.jpg)
លោក មេធាវី លី កុសល កាលពីកន្លងមក។ រូបថត សហការី
កាលពីសប្ដាហ៍មុន ភ្នំពេញប៉ុស្ដិ៍បានផ្សព្វផ្សាយ ១ វគ្គរួចហើយពីផលប្រយោជន៍នៃការប្រមូលភ័ស្ដុតាងរបស់សមត្ថកិច្ចនៅពេលឃាត់ខ្លួនជនសង្ស័យណាម្នាក់ តាមរយៈការបកស្រាយពីលោកមេធាវី លី កុសល ដែលមានការិយាល័យផ្ទះលេខ ៤៥ Eo ផ្លូវលេខ ៩ ក្រុម ៥ ភូមិត្រពាំងថ្លឹង សង្កាត់ចោមចៅ ខណ្ឌពោធិ៍សែនជ័យ រាជធានីភ្នំពេញ។ ប៉ុន្តែសម្រាប់ថ្ងៃនេះ យើងសូមផ្សព្វផ្សាយបន្តចំពោះការទទួលខុសត្រូវលើការខូចខាត ឬបាត់បង់វត្ថុតាងវិញម្ដងដែលមានខ្លឹមសារដូចខាងក្រោម៖
-ក្នុងករណីមានការបាត់បង់ ឬការខូចខាតវត្ថុតាង តើម្ចាស់មានសិទ្ធិប្តឹងទារសំណងឬទេ?
ជាទូទៅមន្រ្តីនគរបាលយុត្តិធម៌ចាប់យកវត្ថុតាង គឺតម្រូវឲ្យមានការធ្វើកំណត់ហេតុចាប់យក ក្នុងនោះវត្ថុតាងដែលបានចាប់យកនោះ ត្រូវមានរាយនាមបញ្ជាក់ពីចំនួនវត្ថុតាង ភិនភាគ លក្ខណៈវត្ថុតាងទាំងនោះ។ កាលណាបើមានការបាត់បង់ ដែលខុសទៅនឹងកំណត់ហេតុដកហូត សមត្ថកិច្ចនោះត្រូវទទួលខុសត្រូវលើកំណត់ហេតុរបស់ខ្លួន រួមមានទាំងសំណង និងទាំងក្នុងក្របខ័ណ្ឌឋានានុក្រមស្តីបន្ទោសពីប្រធានអង្គភាពរបស់គាត់។
-មុនសំណុំរឿងមួយបញ្ចប់ មានខ្លះត្រូវប្រើពេលយូរដែលអាចធ្វើឲ្យវត្ថុតាងបាត់ ឬខូចខាត តើករណីបែបនេះ ខាងណាជាអ្នកទទួលខុសត្រូវ?
នៅក្នុងច្បាប់កម្ពុជា ពុំបានចែងឲ្យបានជាក់លាក់ថា តើតុលាការទទួលខុសត្រូវលើវត្ថុតាងនោះ បែបណាក្នុងករណីបាត់ ឬខូចខាតនោះទេ។ តែជាធម្មតា នៅក្នុងសំណុំរឿងមួយ វត្ថុតាងបាត់ ឬខូចខាត គឺវាមានដំណាក់កាលផ្សេងៗគ្នា ដែលដំណាក់កាលទី១ គឺវត្ថុតាងនៅមន្រ្តីនគរបាលយុត្តិធម៌ ត្រូវតែមានលិខិតរាយនាមវត្ថុតាងឲ្យបានច្បាស់លាស់។ ដំណាក់កាលទី២ គឺអយ្យការជាអ្នកទទួលវត្ថុតាងពីមន្រ្តីនគរបាលយុត្តិធម៌ថា តើវត្ថុតាងដែលមន្រ្តីនគរបាលយុត្តិធម៌បញ្ជូនមកនោះត្រឹមត្រូវឬទេ? ដំណាក់កាលទី៣ គឺដំណាក់កាលចៅក្រមស៊ើបសួរ ដែលត្រូវទទួលវត្ថុតាងពីព្រះរាជអាជ្ញា និងដំណាក់កាលទី៤ គឺដំណាក់កាលចៅក្រមជំនុំជម្រះទទួលវត្ថុតាងពីចៅក្រមស៊ើបសួរ និយាយរួមដំណាក់កាលទាំង ៤ នេះ ប្រសិនបើវត្ថុតាងបាត់ ឬខូចខាត ដែលធ្វើឡើងចេតនាពីមន្រ្តីអនុវត្តច្បាប់នោះ អ្នកទទួលបន្ទុកនោះគឺជាអ្នកទទួលខុសត្រូវចំពោះការបាត់បង់ ឬខូចខាត។
តែប្រសិនបើវត្ថុតាងនោះខូចខាត ឬបាក់បែក ដោយមិនមានអ្នកណាធ្វើទេ គឺមន្រ្តីអនុវត្តច្បាប់មិនទទួលខុសត្រូវនោះឡើយ ព្រោះថាសំណុំរឿងក្តីព្រហ្មទណ្ឌមួយមានរឿងក្តីខ្លះជាបទមជ្ឈិម ខ្លះជាបទឧក្រិដ្ឋ ដូច្នេះហើយ ថិរវេលានៃរឿងក្តីមានរយៈពេល ៤ ទៅ ៦ ខែ និងខ្លះទៀ រហូតដល់ទៅ ១៨ ខែ អ៊ីចឹងហើយ វត្ថុតាងនៃរឿងក្តីនោះ វាអាចខូចខាត ឬបែកបាក់ ដោយប្រការណាមួយក្រៅពីឆន្ទៈអ្នកទទួលបន្ទុកនៃរឿងក្តី។
-ក្នុងពេលសំណុំរឿងមិនទាន់សម្រេចឈ្នះចាញ់ តើភាគីទំនាស់អាចសុំដកវត្ថុតាងមកប្រើបានឬទេ?
