.jpg)
លោក មេធាវី ផុន ធារិន កាលពីកន្លងមក។ រូបថត សហការី
អ្នកដែលយកទ្រព្យសម្បត្តិអ្នកដទៃគឺជាអំពើលួច ហើយតាមច្បាប់ជនប្រព្រឹត្តត្រូវតែមានទោស។ ប៉ុន្តែបើជននោះយកទ្រព្យសម្បត្តិដែលលួចបានទៅលក់ឲ្យអ្នកផ្សេងម្នាក់ទៀត តើអ្នកទទួលទិញនោះនឹងត្រូវមានទោសដែរឬយ៉ាងណា? ជុំវិញបញ្ហានេះ ភ្នំពេញប៉ុស្តិ៍បានសម្ភាសជាមួយលោកមេធាវី ផុន ធារិន ជាសមាជិកក្រុមហ៊ុនមេធាវី អិលប៊ីអិល មានការិយាល័យនៅផ្ទះលេខ ១០ ផ្លូវ ១០៥ ភូមិបាក់ទូក សង្កាត់ទួលសង្កែ ១ ខណ្ឌឫស្សីកែវ រាជធានីភ្នំពេញដែលមានខ្លឹមសារដូចខាងក្រោម៖
ឧបមាថា លោក (ក) បានលួចទ្រព្យគេលក់ឲ្យលោក (ខ) តែត្រូវម្ចាស់គេតាមទាន់នៅពេលលោក (ក) កំពុងលក់ទ្រព្យដែលលួចបាននោះ។ ក្នុងករណីនេះ តើលោក (ខ) ជាអ្នកទិញនោះត្រូវមានទោសដែរទេ? ព្រោះថាគាត់មិនបានដឹងថា ជាទ្រព្យលួចគេផងនោះ?
ករណីនេះទោះបីម្ចាស់ទ្រព្យបានឃើញជាក់ស្តែងថា លោក (ខ) បានទិញទ្រព្យរបស់ខ្លួនដែលលោក (ក) បានលួចក៏ដោយ ក៏យើងមិនអាចចាត់ទុកថា លោក (ខ) មានទោសចំពោះអំពើទិញផលចោរកម្មឡើយ។ លោក (ក) មានសិទ្ធិបង្ហាញមធ្យោបាយការពារខ្លួនគ្រប់នីតិវិធីតាមផ្លូវច្បាប់។ យោងតាមមាត្រា ៣៨ រដ្ឋធម្មនុញ្ញនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាចែងថា “ជនជាប់ចោទណាក៏ដោយត្រូវទុកជាមនុស្សឥតទោស ដរាបណាតុលាការមិនទាន់កាត់ទោសជាស្ថាពរ។ ជនគ្រប់រូបមានសិទ្ធិការពារខ្លួនតាមផ្លូវតុលាការ”។
ជាគោលការណ៍ចំពោះមុខលោក (ខ) ស្ថិតនៅក្នុងស្ថានភាពជាជនសង្ស័យនៃការប្រព្រឹត្តអំពើទទួលផលចោរកម្មហើយនឹងត្រូវសមត្ថកិច្ចនាំខ្លួនដើម្បីធ្វើការសាកសួរ និងកសាងសំណុំរឿងបន្តចំណាត់ការទៅតាមនីតិវិធីច្បាប់។ យោងតាមមាត្រា ៩៣ ក្រមនីតិវិធីព្រហ្មទណ្ឌនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាចែងថា «មន្ត្រីនគរបាលយុត្តិធម៌អាចហៅ និងនាំមកកាន់អង្គភាពរបស់ខ្លួននូវបុគ្គលគ្រប់រូបដែលសង្ស័យថាបានចូលរួមក្នុងបទល្មើស»។
ម្យ៉ាងទៀតមន្ត្រីនគរបាលយុត្តិធម៌ក៏អាចស្នើសុំគោលការណ៍ណែនាំពីព្រះរាជអាជ្ញាដើម្បីធ្វើការឃាត់ខ្លួនលោក (ខ) ក្នុងដំណាក់កាលមន្ត្រីនគរបាលយុត្តិធម៌ចាប់ក្នុងករណីដែលមន្ត្រីនគរបាលយុត្តិធម៌យល់ឃើញថា មានតម្រុយនៃបទល្មើស។ យោងតាមមាត្រា ៩៦ នៃក្រមនីតិវិធីព្រហ្មទណ្ឌនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាចែងថា “ដើម្បីឆ្លើយតបនឹងតម្រូវការចាំបាច់នៃការស៊ើបអង្កេតមន្ត្រីនគរបាលយុត្តិធម៌អាចឃាត់ខ្លួនបុគ្គលដែលសង្ស័យថា បានចូលរួមក្នុងបទល្មើស"។
ដោយឡែកបើលោក (ខ) អាចបង្ហាញនៅចំពោះមន្ត្រីនគរបាលយុត្តិធម៌ថា ខ្លួនជាអ្នកទិញទ្រព្យដោយសុចរិតដោយខ្លួនមិនបានដឹងថាទ្រព្យទាំងនេះលោក (ក) បានលួចគេនោះមន្ត្រីនគរបាលយុត្តិធម៌អាចធ្វើការដោះលែងលោក (ខ) វិញបានតាមការសម្រេចរបស់ព្រះរាជអាជ្ញា។
តើលោក (ខ) អាចនឹងត្រូវចោទប្រកាន់ពាក់ព័ន្ធនឹងបទលួចដែរឬយ៉ាងណា? ហើយមានទោសស្មើនឹងលោក (ក) ដែរទេ? បើគាត់ប្រាប់នគរបាលថា គាត់មិនបានដឹងថាជារបស់ចោរផងនោះ?
