.jpg)
លោក កែវ វ៉ាន្នី មេធាវីនៃការិយាល័យមេធាវីយុត្តិធម៌អាស៊ី។ សហការី
នៅក្នុងប្រព័ន្ធតុលាការ បើជនជាប់ចោទក្នុងរឿងព្រហ្មទណ្ឌណាម្នាក់ត្រូវបានផ្តន្ទាទោសតិចឆ្នាំនៅតុលាការថ្នាក់ក្រោម ហើយព្រះរាជអាជ្ញាមិនសុខចិត្តនោះគឺព្រះរាជអាជ្ញានៅតុលាការនោះមានឆន្ទានុសិទ្ធិប្តឹងមកតុលាការថ្នាក់លើក្នុងបំណងឲ្យបន្ថែមទោសលើជនជាប់ចោទនោះទៀត។
ប៉ុន្តែក្នុងករណីមួយផ្សេងទៀត ប្រសិនបើជនជាប់ចោទត្រូវបានតុលាការថ្នាក់ក្រោម ឬសាលាដំបូងផ្តន្ទាទោសអស់ ១ ជីវិតហើយក្រោយមកត្រូវសាលាឧទ្ធរណ៍បន្ថយទោសមកនៅត្រឹម ៣០ ឆ្នាំវិញ។
ពេលនោះគ្រួសារជនរងគ្រោះមិនសុខចិត្ត ហើយប្តឹងសារទុក្ខទៅតុលាការកំពូលដើម្បីចង់ឲ្យតុលាការកំពូលបន្ថែមទោសលើជនជាប់ចោទឡើងវិញ ប៉ុន្តែរឿងនេះព្រះរាជអាជ្ញាមិនបានប្តឹងទៅតុលាការកំពូលទេ។
ក្នុងករណីនេះព្រះរាជអាជ្ញាមិនបានប្តឹងយ៉ាងដូច្នេះ តើតុលាការកំពូលមានឆន្ទានុសិទ្ធិបន្ថែមទណ្ឌកម្មលើជនជាប់ចោទបានទេ?
ជុំវិញបញ្ហានេះចង់ដឹងថាមានន័យយ៉ាងណានោះ ភ្នំពេញប៉ុស្តិ៍បានសម្ភាសជាមួយលោក កែវ វ៉ាន្នី ជាមេធាវីនៅការិយាល័យមេធាវីយុត្តិធម៌អាស៊ីដែលមានអាសយដ្ឋានផ្ទះលេខ ២៥០ ផ្លូវលេខ ៣១BT ភូមិសន្សំកុសល ២ សង្កាត់បឹងទំពុន ខណ្ឌមានជ័យ រាជធានីភ្នំពេញដែលមានខ្លឹមសារដូចខាងក្រោម ៖
ឧបមាថាមានជនជាប់ចោទ ២ នាក់បានកាប់ជនរងគ្រោះស្លាប់ ហើយត្រូវសាលាដំបូងផ្តន្ទាទោសដាក់ពន្ធនាគារអស់ ១ ជីវិត។ តែជនជាប់ចោទទាំង ២ នាក់បានប្តឹងទៅសាលាឧទ្ធរណ៍ ព្រោះមិនសុខចិត្តនឹងទណ្ឌកម្មទោសដល់ ១ ជីវិតនេះ។ ក្រោយមកសាលាឧទ្ធរណ៍ក៏បានបន្ថយទោសពី ១ ជីវិតមកត្រឹម ៣០ ឆ្នាំវិញ តែត្រូវភរិយាជនរងគ្រោះមិនសុខចិត្តម្ដងក៏ប្តឹងសារទុក្ខទៅតុលាការកំពូលក្នុងបំណងសុំឲ្យតុលាការបន្ថែមទោសដល់ជនជាប់ចោទ។ ប្រសិនបើអគ្គព្រះរាជអាជ្ញាសាលាឧទ្ធរណ៍ប្តឹងតើតុលាការកំពូលនឹងពិចារណាលើទណ្ឌកម្មទោសសាឡើងវិញទេ? ហើយបើភរិយាជនរងគ្រោះជាអ្នកប្តឹងវិញ តើតុលាការកំពូលនឹងពិចារណាបន្ថែមទោសលើជននោះដែរទេ ?
