡើងដោយអចេតនា ដោយសារតែការធ្វេសប្រហែស ការមិនប្រុងប្រយ័ត្ន ឬខ្ជីខ្ជារបស់ជាងដែក។
បើយើងពិនិត្យលើធាតុផ្សំនៃបទល្មើសខាងលើនេះ ជាងផ្សារដែកត្រូវទទួលទោសព្រហ្មទណ្ឌដែលមានបញ្ញត្តិក្នុងមាត្រា ២០៧ បទមនុស្សឃាតដោយអចេតនា (ក្នុងករណីជនរងគ្រោះស្លាប់) ឬមាត្រា ២៣៦ បទបង្កឲ្យមានរបួសដោយអចេតនា (ក្នុងករណីជនរងគ្រោះមានរបួស) នៃក្រមព្រហ្មទណ្ឌនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា។ ទោះបីជាអ្នកផ្សេងជាអ្នកហៅគាត់ទៅផ្សាររនាំងដែកនោះក៏ដោយ ក៏មិនមែនជាមូលហេតុដែលគាត់ (ជាងដែក) អាចរួចផុតពីការទទួលខុសត្រូវព្រហ្មទណ្ឌដែរ ព្រោះគាត់ជាអ្នកបច្ចេកទេសក្នុងការផ្សាររនាំងដែកជូនអតិថិជនរបស់គាត់ដែលត្រូវមានការប្រុងប្រយ័ត្នខ្ពស់ ហើយជាងដែកខ្លួនឯងដែលជាអ្នកធ្វើឲ្យធ្លាក់រនាំងដែកលើអ្នកដទៃ។
តើម្ចាស់ទីតាំងដែលហៅជាងដែកមកផ្សាររនាំងដែក នោះត្រូវមានទោសដែរឬទេ?
ចំពោះម្ចាស់ទីតាំងដែលហៅជាងដែកមកផ្សាររនាំងដែកជូនគាត់នោះ យើងត្រូវពិនិត្យអំពីគោលគំនិតរបស់ម្ចាស់ទីតាំងថា តើគាត់ដាក់រនាំងដែកនេះក្នុងគោលបំណងអ្វី ការដាក់រនាំងដែកនេះ ទាំងម្ចាស់ទីតាំង និងប្រជាជនទូទៅគឺដាក់ដើម្បីការពារទីតាំងរបស់ពួកគេ។ បើម្ចាស់ទីតាំងដាក់រនាំងដែកដោយមានគោលបំណងដើម្បីការពារសុវត្ថិភាពទីតាំងរបស់គាត់តែប៉ុណ្ណោះនោះ ម្ចាស់ទីតាំងមិនទទួលខុសត្រូវទោសព្រហ្មទណ្ឌ ដូចជា ជាងផ្សារដែកនោះទេ ព្រោះគោលការណ៍ឯកត្តកម្មនៃការទទួលខុសត្រូវព្រហ្មទណ្ឌគឺបុគ្គលម្នាក់ៗទទួលខុសត្រូវតែចំពោះអំពើផ្ទាល់ខ្លួនប៉ុណ្ណោះ។
ដោយម្ចាស់ទីតាំងមិនបានចូលរួមក្នុងការងារបច្ចេកទេសក្នុងការដំឡើង និងផ្សាររនាំងដែកនេះទេ។ ប៉ុន្តែដោយសារតែម្ចាស់ទីតាំងកើតហេតុដែលជាអ្នកជួលជាងឲ្យមកផ្សាររនាំងជូនគាត់ ហើយបណ្តាលឧបទ្ទវហេតុកើតឡើងនោះម្ចាស់ទីតាំងត្រូវចូលរួមចំណែកក្នុងការទទួលខុសត្រូវលើសំណងរដ្ឋប្បវេណីជូនជនរងគ្រោះ។
ក្នុងករណីដែលរនាំងដែកបានដំឡើងរយៈពេល ៥ ឆ្នាំរួចហើយ ស្រាប់តែរនាំងដែកនោះបានបាក់ធ្លាក់ត្រូវមនុស្សស្លាប់ ឬរបួស តើជាងដែក និងម្ចាស់ទីតាំងត្រូវទទួលខុសត្រូវព្រហ្មទណ្ឌដែរឬទេ បើម្ចាស់ទីតាំងបានដឹងថា រនាំងដែករបស់ខ្លួនមានសភាពចាស់ទ្រុឌទ្រោមទៅហើយនោះ?
