.jpg)
លោកមេធាវី យុង ផានិត អនុប្រធាននាយកដ្ឋានការពារក្ដីជនក្រីក្រនៃគណៈមេធាវីនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា។ រូបថត សហការី
ការកើតមានអំពើឆក់លួចក្នុងករណីណាមួយដែលបង្កឡើងដោយជនល្មើស ហើយបទល្មើសនោះកើតមាននៅក្នុងមូលដ្ឋានណាមួយ ជានីតិវិធីគឺជនរងគ្រោះនោះត្រូវដាក់ពាក្យបណ្តឹងទៅមន្ត្រីនគរបាលយុត្តិធម៌ដែលស្ថិតនៅក្នុងមូលដ្ឋានដែលកើតហេតុនោះដោយផ្ទាល់។ ប៉ុន្តែក្នុងករណីនេះគឺជនរងគ្រោះមិនបានដឹងច្បាស់អំពីឈ្មោះ ឬ អត្តសញ្ញាណរបស់ជនល្មើសឡើយ។
ប្រសិនបើមានករណីបែបនេះតើពាក្យបណ្តឹងនេះគេហៅថាជាបណ្តឹងអ្វី? ដើម្បីបានជ្រាបពីបញ្ហានេះភ្នំពេញប៉ុស្តិ៍បានសម្ភាសជាមួយលោក យុង ផានិត អនុប្រធាននាយកដ្ឋានការពារក្តីជនក្រីក្រនៃគណៈមេធាវីនៃព្រះរាជាណាចក្រ កម្ពុជាដែលមានខ្លឹមសារដូចតទៅ ៖
ឧបមាថាមានជនរងគ្រោះណាម្នាក់បានធ្វើដំណើរតាមដងផ្លូវ ហើយស្រាប់តែមានជនល្មើសមកឆក់យកទ្រព្យសម្បត្តិរបស់គាត់យកទៅបាត់។ ប្រសិនបើជនរងគ្រោះបានជួបហេតុការណ៍បែបនេះ តើគាត់គួរតែដាក់ពាក្យបណ្តឹងនៅកន្លែងណា?
ជានីតិវិធី ប្រសិនបើមានករណីបែបនេះកើតមានដូចអ្វីដែលបានសួរខាងលើជាគោលការណ៍ជនរងគ្រោះមានជម្រើស ២ ក្នុងការដាក់ពាក្យបណ្តឹងក្នុងករណីមានចោរឆក់ ឬលួចទ្រព្យសម្បត្តិនោះ។ ទី ១ គឺជនរងគ្រោះនោះគាត់អាចទៅរាយការណ៍ប្រាប់មន្ត្រីនគរបាលនៅក្នុងមូលដ្ឋានដែលជនរងគ្រោះនោះបានជួបហេតុការណ៍។
ទី ២ គឺប្រសិនបើជនរងគ្រោះមិនចង់ប្តឹងទៅនគរបាលមូលដ្ឋានទេគឺគាត់អាចដាក់ពាក្យបណ្តឹងទៅតុលាការថ្នាក់ដំបូងណាមួយនៅតាមខេត្ត-ក្រុងក៏បាន។
តើពាក្យបណ្តឹងរបៀបនេះគេហៅថាដូចមេ្ដចដែរ ?
ពាក្យបណ្តឹងដែលប្តឹងនេះត្រូវបានគេហៅថាជា «បណ្តឹងបរិហារ»។ បណ្តឹងបរិហារនេះមានន័យថា បរិហារបទល្មើស។
អ៊ីចឹងនៅពេលដែលបទល្មើសណាមួយកើតមានគឺជនរងគ្រោះណា ឬជនណាមួយដែលបាត់បង់ទ្រព្យសម្បត្តិក៏មានសិទ្ធិប្តឹងដែរនៅក្នុងរឿងព្រហ្មទណ្ឌ។ ករណីបណ្តឹងបរិហារនេះដែរក៏មិនបានសំដៅតែបុគ្គលដែលជាជនរងគ្រោះដែរ។
ឧបមាថា យើងដើរទៅកន្លែងមួយស្រាប់តែឃើញមានមនុស្សស្លាប់ហើយក៏មិនដឹងថានរណាជាអ្នកសម្លាប់ជនរងគ្រោះនោះដែរប៉ុន្តែជាគោលការណ៍យើងដែលជាអ្នកបានឃើញមនុស្សស្លាប់នោះក៏មានសិទ្ធិប្តឹងទៅនគរបាលយុត្តិធម៌បានដូចគ្នាដែរ។
គឺយើងដែលបានដឹងបានឃើញករណីនេះអាចប្តឹងទៅនគរបាលយុត្តិធម៌នៅក្នុងមូលដ្ឋាននោះ ឬប្តឹងទៅព្រះរាជអាជ្ញា ដើម្បីឲ្យមានការចុះស៊ើបអង្កេត។ នេះក៏គេហៅថាជាបណ្តឹងបរិហារផងដែរ។ ប៉ុន្តែបណ្តឹងរបស់យើងនេះគ្រាន់តែជាសេចក្តីរាយការណ៍អំពីបទល្មើសតែប៉ុណ្ណោះពីព្រោះអ្នកប្តឹងនោះមិនមែនជាម្ចាស់បណ្តឹងទេ រីឯម្ចាស់បណ្តឹងគឺព្រះរាជអាជ្ញាទេ ព្រោះព្រះរាជអាជ្ញាគាត់ជាម្ចាស់បណ្តឹងអាជ្ញា។ ការដាក់ពាក្យបណ្តឹងរបៀបនេះគឺដើម្បីឲ្យនគរបាលយុត្តិធម៌ស្រាវជ្រាវបន្ត។
សូមកុំច្រឡំអំពីបណ្តឹងបរិហារកេរ្តិ៍ តែនេះជាបណ្តឹងបរិហារពីបទល្មើសតែប៉ុណ្ណោះ៕
