.jpg)
លោក មេធាវី ផុន ធារិន កាលពីពេលកន្លងមក។ រូបថត សហការី
ធម្មតាការខ្ចីប្រាក់ ភាគីទាំង ២ តែងមានលក្ខខណ្ឌដែលត្រូវសងត្រឡប់វិញហើយបើមិនគោរពនឹងត្រូវភាគីម្ខាងប្ដឹងទៅសមត្ថកិច្ច ឬទៅតុលាការ។ ក៏ប៉ុន្តែក្នុងករណីជំពាក់ប្រាក់ដោយសារលេងល្បែងខុសច្បាប់ តើភាគីម្ខាងអាចប្ដឹងបានឬទេ? ជុំវិញបញ្ហានេះលោក ផុន ធារិន ជាមេធាវីនៅការិយាល័យមេធាវី ផុន ធាវិន នៅបុរីឌឺមេគង្គរ៉ូយ៉ាល់ ផ្ទះលេខ ៧១ ផ្លូវ M08 ភូមិខ្ទរ សង្កាត់ព្រែកលៀប ខណ្ឌជ្រោយចង្វារ រាជធានីភ្នំពេញបានឆ្លើយតបសំណួរភ្នំពេញប៉ុស្ដិ៍ដូចខាងក្រោម៖
ឧបមាថា លោក (ក) ជំពាក់លុយ លោក (ខ) ដោយសារលេងល្បែងជាមួយគ្នា តែមិនបានធ្វើកិច្ចសន្យាទេ តែលោក (ក) មិនព្រមសងលុយទៅលោក (ខ) ទេ។ ចំពោះករណីនេះបើលោក (ខ) ប្តឹងទៅនគរបាល តើយ៉ាងម៉េចដែរ?
ជាគោលការណ៍ច្បាប់ ការលេងល្បែងស៊ីសង គ្រប់ប្រភេទត្រូវបានហាមឃាត់នៅគ្រប់ទីកន្លែងទូទាំងព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា លើកលែងទទួលបានការអនុញ្ញាតពីរដ្ឋាភិបាល។ តាមអត្ថន័យនេះល្បែងស៊ីសងមួយចំនួនត្រូវបានចាត់ទុកថា ជាល្បែងស៊ីសងស្របច្បាប់ដូចជា ឆ្នោតឡូតូ កាស៊ីណូ។ល។ ដែលទទួលបានអាជ្ញាប័ណ្ណពីរដ្ឋាភិបាលចំពោះអាជីវកម្មទាំងនេះ។ ក្នុងករណីខាងលើនេះប្រសិនបើលោក (ខ) មានអាជីវកម្មល្បែងស៊ីសងដែលទទួលអាជ្ញាប័ណ្ណពីរដ្ឋាភិបាល ឬលេងស្របច្បាប់នោះមានន័យថា លោក (ក) ត្រូវមានកាតព្វកិច្ចសងប្រាក់ទៅលោក(ខ)។
ឧទាហរណ៍លោក (ក) បានជាវសន្លឹកឆ្នោតកោសពីលោក (ខ) ចំនួន ១ ០០០ សន្លឹក ដោយមិនទាន់ទូទាត់ប្រាក់ដោយឆ្នោត ១ សន្លឹក តម្លៃ ១ ដុល្លារអាមេរិកនោះ លោក (ខ) មានសិទ្ធិលើបំណុលចំនួន ១ ០០០ ដុល្លារ អាមេរិកដែលលោក (ក) ជំពាក់។ ដូច្នេះលោក (ខ) មានសិទ្ធិដាក់ពាក្យបណ្តឹងទៅអាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ច ដើម្បីទាមទារប្រាក់ជំពាក់នោះ។
ដោយឡែក ប្រសិនបើការជំពាក់ប្រាក់ដោយសារការលេងល្បែងស៊ីសងខុសច្បាប់ ដូចជា លេងកន្ទុយលេខ ឆ្នោតវៀតណាម ភ្នាល់ល្បែងបញ្ជល់មាន់ លេងបៀ អាប៉ោង ជាដើម នោះប្រាក់ដែលទទួលបានពីអំពើខុសច្បាប់ក៏អាចចាត់ទុកជាបទល្មើសដែរ។ ដូច្នេះប្រសិនបើលោក (ខ) ប្តឹងទៅសមត្ថកិច្ចដើម្បីទាមទារប្រាក់ពីលោក (ក) នោះ សមត្ថកិច្ចនឹងមានចំណាត់ការនីតិវិធីទាំងលើលោក (ខ) និងលោក (ក) ដើម្បីពិនិត្យលើទាំងបទល្មើស។
បើនគរបាលទទួលបណ្តឹងបាន ឬមិនបានតើមូលហេតុអ្វី? ព្រោះថា វិវាទនេះកើតឡើងពីការលេងល្បែង ហើយធម្មតាល្បែងជាអំពើខុសច្បាប់ផងនោះ តើច្បាប់រកខុសរកត្រូវឱ្យបែបណា?