ក្នុងករណីនេះយើងពិនិត្យទៅលើស្ថានភាពរបស់រនាំងដែកដែលបានប្រើប្រាស់អស់រយៈពេល ៥ ឆ្នាំមកហើយ ដោយសារតែរនាំងដែកនោះមានសភាពចាស់ទ្រុឌទ្រោមទើបបណ្តាលឲ្យមានឧបទ្ទវហេតុ បាក់ធ្លាក់ត្រូវមនុស្សស្លាប់ ឬរបួសនេះកើតឡើង។ ដូច្នេះក្រោយរយៈពេល ៥ ឆ្នាំដែលភាពរឹងមាំរបស់រនាំងដែកប្រែជាមានសភាពទ្រុឌទ្រោមហើយបាក់ធ្លាក់ត្រូវមនុស្សស្លាប់ ឬរបួសនោះគឺមិនបណ្តាលមកពីចេតនារបស់ជាងដែក ឬការធ្វេសប្រហែសរបស់ជាងដែកនោះឡើយ។ យោងតាមគោលការណ៍ទូទៅនៃក្រមព្រហ្មទណ្ឌបានបញ្ញត្តិថា ពុំមានបទល្មើសទេ ប្រសិនបើគ្មានចេតនាប្រព្រឹត្ត។ ដូច្នេះជាងដែកគឺមិនទទួលខុសត្រូវព្រហ្មទណ្ឌទៀតឡើយ។
ប៉ុន្តែក្នុងករណីម្ចាស់ទីតាំងវិញម្ចាស់ទីតាំងបានឃើញ និងដឹងថារនាំងដែករបស់ខ្លួនមានសភាពចាស់ទ្រុឌទ្រោមហើយ ប៉ុន្តែបែរមិនជួសជុល និងកែលម្អ ដែលបណ្តាលឲ្យមានការបាក់ធ្លាក់ត្រូវមនុស្សស្លាប់ ឬរបួសនោះ ម្ចាស់ត្រូវទទួលខុសត្រូវព្រហ្មទណ្ឌដែលមានបញ្ញត្តិក្នុងមាត្រា ២០៧ បទមនុស្សឃាតដោយអចេតនា (ក្នុងករណីជនរងគ្រោះស្លាប់) ឬមាត្រា ២៣៦ បទបង្កឲ្យមានរបួសដោយអចេតនា (ក្នុងករណីជនរងគ្រោះមានរបួស) នៃក្រមព្រហ្មទណ្ឌនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ដោយសារឧបទ្ទវហេតុនេះ ទោះបីមិនកើតឡើងដោយចេតនាផ្ទាល់របស់ម្ចាស់ទីតាំងក៏ដោយ ប៉ុន្តែឧបទ្ទវហេតុនេះកើតឡើងដោយសារតែការធ្វេសប្រហែស និងមិនប្រុងប្រយ័ត្នរបស់ខ្លួនដែលដឹងថា រនាំងដែកនោះមានសភាពចាស់ទ្រុឌទ្រោមហើយតែម្ចាស់ទីតាំងមិនបានជួសជុល និងកែលម្អឲ្យបានល្អឡើងវិញ។
ប្រសិនបើជាងផ្សារដែក ឬម្ចាស់ទីតាំងបានសងសំណងទៅជនរងគ្រោះរួចហើយ តើជាងដែក ឬម្ចាស់ទីតាំងអាចរួចផុតពីការចោទប្រកាន់របស់តុលាការដែរឬទេ?
ក្នុងករណីនេះទោះបីជាងផ្សារដែក ឬម្ចាស់ទីតាំងបានសងសំណងរដ្ឋប្បវេណីជូនទៅជនរងគ្រោះរួចហើយក៏ដោយក៏ជាងដែក ឬម្ចាស់ទីតាំងមិនអាចរួចផុតពីការចោទប្រកាន់របស់តុលាការបានដែរ ដោយសារតែការសងសំណងរដ្ឋប្បវេណីទៅកាន់ជនរងគ្រោះគឺរលត់តែបណ្តឹងរដ្ឋប្បវេណីតែប៉ុណ្ណោះ មិនមែនជាមូលហេតុនៃការរលត់នូវបណ្តឹងអាជ្ញានោះទេ។ ដូច្នេះបណ្តឹងអាជ្ញា ការចោទប្រកាន់នៅតែបន្តនីតិវិធីតទៅទៀត៕
