.jpg)
មេធាវីការពារក្ដីជនក្រីក្រលោក យុង ផានិត ។ រូបថត សហការី
កាលពីថ្ងៃចន្ទសប្ដាហ៍មុន ភ្នំពេញប៉ុស្ដិ៍ បានចុះផ្សាយរួចមួយវគ្គមកហើយអំពីនីតិវិធីនៃការឃាត់ខ្លួនជនសង្ស័យណាម្នាក់របស់សមត្ថកិច្ចក្នុងករណីអ្នកប្រព្រឹត្តល្មើសនោះរត់ចូលផ្ទះអ្នកដទៃ ឬផ្ទះខ្លួនឯងតាមរយៈការផ្ដល់បទសម្ភាសដោយលោក យុង ផានិត អនុប្រធាននាយកដ្ឋានការពារក្តីជនក្រីក្រនៃគណៈមេធាវីនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ប៉ុន្តែនៅថ្ងៃចន្ទនេះយើងសូមលើកយកវគ្គបញ្ចប់មកចុះផ្សាយដែលមានខ្លឹមសារដូចខាងក្រោម ៖
ចំពោះឪពុកម្តាយដែលដឹងថាកូនប្រព្រឹត្តបទល្មើសហើយ ហើយនៅតែសមគំនិតលាក់បំពួនកូនតើសមត្ថកិច្ចអាចនាំខ្លួនពួកគាត់ទៅជាមួយកូនដែលបង្កល្មើសដែរឬទេ?
ករណីនេះសមត្ថកិច្ចមិនអាចឃាត់ខ្លួនម្តាយឪពុកនោះបានទេ។ ក្នុងន័យច្បាប់ឪពុកម្តាយ ឬអ្នកជាប់សាច់ញាតិ គេអាចឲ្យធ្វើជាសាក្សី តែមិនឲ្យស្បថទេក្នុងន័យហ្នឹងគេមិនឲ្យឪពុកម្តាយ ឬអ្នកជាប់សាច់ញាតិឆ្លើយដាក់បន្ទុកលើសាច់ញាតិខ្លួនឯងបានទេ។ នគរបាលអាចបង្ខំឲ្យឪពុកម្តាយជនល្មើសធ្វើជាសាក្សីបានតែមិនអាចបង្ខំឲ្យស្បថបានទេ។
មានន័យថាស្មើនឹងសាមីខ្លួនមិនអាចឆ្លើយដាក់បន្ទុកខ្លួនឯងបាន។ អ៊ីចឹងក្នុងនាមជាឪពុកម្តាយ ជាប្តីប្រពន្ធ គេមិនឲ្យលាក់កំបាំងជនល្មើសទេ ជនល្មើសមានន័យថា (អ្នកដទៃ) ច្បាប់មិនបាននិយាយពីការអនុញ្ញាតទេ ក៏ប៉ុន្តែក្នុងន័យហ្នឹងគឺគេបកស្រាយទៅ មានន័យថាអ៊ីចឹង។ កូនខ្លួនឯងចូលទៅលេងផ្ទះរឿងអីថាឪពុកម្តាយមិនអនុញ្ញាតឲ្យចូលលេង ហើយបើគេសួរថាមានឃើញកូនអ្នកឯងនៅផ្ទះឬអត់ហើយម្តាយនោះថាអត់ អ៊ីចឹងករណីនេះក្នុងនាមជាសាក្សីហើយ ។
អ៊ីចឹងសាក្សីគេមិនឲ្យចាប់បង្ខំឪពុកម្តាយ ឬប្តីប្រពន្ធឆ្លើយដាក់កូន ឬប្តី ឬប្រពន្ធខ្លួនឯងទេ។
ក្នុងមាត្រា ៩១ នៃក្រមនីតិវិធីព្រហ្មទណ្ឌចែងថានគរបាលយុត្តិធម៌អាចធ្វើការឆែកឆេរបាន។ ក្នុងករណីនេះមន្ត្រីនគរបាលយុត្តិធម៌ត្រូវទទួលជាបឋមនូវការអនុញ្ញាតពីព្រះរាជអាជ្ញាទោះបីជាការអនុញ្ញាតដោយផ្ទាល់មាត់ក៏ដោយ។
មន្ត្រីនគរបាលយុត្តិធម៌ត្រូវធ្វើការឆែកឆេរនៅចំពោះមុខអ្នកកាន់កាប់ទីកន្លែង ឬបើគ្មានអ្នកកាន់កាប់ទេត្រូវធ្វើនៅចំពោះមុខសាក្សី ២ នាក់។ សាក្សីត្រូវចាត់តាំងដោយមន្ត្រីនគរបាលយុត្តិធម៌។
ជាទូទៅនៅពេលជនណាម្នាក់ប្រព្រឹត្តបទល្មើសហេតុអីបានជាសមត្ថកិច្ចត្រូវជូនដំណឹងទៅព្រះរាជអាជ្ញាជាមុន?ហើយបទល្មើសខ្លះសមត្ថកិច្ចឃាត់ខ្លួនដោយមិនបាច់សុំការអនុញ្ញាតពីព្រះរាជអាជ្ញា?
