.jpg)
លោក សន ជ័យ ប្រធានអង្គការ (ANSA) កន្លងមក។ រូបថតៈ គឹម សារុំ
មជ្ឈដ្ឋានទូទៅសង្កេតឃើញថាមានការអនុវត្ត និងដាក់ពិន័យដល់មន្ត្រីប៉ូលិសចរាចរណ៍ដែលប្រព្រឹត្តខុសពីសំណាក់ថ្នាក់លើហាក់ដូចជាមានភាពលម្អៀង និងខ្វះតម្លាភាព។
ជុំវិញរឿងនេះភ្នំពេញប៉ុស្តិ៍បានសម្ភាសជាមួយលោក សន ជ័យ នាយកអង្គការសម្ព័ន្ធគណនេយ្យភាពសង្គមកម្ពុជាហៅកាត់ថា (ANSA) មានខ្លឹមសារដូចខាងក្រោម ៖
ករណីនគរបាលចរាចរណ៍ ២ រូបដែលជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងយកលុយពីជនជាតិវៀតណាម ២០ ដុល្លារហើយត្រូវថ្នាក់លើបណ្តេញចេញពីតួនាទី ប៉ុន្តែដោយមានការសំណូមពរពីមហាជនតាមបណ្តាញសង្គមក៏មានការប្ដូរមកត្រឹមតែដាក់ពិន័យរដ្ឋបាលវិញ ចំពោះលោកតើយល់យ៉ាងណាដែរលើការផ្លាស់ប្ដូរនេះ?
ចំណុចនេះខ្ញុំយល់ថាការសម្រេចចិត្តរបស់ថ្នាក់លើប៉ូលិសដូចជា ឆាប់រហ័សហើយទំនងជាមានចេតនាមួយឆ្លើយតបជាមួយនឹងការរិះគន់ដ៏សម្បើមនៅក្នុងបណ្តាញសង្គម។
ករណីនេះដោយសារតែឃើញការរិះគន់នេះហើយទើបមានវិធានការដូចជា ដកស្រួល ដាក់ស្រួលយ៉ាងម៉េចទេ។ យើងនៅតែយល់ថារបៀបឆ្លើយតបក្នុងការចាត់វិធានការកម្រិតរដ្ឋបាលទៅលើប៉ូលិសចរាចរណ៍ ២ រូបហ្នឹងជាការអនុវត្តមួយដែលខ្វះនីតិវិធី។ តាមខ្ញុំយល់ត្រូវតែមានការអនុវត្តតួនាទីខុស ឬមួយក៏ហៅថាការអនុវត្តភារកិច្ចដែលផ្តល់ជូននោះខុស។ ការពិន័យក្នុងនោះមានការស្តីបន្ទោសផ្ទាល់មាត់ ឬក៏លាយលក្ខណ៍អក្សរ ចាំបាច់ត្រូវធ្វើឡើងជាមុនសិន។
ករណីមិនរាងចំពោះការអនុវត្តពិន័យរដ្ឋបាលឈានដល់ការបណ្តេញចេញវាជារឿងមួយដែលនៅឆ្ងាយពីអ្វីដែលយើងបានឃើញទាក់ទងនឹងការសម្រេចចិត្តរបស់ស្ថាប័នប៉ូលិសនៅពេលកន្លងមកនេះ។ បន្ទាប់ពីមានការរិះគន់ទៅលើនីតិវិធីនេះហើយបានជាយើងឃើញអំពីការប្រែប្រួលនៃការបណ្តេញចេញពីក្របខ័ណ្ឌមកជាការព្យួរការងារជំនួសវិញ។
សូមលោកប្រៀបធៀបទៅនឹងរឿងពីឆ្នាំមុនដែលមន្ត្រីនគរបាលចរាចរណ៍ម្នាក់ បានបាញ់កាំភ្លើងឡើងលើ ព្រោះខឹងអ្នកដំណើរ។ ប៉ុន្តែមន្ត្រីរូបនោះបានត្រឹមថ្នាក់លើដាក់ពិន័យរដ្ឋបាលតែប៉ុណ្ណោះ។ បើប្រៀបធៀបនឹងមន្ត្រីនគរបាលចរាចរណ៍ ២ រូបនេះគឺខុសគ្នា តើបញ្ហានេះលោកគិតថាតម្លាភាពនៃការចាត់ចែងការងាររបស់ថ្នាក់លើម៉េចដែរ?
