ជាទូទៅគេយល់ឃើញថាការប្រព្រឹត្តអ្វីមួយ ឬក៏មុននឹងធ្វើអ្វីមួយប្រសិនបើអ្នកនោះសំអាងទៅលើផ្លូវច្បាប់ជាធំនោះគឺលទ្ធផលនៃទង្វើនោះជាភាពល្អប្រសើរមួយ ហើយបើទោះជាមានការប្រព្រឹត្តខុសក៏ជាផ្នែកមួយនៃការទទួលខុសត្រូវទៅតាមទម្រង់ច្បាប់ដែរ។
ចំណែកឯប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជា ឬមន្ត្រីសាធារណៈថាតើមានការយល់ដឹងពីច្បាប់កម្រិតណា ឬបំពានច្បាប់នៅពេលគាត់ប្រព្រឹត្តខុសបង្កឲ្យមានបទល្មើសកើតឡើងថាតើគាត់មានការទទួលខុសត្រូវកម្រិតណានោះ ភ្នំពេញ-ប៉ុស្តិ៍បានសម្ភាសជាមួយលោកលោក អំ សំអាត ជាប្រធានគ្រប់គ្រងផ្នែកឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សនៃអង្គការលីកាដូដែលមានខ្លឹមសារដូចខាងក្រោម ៖
បើតាមការកត់សម្គាល់របស់លោកតើឥរិយាបថរបស់ប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជាមុននឹងធ្វើអ្វីមួយគាត់គិតពីផ្លូវច្បាប់ជាមុន ឬក៏គាត់ធ្វើតាមទម្លាប់?
តាមការសង្កេត និងការយល់ឃើញរបស់ខ្ញុំទី ១ គឺប្រជាពលរដ្ឋយើងមិនទាន់បានយល់ដឹងអំពីផ្លូវច្បាប់ឲ្យបានទូលំទូលាយទេ។ អ៊ីចឹងយើងឃើញថាគាត់ធ្វើអ្វីគាត់មិនបានគិត ឬផ្តោតទៅលើផ្លូវច្បាប់ទេគាត់គិតអំពីបញ្ហាទម្លាប់របស់គាត់ជាធំ ហើយមួយទៀតគឺការធ្វើទង្វើតាមគ្នាជាមុនដោយពួកគាត់មិនបានគិតពីបញ្ហាផ្លូវច្បាប់ទេថាតើអ្វីដែលយើងធ្វើតាមទម្លាប់ ឬក៏ធ្វើតាមគ្នាហ្នឹងអាចប៉ះពាល់ដល់ផ្លូវច្បាប់ ឬក៏គាត់អាចទទួលទោសតាមផ្លូវច្បាប់។ បញ្ហាហ្នឹងគឺគាត់មិនបានគិតដល់ទេបាទ។
ប្រសិនបើពួកគាត់ធ្វើអ្វីមួយតាមទម្លាប់តើមកពីមូលហេតុអ្វី?
ខ្ញុំតែងតែគិតថាគាត់ធ្វើអ្វីមួយទៅតាមទម្លាប់នោះដោយសារថាប្រទេសយើងមានច្បាប់ច្រើនណាស់ដែលបានអនុម័តដែលបានចែង ក៏ប៉ុន្តែការផ្សព្វផ្សាយឲ្យប្រជាពលរដ្ឋបានយល់ដឹងនោះគឺអត់ទាន់បានទូលំទូលាយទេ។ អ៊ីចឹងប្រជាពលរដ្ឋអត់បានទទួលការអប់រំ ឬ ក៏ការទទួលព័ត៌មាន ឬ ក៏ចំណេះដឹងពីបញ្ហាផ្លូវច្បាប់ហ្នឹងទេ។ អ៊ីចឹងហើយបានជាគាត់ធ្វើអ្វីៗច្រើនតែយកទម្លាប់មកធ្វើដោយមិនបានអនុវត្តច្បាប់ហើយនៅពេលដែលគាត់មានបញ្ហាបានគាត់ដឹងថាគាត់ធ្វើខុសច្បាប់ ឬ គាត់មិនបានដឹងអំពីច្បាប់ថាអាហ្នឹងធ្វើខុស ឬយ៉ាងណានោះទេ។
ជារៀងរាល់ថ្ងៃបច្ចុប្បន្ននេះតើលោកបានសង្កេតឃើញថាប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយដូចជាវិទ្យុ ទូរទស្សន៍ ឬ ក៏កាសែតអីហ្នឹងមានផ្សព្វផ្សាយអំពីផ្លូវច្បាប់ច្រើនទេពាក់ព័ន្ធផ្លូវច្បាប់ដើម្បីឲ្យប្រជាពលរដ្ឋយល់ដឹង?