រឿងនេះមានតែបទល្មើសជាក់ស្តែងទេដែលនគរបាលយុត្តិធម៌មិនជូនដំណឹងទៅព្រះរាជអាជ្ញាតែក្រៅពីបទល្មើសជាក់ស្តែងគឺនគរបាលយុត្តិធម៌ត្រូវជូនដំណឹងទៅព្រះរាជអាជ្ញាដើម្បីសុំការអនុញ្ញាតពីព្រះរាជអាជ្ញា។ សំណួរសួរថាហេតុអីចាំបាច់ជូនដំណឹង?
គឺជូនដំណឹងទាក់ទងនឹងបទល្មើសមិនជាក់ស្តែង នគរបាលយុត្តិធម៌ត្រូវតែជូនដំណឹងទៅព្រះរាជអាជ្ញា ពីព្រោះគេមិនចង់ឲ្យស្ថាប័នអនុវត្តដោយខ្លួនឯងទេទុកឲ្យស្ថាប័នតុលាការ ព្រោះព្រះរាជអាជ្ញាគាត់ជាម្ចាស់បណ្តឹងអាជ្ញាមិនមែននគរបាលយុត្តិធម៌ជាម្ចាស់បណ្តឹងអាជ្ញាទេ។ ព្រោះក្នុងន័យច្បាប់គេបែងចែកអំណាចជា ៣ គឺអំណាចនីតិប្បញ្ញត្តិ អំណាចប្រតិបត្តិ និងអំណាចតុលាការ។
អ៊ីចឹងនគរបាលយុត្តិធម៌ស្ថិតនៅក្នុងកម្រិតនីតិប្រតិបត្តិ ព្រោះគាត់ចាំតែចាប់ហើយនឹងចងទេ គាត់គ្មានសិទ្ធិចាប់ជនល្មើសខ្លួនឯងទេ ក៏ប៉ុន្តែច្បាប់គេអនុញ្ញាតតែមួយមុខគត់គឺនគរបាលមានសិទ្ធិចាប់ជនល្មើសបានគឺបទល្មើសជាក់ស្តែង។ បើមិនមានគោលការណ៍បែបនេះទេ នគរបាលពេលខឹងនរណាម្នាក់ចេះតែដើរចាប់វាយអ្នកនោះប៉ាតណាប៉ាតណីហើយ ព្រោះច្បាប់គេបែងចែកកុំឲ្យស្ថាប័នមួយៗមានអំណាចខ្លាំងពេក។
តើការឃុំខ្លួននៅដំណាក់កាលនគរបាលជនសង្ស័យចាំបាច់ត្រូវមានមេធាវីការពារចម្លើយជនសង្ស័យដែរទេ?
ឥឡូវនេះមានតែច្បាប់យុត្តិធម៌សម្រាប់អនីតិជនមួយគត់ដែលចែងមកគឺថានៅគ្រប់ដំណាក់កាលតាំងពីដំណាក់កាលនគរបាលត្រូវតែមានមេធាវីដើម្បីការពារសិទ្ធិឲ្យពួកគេមុននឹងសួរចម្លើយ។ រាល់ដំណាក់កាលសួរចម្លើយត្រូវតែមានមេធាវីចំពោះអនីតិជន។ មានតែរឿងក្តីនេះមួយគត់ដែលច្បាប់អនុញ្ញាតក្រៅពីរឿងអនីតិជនហើយដែលជាបទឧក្រិដ្ឋពេលបើកសវនាការត្រូវតែមានវត្តមានមេធាវី។
ចំពោះនៅដំណាក់កាលនគរបាលវិញតើជនល្មើសត្រូវឃុំខ្លួនបានប៉ុន្មានម៉ោងទើបបញ្ជូនបន្តទៅតុលាការ?
នគរបាលយុត្តិធម៌អាចឃុំខ្លួនជនសង្ស័យបាន ៤៨ ម៉ោង ប៉ុន្តែប្រសិនបើជនសង្ស័យនោះមានបញ្ហាផ្នែកសុខភាព ឬបញ្ហាអ្វីមួយគឺច្បាប់អនុញ្ញាតឲ្យ ២៤ ម៉ោងទៀត។ ប៉ុន្តែមុននឹងបន្តនីតិវិធីឃុំខ្លួនត្រូវជូនដំណឹងមកព្រះរាជអាជ្ញាសិន៕
