.jpg)
លោក យុង ផានិត អនុប្រធាននាយកដ្ឋានការពារក្ដីជនក្រីក្រ។ រូប គឹម សារុំ
ជនណាម្នាក់នៅពេលប្រព្រឹត្តបទល្មើសអាចជាបទល្មើសជាក់ស្តែង ឬក៏មិនជាក់ស្តែងក៏ដោយនៅពេលសមត្ថកិច្ចនគរបាលឃាត់ខ្លួនគឺតាមច្បាប់មិនទាន់ចាត់ទុកជននោះថា ជាជនជាប់ចោទនៅឡើយទេ។
បើដូច្នេះតើជននោះត្រូវហៅថាដូចម្តេចដែរ? ជុំវិញបញ្ហានេះភ្នំពេញ ប៉ុស្តិ៍បានសម្ភាសជាមួយលោក យុង ផានិត អនុប្រធាននាយកដ្ឋានការពារក្តីជនក្រីក្រនៃគណៈមេធាវីនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាដែលមានខ្លឹមសារដូចតទៅ ៖
ឧទាហរណ៍ ជនម្នាក់បានប្រព្រឹត្តបទល្មើស ឬបង្កបទល្មើសជាក់ស្តែង ហើយត្រូវនគរបាលឃាត់ខ្លួន តើជននោះគេអាចហៅថាយ៉ាងដូចម្តេចដែរ?
ជុំវិញករណីនេះជនណាម្នាក់ដែលបានប្រព្រឹត្តបទល្មើសហើយត្រូវនគរបាលឃាត់ខ្លួន និងអញ្ជើញជននោះទៅប៉ុស្តិ៍នគរបាលនៅក្នុងមូលដ្ឋាននោះដើម្បីសាកសួរ។
បញ្ហានេះជននោះស្ថិតនៅក្នុងដំណាក់កាលនគរបាលសាកសួរ ដូច្នេះក្នុងន័យច្បាប់គេហៅជននោះថាជាជនសង្ស័យ ហើយបើទោះជាជននោះបង្កជាបទល្មើសជាក់ស្តែង ឬក៏មិនជាក់ស្តែងក៏ដោយគឺជននោះនៅត្រឹមតែជាជនសង្ស័យដដែល។
លុះពេលនគរបាលធ្វើកំណត់ហេតុបញ្ជូនជនសង្ស័យនោះមកតុលាការ (ដំណាក់កាលព្រះរាជអាជ្ញា) ពេលនោះព្រះរាជអាជ្ញា លោកសាកសួរហើយប្រសិនបើជននោះបានប្រព្រឹត្តមែនទើបព្រះរាជអាជ្ញាធ្វើបណ្តឹងអាជ្ញាដើម្បីចោទប្រកាន់ (ដីកាសន្និដ្ឋានបញ្ជូនរឿងឲ្យស៊ើបសួរ) ។
បើយោងមាត្រា ៣៨ នៃរដ្ឋធម្មនុញនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាចែងថាការចោទប្រកាន់ ការចាប់ខ្លួន ឬការឃុំខ្លួនជនណាម្នាក់អាចធ្វើទៅបានលុះត្រាតែអនុវត្តត្រឹមត្រូវតាមបញ្ញត្តិច្បាប់ ។
ជនសង្ស័យជារឿយៗនៅពេលនគរបាលចាប់ខ្លួនបានក្នុងបទល្មើសជាក់ស្តែងនោះត្រូវបានថតរូបចុះក្នុងសារព័ត៌មានដោយគ្មានការបិទបាំងមុខឡើយខណៈជននោះក៏មិនទាន់ត្រូវបានចោទប្រកាន់ពីសំណាក់តុលាការផង។ សួរថាការបង្ហាញមុខ ឬថតរូបជននោះបង្ហាញក្នុងកាសែត តើអាចខុសច្បាប់ស្តីពីសិទ្ធិមនុស្សដែរទេ ?
ការថតរូបបុគ្គលណាម្នាក់ពេលនគរបាលឃាត់ខ្លួន ហើយបង្ហាញមុខជននោះក្នុងសារព័ត៌មានគឺការធ្វើបែបនេះខុសនឹងគោលការណ៍សិទ្ធិមនុស្សហើយ ព្រោះជននោះមិនទាន់សន្មតថា គាត់ជាជនមានទោសនៅឡើយទេ។
ម្យ៉ាងចំពោះកុមារ ឬស្ត្រីគឺភាគច្រើនត្រូវតែបិទមុខ ដូច្នេះគួរតែអនុវត្តទៅតាមក្រមសីលធម៌ និងត្រូវស្វែងយល់ពីច្បាប់ដើម្បីកុំឲ្យមានកំហុសឆ្គងក្នុងការបំពេញភារកិច្ចរបស់ខ្លួន។ ការយល់ដឹងបែបនេះពេលដែលយើងបំពេញភារកិច្ចទៅគឺវាសមស្របទៅនឹងច្បាប់ផង និងស្របទៅនឹងក្រមសីលធម៌វិជ្ជាជីវៈផង។ អ៊ីចឹងទេនៅពេលដែលថតរូបជននោះ ហើយយកទៅចុះផ្សាយក្នុងសារព័ត៌មានបើដាក់រូបជននោះគួរបិទព្រាលៗលើមុខជននោះផងពោលគឺធ្វើយ៉ាងណាកុំឲ្យមើលស្គាល់ថា ជាអ្នកណា?
