.jpg)
លោក មេធាវី កុយ ដុល្លា កាលពីកន្លងមក។ រូបថត សហការី
កាលពីថ្ងៃចន្ទសប្ដាហ៍មុន ភ្នំពេញ ប៉ុស្ដិ៍ បានផ្សព្វផ្សាយមួយវគ្គរួចហើយ ជុំវិញការយកស្នាមមេដៃសពមកផ្ដិតក្នុងកំណត់ហេតុ ឬឯកសារណាមួយដែលករណីនេះ បើតាមការពន្យល់ (ដោយផ្អែកតាមមាត្រា ៦ និង ៨ នៃក្រមរដ្ឋប្បវេណី) ពីលោកមេធាវី កុយ ដុល្លា សមាជិកនៃក្រុមមេធាវីធម្មសាស្ត្រ គឺមិនអាចធ្វើបានឡើយ ព្រោះមនុស្សស្លាប់លែងមានសិទ្ធិ និងកាតព្វកិច្ចទៀតហើយ លើកលែងតែករណីមួយចំនួនដូចជា សិទ្ធិគោរពសាកសព និងករណីដែលច្បាប់បានកំណត់ជាក់លាក់ជាដើម។ ប៉ុន្តែសម្រាប់វគ្គបញ្ចប់នេះ លោកមេធាវីបានបកស្រាយតបតាមសំណួររបស់ ភ្នំពេញ ប៉ុស្ដិ៍ ដូចខាងក្រោម៖
តើការផ្តិតយកស្នាមមេដៃសាកសពអាចយកជាការនៅពេលណា? ហើយអាចប្រើការបានក្នុងកាលៈទេសៈបែបណា?
ជាគោលការណ៍ ការគោរពសាកសពត្រូវបានច្បាប់ធានា តែក្នុងករណីមួយចំនួនក៏មានអញ្ញត្រកម្ម និងអាចអនុញ្ញាតឱ្យធ្វើទៅបានផងដែរ។ ឧទាហរណ៍ដូចជា ការធ្វើការស្រាវជ្រាវវិទ្យាសាស្ត្រ ឬអាចជាការសិក្សាវិទ្យាសាស្ត្រ (ទទួលការយល់ព្រមពីសាមីជនមុនគាត់ស្លាប់ ឬពីគ្រួសារ) ឬការធ្វើកោសល្យវិច័យដើម្បីបញ្ជាក់មូលហេតុនៃការស្លាប់ថា តើសាកសពនោះស្លាប់ដោយឃាតកម្ម ឬអត្តឃាតជាដើម។
ក៏ប៉ុន្តែប្រសិនបើសាកសពនោះមានសភាពដែលពុំអាចសម្គាល់អត្តសញ្ញាណបានទេនោះ តាមគោលការណ៍ មន្ត្រីនគរបាលយុត្តិធម៌អាចផ្តិតយកស្នាមមេដៃ ឬម្រាមដៃសាកសព ដើម្បីធ្វើកោសល្យវិច័យស្វែងរកអត្តសញ្ញាណរបស់សាកសព ដោយហេតុថា មន្ត្រីនគរបាលយុត្តិធម៌ត្រូវប្រគល់សាកសពជូនសាច់ញាតិនៃសព ប្រសិនបើយល់ឃើញថា មានភាពចាំបាច់ដើម្បីស្គាល់អត្តសញ្ញាណនៃសពផង និងសាច់ញាតិនៃសពនោះផង។ ត្រង់ចំណុចនេះច្បាប់បរទេស ក៏ដូចជាច្បាប់បារាំង ក៏មានគោលការណ៍អនុញ្ញាតឱ្យមន្ត្រីនគរបាលយុត្តិធម៌អាចអនុវត្តកិច្ចការនេះបានផងដែរ។
ចុះបើសាកសពជនបរទេសនោះមានសាច់ញាតិវិញ តើនគរបាលអាចយកស្នាមមេដៃសាច់ញាតិជំនួសស្នាមមេដៃសាកសពបានទេ? ប្រសិនបើបាន តើមូលហេតុអ្វី?
ជាគោលការណ៍ការផ្តិតស្នាមមេដៃសាច់ញាតិសាកសពជំនួសស្នាមមេដៃសាកសព ដើម្បីផ្តិតជំនួសលើកំណត់ហេតុស្តីពីការពិនិត្យ និងកោសល្យវិច័យសាកសពពុំអាចធ្វើទៅបាននោះទេ។ ប៉ុន្តែប្រសិនបើសាច់ញាតិផ្តិតមេដៃជាសាក្សីដឹងឮថា សាកសពឈ្មោះនេះស្នាក់នៅកន្លែងនេះ ជាជនជាតិ (ជនបរទេស) ពិតជាបានស្លាប់ពិតប្រាកដមែន មូលហេតុមកពីឃាតកម្ម ឬអត្តឃាត និងបានដឹងអំពីអង្គហេតុទាក់ទងនឹងបទល្មើសនោះអាចធ្វើជាសាក្សីបានមិនថា តែជាឪពុកម្តាយ សាច់ញាតិ បងប្អូននោះទេ តែអ្វីដែលសំខាន់នោះគឺជាសក្ខីកម្មរបស់ពួកគាត់ងាយស្រួលដល់ការស្វែងរកមូលហេតុនៃការស្លាប់ និងដំណើរការកិច្ចនីតិវិធីរបស់មន្ត្រីនគរបាលយុត្តិធម៌។
ចុះបើសាកសពជាជនជាតិខ្មែរហើយជនរងគ្រោះគ្មានសាច់ញាតិតើនគរបាលអាចអនុវត្តដូចជនបរទេសបានទេ?
ជាគោលការណ៍ទោះបីសាកសពមាន ឬគ្មានសាច់ញាតិក៏ដោយ ការយកស្នាមមេដៃរបស់សាកសពផ្តិតលើកំណត់ហេតុដើម្បីទទួលស្គាល់ខឹ្លមសារ ពុំអាចធ្វើទៅបាននោះទេដូចបានបញ្ជាក់ក្នុងសំណួរទី ១ ខាងលើទោះបីជននោះជាជនបរទេស ឬជនជាតិខ្មែរក៏ដោយ ដោយមូលហេតុថាទី ១ គេគោរពបូរណភាព និងសេចក្តីថ្លៃថ្នូរសាកសព និងទី ២ មនុស្សដែលស្លាប់បានបាត់បង់នូវសិទ្ធិ និងកាតព្វកិច្ចរួចបាត់ទៅហើយ៕