ចំពោះវត្ថុតាង ឬភ័ស្តុតាងដែលត្រូវបានសមត្ថកិច្ចដកហូតនោះ ត្រូវញែកចេញជា ២។ ទី១ គឺវត្ថុដែលមានការពាក់ព័ន្ធ។ ឧទាហរណ៍ថាៈ សមត្ថកិច្ចបានធ្វើការបង្ក្រាបទៅលើជនសង្ស័យជួញដូរគ្រឿងញៀន និងដកហូតបានថ្នាំញៀន ១ កញ្ចប់ ម៉ូតូចំនួន ១ គ្រឿង ពីជនជាប់សង្ស័យនោះ ដូច្នេះវត្ថុតាងទាំងនោះ សមត្ថកិច្ច ឬតុលាការនឹងធ្វើការពិចារណាក្នុងការរក្សាទុក។ ទី២ គឺវត្ថុតាងដែលមិនមានការពាក់ព័ន្ធ ដូចជាសម្ភារដែលប្រើប្រាស់ផ្ទាល់ខ្លួនដូចជា លុយកាក់ គ្រឿងអលង្ការ អត្តសញ្ញាបណ្ណ ឬឯកសារពាក់ព័ន្ធដទៃទៀតព្រះរាជអាជ្ញា មានសមត្ថកិច្ចអាចបង្គាប់ឲ្យប្រគល់វត្ថុដែលចាប់បាននៅពេលស៊ើបអង្កេតទៅម្ចាស់ដើមវិញ ប្រសិនបើវត្ថុទាំងនោះ ពុំមានប្រយោជន៍សម្រាប់សម្ដែងការពិតទេនោះ ហើយប្រសិនបើកម្មសិទ្ធិលើវត្ថុនោះ គ្មានការជំទាស់អ្វីប្រាកដប្រជាទេ។
ក្នុងករណីមិនព្រមប្រគល់ឲ្យវិញទេ អ្នកប្តឹងអាចប្តឹងតវ៉ាទៅអគ្គព្រះរាជអាជ្ញាបាន។ (មាត្រា ១១៩ នៃក្រមនីតិវិធីព្រហ្មទណ្ឌ)។
ករណីនៅក្នុងយុត្តាធិការស៊ើបសួរ នៅពេលដែលមិនទាន់ចេញដីកាដំណោះស្រាយរឿងក្តីព្រហ្មទណ្ឌនេះនៅឡើយទេ ចៅក្រមស៊ើបសួរមានសមត្ថកិច្ចប្រគល់សងទៅម្ចាស់ដើមវិញនូវវត្ថុដែលចាប់បាន កាលណាកម្មសិទ្ធិនេះគ្មានការជំទាស់អ្វីប្រាកដប្រជាទេ។ តែចំពាះវត្ថុតាងដែលជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងបទល្មើស ឬបើការប្រគល់វត្ថុតាងនោះ អាចបង្កជាឧបសគ្គដល់ការសម្ដែងនូវការពិត គឺតុលាការអាចរក្សាទុកដោយមិនប្រគល់ទៅឲ្យអ្នកប្តឹងសុំនោះទេ (មាត្រា ១៦១ នៃក្រមនីតិវិធីព្រហ្មទណ្ឌ)។
-ប្រសិនបើវត្ថុតាងទាំងនេះនគរបាលយុត្តិធម៌ ឬតុលាការជាអ្នកគ្រប់គ្រងហើយបាត់បង់ ឬខូចខាត តើអាចប្រឈមនឹងទោស ឬទេ បើម្ចាស់ប្តឹង?
ប្រសិនបើវត្ថុតាងទាំងនេះនគរបាលយុត្តិធម៌ ឬតុលាការជាអ្នកគ្រប់គ្រង ហើយបាត់បង់ ឬខូចខាត ចំណុចនេះយើងត្រូវសិក្សាថា តើការបាត់បង់ ឬការខូចខាត វត្ថុតាងទាំងនោះ កើតឡើងពីចេតនារបស់នគរបាលយុត្តិធម៌ ឬមន្រ្តីតុលាការ ប្រសិនបើរកឃើញភ័ស្តុតាងថា ជាចេតនារបស់គាត់មែននោះឧទាហរណ៍ដូចជា គាត់យកវត្ថុតាងនោះស្ថិតនៅក្នុងដំណាក់កាលស៊ើបអង្កេត ដំណាក់កាលចោទប្រកាន់ ដំណាក់កាលស៊ើបសួរ ដំណាក់កាលជំនុំជម្រះទៅប្រើប្រាស់ ដើម្បីជាប្រយោជន៍ផ្ទាល់ខ្លួនហើយធ្វើឲ្យខូចខាតគាត់ត្រូវទទួលខុសត្រូវផ្នែកសំណងរដ្ឋប្បវេណី ឬក៏គាត់យកវត្ថុតាងទៅលក់ឲ្យអ្នកដទៃផ្សេងទៀត ដោយគ្មានការអនុញ្ញាតពីច្បាប់ គឺគាត់ត្រូវមានទោសពីបទល្មើសលួចតាមមាត្រា ៣៥៣ និងមាត្រា ៣៥៦ នៃក្រមព្រហ្មទណ្ឌ។ ផ្ទុយមកវិញ ប្រសិនបើមានការបាត់ ឬការខូចខាតវត្ថុតាងទាំងនោះ កើតឡើង ដែលមិនមែនជាកំហុស ឬគ្មានចេតនារបស់នគរបាល ឬតុលាការជាអ្នកគ្រប់គ្រង គឺមិនមានទោសទណ្ឌណាមួយនោះទេ៕