ដើមហេតុនៃទង្វើដែលឈានដល់ការពិន័យ យើងត្រូវតែពិនិត្យមើលដើមហេតុនៃសំណុំរឿងនេះ។ នៅពេលសមត្ថកិច្ចមួយរូបគំរាមកំហែងទៅដល់អ្នកធ្វើដំណើរ ឬក៏អ្នកនៅជុំវិញខ្លួនថា តើការគំរាមកំហែងនោះក្នុងគោលបំណងអី? ក្នុងការបំភិតបំភ័យ ការការពារខ្លួន ឬក៏បំភិតបំភ័យក្នុងប្រយោជន៍ផ្ទាល់ខ្លួនគាត់? អីចឹងទោះបីប៉ូលិសជាសមត្ថកិច្ចជាអ្នកអនុវត្តច្បាប់ក៏ដោយ តែពួកគេក៏ត្រូវប្រឈមចំពោះមុខច្បាប់ដែរ។ បើប្រៀបធៀបជាមួយនឹងសំណុំរឿងដែលប៉ូលិសចរាចរណ៍ទារលុយពីជនជាតិវៀតណាមនោះគឺវាមានទម្រង់ខុសគ្នាដែរ។ ទម្រង់ខុសគ្នាយ៉ាងម៉េច បើគេពិនិត្យមើលទៅលើដើមហេតុ។ អីចឹងទាក់ទងជាមួយនឹងការបាញ់គំរាមហើយប្រសិនបើការបាញ់នោះវាពាក់ព័ន្ធនឹងការទារផលប្រយោជន៍គឺសំណុំរឿងនោះវាកាន់តែធ្ងន់ធ្ងរ។
បើប្រៀបធៀបជាមួយនឹងមន្ត្រីប៉ូលិសចរាចរណ៍ ២ រូបនេះទៀតសោត អ្វីដែលខ្ញុំមើលឃើញនោះគឺដោយសារនីតិវិធីនៃការបណ្តេញចេញនេះវាមិនត្រឹមត្រូវទៅតាមលំដាប់លំដោយតែប៉ុណ្ណោះ។ ក៏ប៉ុន្តែបើក្នុងករណីដែលសំណុំរឿងអនុវត្តដែលគេហៅថា តួនាទីហ្នឹងខុស គឺវាពាក់ព័ន្ធនឹងការដាក់ពិន័យផ្នែករដ្ឋបាលដែលឈានទៅដល់ការបណ្តេញចេញហ្នឹងវាជាជំហានៗរបស់វា។
រីឯរឿងមួយទៀតគឺរឿងនគរបាលចរាចរណ៍ទារលុយពីអ្នកដំណើរដែលគេហៅថា វាផ្ទុយនឹងច្បាប់គឺប៉ូលិសចរាចរណ៍នោះអាចប្រឈមនឹងទោសផ្សេងទៀតដែលជាបទល្មើសពុករលួយ។ រឿងទាំង ២ ខាងលើយើងចង់ឲ្យមានការវែកញែកឲ្យបានច្បាស់លាស់ ជាពិសេសការបែងចែកឲ្យបានច្បាស់លាស់នៅក្នុងដំណើរការនៃការដាក់ពិន័យ។ រឿងបណ្តេញចេញ ឬក៏រឿងព្យួរការងារ វាគ្រាន់តែជានីតិវិធីផ្នែករដ្ឋបាលប៉ុណ្ណោះ តែបើបទល្មើសហ្នឹងវាពាក់ព័ន្ធជាមួយនឹងសំណុំរឿងផ្សេងទៀតគឺវាពាក់ព័ន្ធនឹងបទល្មើសពុករលួយ។
អ្នកដែលប្រឆាំងពុករលួយត្រូវតែចាត់វិធានការរបស់ខ្លួន។ ពីព្រោះអីស្ថាប័នប៉ូលិសមិនមែនជាស្ថាប័នសម្រេចទៅលើសំណុំរឿងពុករលួយទេ។ ខ្ញុំយល់ថាសមត្ថកិច្ចប៉ូលិសគាត់គ្រាន់តែចាត់វិធានការកូនចៅរបស់គាត់នៅក្នុងកម្រិតរដ្ឋបាលប៉ុណ្ណោះ។
ការអនុវត្តរបស់សមត្ថកិច្ចនគរបាលចរាចរណ៍ហាក់ដូចជាខុសគ្នាគ្មានតម្លាភាព។ អីចឹងករណីហ្នឹងអាចធ្វើឲ្យមហាជនគាត់មើលឃើញថាជាការអនុវត្តមានភាពលម្អៀងហើយបើបែបនេះអាចជាទំនុកចិត្តរបស់ពលរដ្ឋទៅថ្ងៃក្រោយទេ ?
