.jpg)
លោក មេធាវី លី កុសល កាលពីកន្លងមក។ រូបថត សហការី
តាមច្បាប់ អ្នកបើករថយន្តដែលបង្កគ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៍បុកមនុស្សស្លាប់ហើយនគរបាលចាប់បានត្រូវមានទោស។ ប៉ុន្តែក្នុងករណីអ្នកផ្សេងឡើងបើករថយន្តរបស់អ្នកដទៃ ហើយទៅបុកមនុស្សស្លាប់ តើម្ចាស់រថយន្តត្រូវប្រឈមមុខនឹងផ្លូវច្បាប់ដែរឬយ៉ាងណា? ជុំវិញបញ្ហានេះភ្នំពេញប៉ុស្តិ៍បានសម្ភាសជាមួយលោកមេធាវី លី កុសល ដែលមានការិយាល័យផ្ទះលេខ ៤៥Eo ផ្លូវលេខ ៩ ក្រុម ៥ ភូមិត្រពាំងថ្លឹង សង្កាត់ចោមចៅ ខណ្ឌពោធិ៍សែនជ័យ រាជធានីភ្នំពេញដែលមានខ្លឹមសារដូចខាងក្រោម៖
ឧបមាថា លោក (ក) បានឡើងបើករថយន្តអ្នកដទៃដែលម្ចាស់កំពុងបញ្ឆេះចោល ហើយបានបុកមនុស្សស្លាប់។ ក្នុងករណីនេះ តើម្ចាស់រថយន្តជាអ្នកទទួលខុសត្រូវលើករណីបុកស្លាប់នោះដែរឬយ៉ាងណា? ព្រោះគេយល់ថា បើកុំតែគាត់បើករថយន្តមកចតចោលក៏គ្មានកើតរឿងបែបនេះដែរ?
សម្រាប់ករណីនេះម្ចាស់រថយន្ត មិនទទួលខុសត្រូវលើការស្លាប់មនុស្សទេ ទោះបីគាត់បើករថយន្តមកចតចោលក៏ដោយតែម្ចាស់រថយន្តគឺជាអ្នកទទួលខុសត្រូវផ្នែកសំណងរដ្ឋប្បវេណីដោយសារតែវាកើតចេញពីអំពើអនីត្យានុកូលរបស់ខ្លួន ដោយផ្អែកទៅលើមាត្រា ៧៥២ នៃក្រមរដ្ឋប្បវេណីអំពីការទទួលខុសត្រូវចំពោះវត្ថុគ្រោះថ្នាក់ វត្ថុគ្រោះថ្នាក់នៅក្នុងន័យនេះត្រូវបានច្បាប់សន្មតដូចជា រថយន្តគ្រឿងចក្រសម្រាប់ដឹកជញ្ជូនគ្រឿងផ្ទុះវិទ្យុសកម្មជាអាទិ៍។ ដើម្បីរួចផុតពីការទទួលខុសត្រូវកម្មសិទ្ធិករ ឬអ្នកគ្រប់គ្រងវត្ថុត្រូវបំពេញលក្ខខណ្ឌណាមួយក្នុងចំណោមលក្ខខណ្ឌទាំង ៤ យ៉ាងគឺ៖
- ការខូចខាតកើតឡើងបណ្តាលមកពីប្រធានសក្តិ
- ការខូចខាតកើតឡើងបណ្តាលមកពីជនរងគ្រោះ
- ការខូចខាតកើតឡើងបណ្តាលមកពីតតិយជន
- ខ្លួនបានយកចិត្តទុកដាក់គ្រប់គ្រងវត្ថុគ្រោះថ្នាក់ដោយគ្មានវិការ។
តើរវាងលោក (ក) និងម្ចាស់រថយន្តមួយណាមានទោសធ្ងន់ជាង? បើលោក (ក) មានទោសធ្ងន់ជាងមកពីមូលហេតុអ្វី?
យោងតាមមាត្រា ៧២ នៃច្បាប់ចរាចរណ៍ផ្លូវគោក ឆ្នាំ ២០១៥ ចែងថា “អ្នកបើកបរត្រូវទទួលខុសត្រូវព្រហ្មទណ្ឌចំពោះបទល្មើសដែលខ្លួនបានប្រព្រឹត្តក្នុងការបើកបរយានជំនិះ។ អ្នកគ្រប់គ្រង ឬកម្មសិទ្ធិករត្រូវទទួលខុសត្រូវផ្នែករដ្ឋប្បវេណីក្នុងករណីយានជំនិះរបស់ខ្លួនបានបង្កឲ្យមានគ្រោះថ្នាក់ដល់អ្នកដទៃ”។
ផ្អែកតាមអង្គហេតុខាងលើលោក (ក) មានទោសធ្ងន់ជាងម្ចាស់រថយន្តព្រោះថា លោក (ក) បានបើករថយន្តបណ្តាលឲ្យទៅបុកមនុស្សស្លាប់គាត់គឺជាដើមហេតុនៃអំពើផ្ទាល់ខ្លួនរបស់គាត់ អ្នកណាធ្វើ អ្នកនោះជាអ្នកទទួលខុសត្រូវ ព្រោះជាគោលការណ៍ក្នុងរឿងព្រហ្មទណ្ឌបុគ្គលម្នាក់ៗទទួលខុសត្រូវព្រហ្មទណ្ឌ តែចំពោះអំពើផ្ទាល់ខ្លួនតែប៉ុណ្ណោះ ហើយបើការបុកមនុស្សស្លាប់នោះទៀតសោតគឺវាកើតឡើងដោយការធ្វេសប្រហែស ការមិនប្រុងប្រយ័ត្ន ការខ្ជីខ្ជា ឬកាតព្វកិច្ចប្រុងប្រយ័ត្នដែលច្បាប់តម្រូវនោះវាស្ថិតក្នុងធាតុផ្សំនៃបទល្មើសមនុស្សឃាតដោយអចេតនាដែលមានចែងក្នុងមាត្រា ២០៧ នៃក្រមព្រហ្មទណ្ឌដែលនឹងត្រូវផ្តន្ទាទោសដាក់ពន្ធនាគារពី ១ ឆ្នាំទៅ ៣ ឆ្នាំ និងត្រូវពិន័យជាប្រាក់ ២ លានរៀលទៅ ៦ លានរៀល។
ក្នុងករណីនេះចុះបើលោក (ក) រត់បាត់ តើសមត្ថកិច្ចត្រូវចាប់ម្ចាស់រថយន្ត ឬយ៉ាងណា?