ចំពោះជននោះយើងក៏មិនត្រូវបង្ហាញពីអត្តសញ្ញាណគេដែរ។
ចំពោះការឃាត់ខ្លួនរបស់សមត្ថកិច្ចនគរបាលវាមាន ២ ករណីគឺករណីទី ១ នៅពេលជននោះប្រព្រឹត្តបទល្មើសជាក់ស្តែង និងទី ២ គឺសមត្ថកិច្ចឃាត់ខ្លួនតាមដីការបស់តុលាការ។ បើការឃាត់ខ្លួនជនណាម្នាក់ទៅតាមដីការបស់តុលាការ មានន័យថាជននោះត្រូវជាប់ចោទរួចហើយ អ៊ីចឹងគេអាចប្រើពាក្យថាជនត្រូវចោទគឺគេឈប់ប្រើពាក្យថាជនសង្ស័យទៀតហើយ។
ម្យ៉ាងបើយើងចង់ចុះផ្សាយដោយមានរូបជនប្រព្រឹត្តបទល្មើសនោះយើងក៏អាចថតរូបជននោះចុះផ្សាយបានដែរតែគួរចេះច្នៃយ៉ាងម៉េចថតរូបកុំឲ្យចំមុខជននោះ ឬកុំឲ្យគេមើលស្គាល់ថាជននោះជាជនឈ្មោះក ឬ ខ អ៊ីចឹងទៅ។ ការដែលយើងចង់បង្ហាញមុខជននោះក្នុងកាសែតដោយសំអាងថា ចង់ឲ្យជននោះមានការរាងចាល ក៏ប៉ុន្តែការរាងចាលគឺនៅពេលតុលាការកាត់ទោសឯណោះទេ។
ជាទូទៅនៅពេលសមត្ថកិច្ចនគរបាលឃាត់ខ្លួនជនណាម្នាក់គឺត្រូវបញ្ជូនបន្តទៅតុលាការ ហើយពេលនោះព្រះរាជអាជ្ញាត្រូវសាកសួរជននោះបន្តទៀត។ ប៉ុន្តែបើនិយាយពីការចាប់ខ្លួនជនណាម្នាក់តាមដីកាវិញតើក្រោយចាប់ខ្លួនភ្លាមសមត្ថកិច្ចត្រូវតែបញ្ជូនទៅឃុំតែម្តងឬយ៉ាងណា ?
ករណីនេះមានដីកាខ្លះចេញពីព្រះរាជអាជ្ញា បើចេញពីព្រះរាជអាជ្ញាគឺគេត្រូវតែនាំជននោះប្រគល់ទៅឲ្យព្រះរាជអាជ្ញានោះដើម្បីឲ្យព្រះរាជអាជ្ញាផ្ទៀងផ្ទាត់អត្តសញ្ញាណជននោះ។
តែបើចៅក្រមចេញដីកាឲ្យចាប់ខ្លួនវិញក៏គេធ្វើអ៊ីចឹងដែរ ដើម្បីផ្ទៀងផ្ទាត់អត្តសញ្ញាណជនដូចគ្នា ការធ្វើបែបនេះព្រោះខ្លាចមានការចាប់មនុស្សច្រឡំ។ ចំពោះជននោះ ប្រសិនបើព្រះរាជអាជ្ញាលោកផ្ទៀងផ្ទាត់អត្តសញ្ញាណហើយគឺគាត់អាចអនុញ្ញាតឲ្យជននោះរួចខ្លួន ឬឃុំខ្លួនជននោះ អាស្រ័យតាមការយល់ឃើញរបស់តុលាការ ឬជាឆន្ទានុសិទ្ធិរបស់តុលាការ។
នៅក្នុងច្បាប់គេនិយាយថា បើជាករណីចាំបាច់ទើបតុលាការឃុំខ្លួន តែបើមិនចាំបាច់ទេតុលាការគេមិនឃុំខ្លួនជននោះទេ។ ព្រោះច្បាប់គោរពទៅលើគោលការណ៍វិមតិសង្ស័យគោរពថា ការសន្មតជាមុនថាគ្មានទោសរហូតដល់បើកសវនាការហើយចេញសាលក្រមស្ថាពរទើបអាចសន្មតថា ជននោះមានទោសបាន៕