ខ្ញុំឃើញការសម្រេចចិត្តទៅលើសំណុំរឿង ២ ខុសគ្នាហើយការអនុវត្តទៅលើករណីនីមួយៗមានការលម្អៀង។ អីចឹងហើយដោយសារទំហំ ឬក៏ការអនុវត្តច្បាប់ដែលមានស្តង់ដារ ២ ហ្នឹងកំពុងតែនាំមកនូវអយុត្តិធម៌ហើយអយុត្តិធម៌ហ្នឹងវាមិនសំដៅលើការអនុវត្តច្បាប់របស់អាជ្ញាធរទៅលើពលរដ្ឋស្លូតត្រង់ដែលមិនគ្រាន់តែអ្នកងាយរងគ្រោះទេ សូម្បីតែជួរសមត្ថកិច្ចដូចគ្នាហ្នឹងក៏មានភាពលម្អៀងផងដែរ។ អីចឹងអយុត្តិធម៌បែបនេះ វាមានគ្រប់ច្រកល្ហក។ អីចឹងហើយស្តង់ដារនៃការអនុវត្តច្បាប់នេះគឺគេត្រូវតែរៀបចំឲ្យមានការអនុវត្តច្បាប់ស្តង់ដារតែមួយ។
ស្តង់ដារតែមួយបានន័យថានីតិវិធីទាំងឡាយនៃការអនុវត្តច្បាប់រដ្ឋបាលក្តីទាក់ទងនឹងច្បាប់ព្រហ្មទណ្ឌក្តីហ្នឹងគឺត្រូវតែមានទម្រង់មួយច្បាស់លាស់ ហើយគ្រប់គ្នាទាំងអ្នកអនុវត្តច្បាប់ ទាំងអ្នកគោរពច្បាប់ហ្នឹងត្រូវមានការទទួលទោសដូចៗគ្នាដែលគេបានប្រព្រឹត្តនូវកំហុសខុសឆ្គងទៅតាមប្រភេទបទល្មើសដែលមានបទល្មើសរដ្ឋបាល បទល្មើសព្រហ្មទណ្ឌហ្នឹង ។
អីចឹងច្បាស់ណាស់ ការអនុវត្តច្បាប់នៅក្នុងទម្រង់នៃនីតិរដ្ឋគឺគេពិនិត្យមើលទាំងរឿងតូចតាចរហូតដល់រឿងធំដុំ។ អីចឹងរឿងតូចតាចខ្លះវាហាក់ដូចជាគ្មានការចាប់អារម្មណ៍ទេ ក៏ប៉ុន្តែប្រសិនបើយើងអនុវត្តឲ្យអ្នកដែលមានឥទ្ធិពលនោះរួចខ្លួនពីសំណាញ់ច្បាប់ វាជាទម្លាប់អាក្រក់។ ការធ្វើអ្វីតាមទម្លាប់នេះហើយ វាបានញាំញីទៅដល់យុត្តិធម៌ក្នុងសង្គមមួយដែលមានការអនុវត្តច្បាប់ស្តង់ដារ ២ នេះបាទ៕