បញ្ហានេះខ្ញុំឃើញថាមិនអត់ទេដូចជាទូរទស្សន៍ជាតិកម្ពុជាមានការផ្សព្វផ្សាយពីច្បាប់មួយចំនួនតាមរយៈក្រសួងយុត្តិធម៌ ប៉ុន្តែវាមិនបានទូលំទូលាយទេហើយតាមសារព័ត៌មាន និងទូរទស្សន៍ផ្សេងៗទៀតក៏មិនបានធ្វើការផ្សព្វផ្សាយពីបញ្ហាច្បាប់ដែលជាភាពសំខាន់ៗសម្រាប់ជីវភាពរស់នៅរបស់ប្រជាពលរដ្ឋដើម្បីឲ្យគាត់ដឹងហើយគាត់ក៏មិនប្រព្រឹត្តនូវអ្វីដែលខុសនឹងច្បាប់ដែលគាត់គិតថាគាត់អាចនឹងមានទោស។
យើងឃើញថាបញ្ហាច្បាប់នេះមិនសូវមានការផ្សព្វផ្សាយច្រើនទេ ហើយប្រជាពលរដ្ឋយើងទៀតសោតក៏មិនសូវមានពេលវេលាក្នុងការតាមដានទៅលើទូរទស្សន៍នោះទេ។ ចំណែកឯវិទ្យុ ឬសារព័ត៌មានផ្សេងៗទៀតគឺមិនសូវជាបានផ្សព្វផ្សាយទាក់ទងនឹងបញ្ហាផ្លូវច្បាប់ឲ្យប្រជាពលរដ្ឋគាត់បានដឹងទេបាទ។
និយាយពីផ្លូវច្បាប់នេះដែរគេបានសង្កេតឃើញថាមន្ត្រីខ្លះបានបំពានលើផ្លូវច្បាប់ ខណៈដែលពួកគាត់ក៏ដឹងដែរថាការធ្វើបែបនេះអាចជាការប្រព្រឹត្តល្មើសនឹងច្បាប់។ បញ្ហានេះតើមកពីអ្វីដែរ?
បញ្ហានេះខ្ញុំគិតថា មន្ត្រីអនុវត្តច្បាប់គឺគាត់ដឹងហើយពីបញ្ហាផ្លូវច្បាប់ហ្នឹង ប៉ុន្តែមន្ត្រីខ្លះគាត់នៅតែបំពានដោយគាត់គិតថា គាត់មានអំណាច ឬ ក៏គាត់អាចគេចផុតអំពីបញ្ហាផ្លូវច្បាប់ហ្នឹង។ អាហ្នឹងគឺជាទង្វើជាវប្បធម៌អាក្រក់ដែលធ្វើឲ្យប្រជាពលរដ្ឋគាត់មើលឃើញអ៊ីចឹងទៅគាត់អាចយកជាគំរូតាមដែលគាត់យល់ថា ចុះគេប្រព្រឹត្តម៉េចក៏នៅតែគ្មានទោសឯគាត់ម៉េចក៏មិនអាចធ្វើបាន ដូចគេ។
នេះជាទង្វើមួយអាក្រក់ពីព្រោះអ្នកដែលអនុវត្តច្បាប់មន្ត្រីអនុវត្តច្បាប់ក៏ត្រូវតែធ្វើជាគំរូសម្រាប់ឲ្យប្រជាពលរដ្ឋបានយល់ដឹង បើកាលណាគាត់ (មន្ត្រីមានអំណាច) បំពានច្បាប់ហើយនោះតើឲ្យប្រជាពលរដ្ឋគាត់ជឿជាក់ទៅលើអ្វី៕