រាល់ពាក្យបណ្តឹងទាំងឡាយរបស់ប្រជាពលរដ្ឋដែលពាក់ព័ន្ធសណ្តាប់ឆ្នាប់សាធារណៈ ឬបទល្មើសជា សមត្ថកិច្ចនគរបាលត្រូវតែទទួល ឬមិនទទួលតែត្រូវធ្វើការណែនាំឱ្យប្រជាពលរដ្ឋទៅដាក់ពាក្យបណ្តឹងឱ្យត្រូវសមត្ថកិច្ចជំនាញ។ ក្នុងករណីនេះ សមត្ថកិច្ចនគរបាលនឹងទទួលពាក្យបណ្តឹងរបស់លោក (ខ) ដោយសារសមត្ថកិច្ចនគរបាលយល់ឃើញថា បណ្តឹងទាមទារប្រាក់នេះជាហេតុផលនៃអំពើល្បែងស៊ីសងដែលប៉ះពាល់ដល់សណ្តាប់ធ្នាប់សាធារណៈ។ សមត្ថកិច្ចនគរបាលនឹងមានចំណាត់ការតាមនីតិវិធីដោយកសាងសំណុំរឿង និងបញ្ជូនទៅតុលាការបន្តនីតិវិធីតាមផ្លូវច្បាប់។
ចំពោះបណ្តឹងពាក់ព័ន្ធល្បែងស៊ីសង តើសមត្ថកិច្ចនគរបាលអាចទទួលដោះស្រាយបានឬយ៉ាងណា?
បណ្តឹងពាក់ព័ន្ធនឹងល្បែងស៊ីសងខុសច្បាប់សមត្ថកិច្ចនគរបាលមិនអាចទទួលយកមកដោះស្រាយជូនភាគីបានឡើយ ពីព្រោះជាកម្មវត្ថុបណ្តឹងខុសច្បាប់។ ដូចការបកស្រាយខាងលើសមត្ថកិច្ចត្រូវទទួលពាក្យបណ្តឹងដើម្បីទប់ស្កាត់ និងបង្ក្រាបអំពើល្បែងស៊ីសងខុសច្បាប់ ដែលប៉ះពាល់ដល់សណ្តាប់ធ្នាប់សាធារណៈ។
បើពលរដ្ឋចង់ប្តឹងរឿងអ្វីមួយ តើស្ថាប័នណាខ្លះដែលពលរដ្ឋអាចដាក់ពាក្យបណ្តឹងបាន?
ក្នុងករណីប្រជាពលរដ្ឋចង់ប្តឹងពាក់ព័ន្ធរឿងក្តីព្រហ្មទណ្ឌ (បណ្តឹងពាក់ព័ន្ធនឹងសណ្តាប់ធ្នាប់សាធារណៈ ឬបទល្មើស) ប្រជាពលរដ្ឋអាចដាក់ពាក្យបណ្តឹងនៅប៉ុស្តិ៍នគរបាលរដ្ឋបាលឃុំ/សង្កាត់ អធិការដ្ឋានស្រុក/ខណ្ឌ ស្នងការដ្ឋាននគរបាលរាជធានី/ខេត្ត បញ្ជាការដ្ឋានកងរាជអាវុធហត្ថស្រុក/ខណ្ឌ បញ្ជាការដ្ឋានកងរាជអាវុធហត្ថរាជធានី/ខេត្តក្រសួងមហាផ្ទៃ និងតុលាការ (អយ្យការអមសាលាដំបូងរាជធានី/ខេត្ត)។
ចំពោះបណ្តឹងរដ្ឋប្បវេណី (បណ្តឹងដែលពាក់ព័ន្ធផលប្រយោជន៍ឯកជន) ត្រូវដាក់ទៅសមត្ថកិច្ចតុលាការរាជធានី/ខេត្ត ឬក៏អាចស្នើសុំអន្តរាគមន៍ទៅអាជ្ញាធរមូលដ្ឋានឃុំ/សង្កាត់ស្រុក/ខណ្ឌរាជធានី/ខេត្ត ឬក្រសួងពាក់ព័ន្ធដើម្បីដោះស្រាយ៕