ចំពោះករណីនៅក្នុងរឿងព្រហ្មទណ្ឌព្រះរាជអាជ្ញាគឺជាម្ចាស់បណ្តឹងអាជ្ញា ហើយបើគាត់ជាម្ចាស់បណ្តឹងអាជ្ញា គាត់ត្រូវតែឃ្លាំមើលការកាត់សេចក្តីរបស់ចៅក្រមថា តើត្រឹមត្រូវទៅតាមច្បាប់ឬថា តើធន់ល្មមនឹងទណ្ឌកម្មទោសឬអត់?បើមើលទៅឃើញថា ការដាក់ទោសនោះមិនធន់ល្មមទេគឺគាត់មានសិទ្ធិប្តឹងជំទាស់ព្រោះគាត់ជាម្ចាស់បណ្តឹងអាជ្ញា។
បើយោងមាត្រា ២ នៃក្រមនីតិវិធីព្រហ្មទណ្ឌចែងថា បណ្តឹងអាជ្ញាមានគោលបំណងពិនិត្យអត្ថិភាពនៃបទល្មើសបង្ហាញឲ្យឃើញពិរុទ្ធភាពនៃជនល្មើស និងផ្តន្ទាទោសជននេះតាមច្បាប់កំណត់។
ព្រះរាជអាជ្ញាគឺជាម្ចាស់បណ្តឹង អាជ្ញាដែលបើតាមមាត្រា ៣ នៃក្រមដដែលនេះក៏បានចែងដែរថា បណ្តឹងអាជ្ញាអនុវត្តទៅលើបុគ្គលគ្រប់រូបទាំងរូបវន្តបុគ្គលទាំងនីតិបុគ្គលដោយឥតប្រកាន់ពូជសាសន៍ ពណ៌សម្បុរ ភេទ ភាសា ជំនឿសាសនា និន្នាការនយោបាយ ដើមកំណើតជាតិ ឋានៈសង្គម ធនធាន ឬស្ថានភាព ឯទៀតឡើយ។
ករណីដូចគ្នានេះដែរបើតាមមាត្រា ៤ នៃក្រមនីតិវិធីព្រហ្មទណ្ឌដដែលចែងថា បណ្តឹងអាជ្ញាត្រូវអនុវត្តក្នុងនាមនៃផលប្រយោជន៍ទូទៅដោយអយ្យការ អយ្យការធ្វើការចោទប្រកាន់ពីបទព្រហ្មទណ្ឌ និងសុំឲ្យអនុវត្តច្បាប់នៅចំពោះមុខយុត្តាធិការស៊ើបសួរ និងយុត្តាធិការជំនុំជម្រះ។ ចំពោះករណីគ្រួសារជនរងគ្រោះប្តឹងតែឯងទៅតុលាការកំពូលវិញគឺតុលាការមិនពិចារណាលើទណ្ឌកម្មទោសទេគឺពិចារណាតែលើសំណងរដ្ឋប្បវេណីប៉ុណ្ណោះ។
ក្នុងនីតិវិធីព្រហ្មទណ្ឌនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ហេតុអ្វីបានជាចៅក្រមមិនមានសិទ្ធិប្តឹងតវ៉ាដូចព្រះរាជអាជ្ញា?
ចៅក្រមមានតួនាទីជាអ្នកសម្រេចក្តីជាអ្នករកយុត្តិធម៌ឲ្យគេ អ៊ីចឹងគាត់មិនមែនជាភាគី (ជម្លោះ ឬវិវាទ) ទេ។ បើគាត់មិនមែនជាភាគីណាមួយគាត់ក៏មិនអាចប្តឹងនរណាម្នាក់បានដែរនៅក្នុងសំណុំរឿងមួយ។
ប៉ុន្តែឧទាហរណ៍ថា បើគាត់នៅសុខៗ ហើយគេមកវាយគាត់នោះគាត់ត្រូវប្តឹងជននោះហើយពេលនោះគាត់ក្លាយទៅជាភាគី [ជម្លោះ ឬវិវាទ] វិញម្តង។
ចំពោះនៅតុលាការកំពូលវិញបើអគ្គព្រះរាជអាជ្ញាមិនបានប្តឹងសារទុក្ខទៅទេនោះភាគីជនរងគ្រោះមិនអាចប្តឹងឲ្យតុលាការកំពូលពិចារណាលើរឿងព្រហ្មទណ្ឌបានទេពោលគឺតុលាការកំពូលពិចារណាតែទៅលើរឿងរដ្ឋប្បវេណីប៉ុណ្ណោះ។ តែបើខាងជនរងគ្រោះចង់ឲ្យតុលាការកំពូលពិចារណារឿងទោសទណ្ឌនោះលុះត្រាតែអគ្គព្រះរាជអាជ្ញា ឬព្រះរាជអាជ្ញានៅសាលាឧទ្ធរណ៍ជាអ្នកប្តឹងវិញទើបបាន។
ខ្ញុំសូមជម្រាបបញ្ជាក់ជូនថារឿងព្រហ្មទណ្ឌជារឿងរបស់រដ្ឋដែលការចាត់ចែងណាមួយគឺស្ថិតនៅក្នុងអំណាចរបស់រដ្ឋ អ៊ីចឹងយើងដែលជាប្រជាពលរដ្ឋគឺគ្មានសិទ្ធិចាត់ចែងក្នុងរឿងព្រហ្មទណ្ឌបានទេ។
យើងចាត់ចែង ឬមានសិទ្ធិតែលើសំណងរដ្ឋប្បវេណី សំណងជំងឺចិត្តតែប៉ុណ្ណោះ។ ចំណែកទោសទណ្ឌដាក់ពន្ធនាគារគឺយើងមិនអាចស្នើបានទេអ្នកដែលមានសិទ្ធិប្តឹងតវ៉ាបានគឺមានតែអគ្គព្រះរាជអាជ្ញា ឬព្រះរាជអាជ្ញាទេ។
ចុះករណីសំណងជំងឺចិត្ត ប្រសិនបើតុលាការសម្រេចសេចក្តីថា បង្គាប់ឲ្យភាគីជនជាប់ចោទសងទៅគ្រួសារជនរងគ្រោះ តើធ្វើតាមវិធីបែបណា?
ចំពោះរឿងសំណងរដ្ឋប្បវេណីវិញ ប្រសិនបើតុលាការសម្រេចឲ្យជនជាប់ចោទសងទៅគ្រួសារជនរងគ្រោះគឺមិនមែនចេះតែសងយើងស្រួលៗបានភ្លាមៗទេគឺត្រូវដាក់ពាក្យសុំអនុវត្តសាលដីការបស់តុលាការកំពូលឡើងវិញ។
មានន័យថា ភាគីខាងជនរងគ្រោះត្រូវតែរកមេធាវីដើម្បីជួយដាក់ពាក្យសុំអនុវត្តសំណងជំងឺចិត្តនោះទៅសាលាដំបូងដែលខ្លួនជំនុំជម្រះនោះវិញ៕