ដូចបានជម្រាបជូននូវចម្លើយខាងលើដែរ ម្ចាស់រថយន្តគាត់ជាអ្នកទទួលខុសត្រូវផ្នែកសំណងរដ្ឋប្បវេណីមិនមែនទទួលខុសត្រូវផ្នែកព្រហ្មទណ្ឌនោះទេ ហើយសមត្ថកិច្ចមិនអាចចាប់ម្ចាស់រថយន្តបានទេ តែម្ចាស់រថយន្តត្រូវតែធ្វើការដោះស្រាយទៅតាមព្យសនកម្មដែលបានកើតឡើង និងទំហំនៃការទាមទាររបស់ភាគីខាងសាច់ញាតិជនរងគ្រោះហើយសមត្ថកិច្ចមានតួនាទីជាអ្នកសម្របសម្រួលនូវការចរចាសំណង និងធ្វើកំណត់ហេតុរវាងភាគីទាំង ២ ។
ក្នុងករណីដែលការចរចាសំណងមិនត្រូវគ្នាភាគីខាងសាច់ញាតិជនរងគ្រោះអាចប្តឹងទៅតុលាការដើម្បីទាមទារសំណងរដ្ឋប្បវេណី។ សមត្ថកិច្ចអាចធ្វើការសាកសួរស្វែងរកនូវអត្តសញ្ញាណរបស់ជនបង្កពីម្ចាស់រថយន្តនោះបាន ហើយម្ចាស់រថយន្តក៏ត្រូវធ្វើការសហការផ្តល់នូវអ្វីដែលសមត្ថកិច្ចចង់បានដើម្បីឈានទៅស្វែងរកការចាប់ខ្លួនអ្នកដែលបានបុកមនុស្សស្លាប់នោះ ប៉ុន្តែសមត្ថកិច្ចមិនអាចធ្វើការឃាត់ខ្លួនម្ចាស់រថយន្តដូចក្នុងរឿងព្រហ្មទណ្ឌបាននោះទេ។
មួយទៀតម្ចាស់រថយន្តជិះក្នុងរថយន្ត ហើយតៃកុងដែលជាអ្នកស៊ីឈ្នួលបើករថយន្តបានបុកមនុស្សស្លាប់។ សួរថា តើម្ចាស់រថយន្ត ឬតៃកុងមួយណាមានកំហុសធ្ងន់ជាងគេ?
តាមសមិទ្ធកម្មខាងលើម្ចាស់រថយន្តគឺជានិយោជក រីឯតៃកុងដែលជាអ្នកស៊ីឈ្នួលបើករថយន្តនោះគឺជានិយោជិតដោយយោងតាមមាត្រា ៧៤៧ នៃក្រមរដ្ឋប្បវេណីបុគ្គលដែលប្រើនិយោជិត ដើម្បីអនុវត្តកិច្ចការត្រូវទទួលខុសត្រូវក្នុងការសងនូវសំណងនៃការខូចខាតដែលនិយោជិតបង្កដល់អ្នកដទៃដោយខុសច្បាប់។ ដើម្បីឲ្យនិយោជកទទួលខុសត្រូវសងសំណងនៃការខូចខាតដោយកើតឡើងពីអំពើអនីត្យានុកូលរបស់និយោជិតត្រូវបំពេញនូវលក្ខខណ្ឌ ៣ យ៉ាងគឺ៖
- ការប្រើនិយោជិតដើម្បីអនុវត្តកិច្ចការណាមួយជាកំណត់
- អំពើអនីត្យានុកូលនោះកើតឡើងក្នុងអំឡុងពេលដែលនិយោជិតអនុវត្តកិច្ចការរបស់ខ្លួន
- ព្យសនកម្មកើតឡើងជាអំពើរបស់និយោជិត។
ចំណែកឯតៃកុងឡានជាអ្នកបើកផ្ទាល់ត្រូវទទួលទោសព្រហ្មទណ្ឌដូចមានចែងក្នុងមាត្រា ៧២ នៃច្បាប់ចរាចរណ៍ផ្លូវគោក និងមាត្រា ២០៧ នៃក្រមព្រហ្មទណ្ឌ៕