ក្នុងករណីដែលតុលាការបានពិនិត្យឃើញថា លោក (ខ) មានពិរុទ្ធបានចូលរួមប្រព្រឹត្តអំពើលួចជាមួយលោក (ក) នោះលោក (ខ) នឹងមានទោសដូចលោក (ក) ដែរ។ ក្រមព្រហ្មទណ្ឌនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាមាត្រា ២៨ “អ្នកផ្តើមគំនិត” និង ២៩ “អ្នកសមគំនិត” ត្រូវមានទោសដូចគ្នានឹងអ្នកប្រព្រឹត្ត (ចារី) ដែរ។ ចំពោះបទល្មើសអំពើលួចតាមមាត្រា ៣៥៦ ក្រមព្រហ្មទណ្ឌ “អំពើលួចត្រូវផ្តន្ទាទោសដាក់ពន្ធនាគារពី ៦ (ប្រាំមួយ) ខែទៅ ៣ (បី) ឆ្នាំ និងពិន័យជាប្រាក់ពី ១ ០០០ ០០០ (មួយលាន) រៀល ទៅ ៦ ០០០ ០០០ (ប្រាំមួយលាន) រៀល។
បើពិនិត្យតាមអង្គហេតុដែលបានបញ្ជាក់ខាងលើ ម្ចាស់ទ្រព្យបានឃើញលោក (ខ) ទិញទ្រព្យរបស់ខ្លួនពីលោក (ក) ហើយមន្ត្រីនគរបាលយុត្តិធម៌បានដាក់ការសង្ស័យចំពោះលោក (ខ) ពាក់ព័ន្ធនឹងការប្រព្រឹត្តអំពើទិញផលចោរកម្ម។ ជាទូទៅក្រោយពីសមត្ថកិច្ចបានបញ្ជូនសំណុំរឿង វត្ថុតាង និងជនសង្ស័យមកអយ្យការអមសាលាដំបូង (តុលាការ) ព្រះរាជអាជ្ញានឹងធ្វើការផ្ទៀងផ្ទាត់ចម្លើយជនសង្ស័យ និងសាកសួរយកចម្លើយពីជនសង្ស័យបន្ថែមទៀត។
ក្នុងករណីព្រះរាជអាជ្ញាពិនិត្យលើអង្គហេតុឃើញថា លោក (ខ) ជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងអំពើល្មើសណាមួយ (អំពើលួច ឬអំពើទទួលផលចោរកម្ម) នោះព្រះរាជអាជ្ញា នឹងកំណត់បទល្មើសធ្វើការចោទប្រកាន់ព្រមទាំងបើកការស៊ើបសួរតាមរយៈដីកាបញ្ជូនរឿងឲ្យស៊ើបសួរ។
ចុះបើលោក (ខ) ដឹងពីប្រវត្តិលោក (ក) ជាចោរហើយគាត់នៅតែទិញផលចោរកម្មទៀតតើលោក (ខ) ពិតជាមានចេតនាចូលរួមក្នុងបទល្មើសនេះ ឬយ៉ាងណា?
ក្នុងករណីនេះ បើលោក (ខ) បានដឹងច្បាស់ថា លោក (ក) គឺជាចោរ ហើយលោក (ខ) នៅបន្តទិញទ្រព្យដែលលោក (ក) បានលក់ឲ្យមានន័យថាលោក (ខ) ពិតជាមានចេតនាចូលរួមប្រព្រឹត្តអំពើទិញផលចោរកម្មពិតប្រាកដមែន។ តាមមាត្រា ៣៩៩ និង ៤០០ នៃក្រមព្រហ្មទណ្ឌ “អំពើទទួលផលចោរកម្មគឺជាអំពើទទួលលាក់បំបាំងរក្សាទុក ឬបញ្ជូនវត្ថុអ្វីមួយដោយដឹងថាវត្ថុនោះបានមកពីបទឧក្រិដ្ឋ ឬបទមជ្ឈិម។ អំពើទទួលផលចោរកម្មត្រូវផ្តន្ទាទោស ដាក់ពន្ធនាគារពី ៥ (ប្រាំ) ឆ្នាំទៅ ១០ (ដប់) ឆ្នាំ និងពិន័យជាប្រាក់ពី ៤ ០០០ ០០០ (បួនលាន) រៀលទៅ ១០ ០០០ ០០០ (ដប់លាន) រៀល”។
ករណីនេះប្រសិនលោក (ខ) មិនទិញផលចោរកម្មនោះទេតែគាត់បានទៅរាយការណ៍ប្រាប់នគរបាល។ តើលោក (ខ) នឹងបានរួចផុតពីការមិនជាប់ពាក់ព័ន្ធឬយ៉ាងណា?
ក្នុងករណីលោក (ខ) មិនទិញទ្រព្យ ដែលជាផលចោរកម្ម ហើយលោក (ខ) បានសហការផ្តល់ព័ត៌មានជូនសមត្ថកិច្ចអំពីអំពើលក់ផលចោរកម្មនោះបង្ហាញឲ្យឃើញថា លោក (ខ) មិនមានចេតនាប្រព្រឹត្តអំពើទិញផលចោរកម្ម ហើយក៏មិនមានទោសឡើយ។ យោងតាមមាត្រា ៤ នៃក្រមព្រហ្មទណ្ឌចែងថា “ពុំមានបទល្មើសទេប្រសិនបើគ្មានចេតនាប្រព្រឹត្ត”។
ក្នុងករណីនេះលោក (ខ) គឺជាប្រជាពលរដ្ឋគំរូ និងបានចូលរួមទប់ស្កាត់អំពើចោរកម្មផ្សេងៗក្នុងសង្គម៕
