.jpg)
លោកមេធាវី លី កុសល កាលពីពេលកន្លងទៅ។ សហការី
កាលពីថ្ងៃចន្ទសប្ដាហ៍មុនភ្នំពេញប៉ុស្ដិ៍បានចុះផ្សាយ ១ វគ្គរួចហើយទាក់ទងនឹងការមានទោសឬគ្មានទោសចំពោះអ្នកមិនបានចូលរួមអន្តរាគមន៍លើគូទំនាស់ដែលនាំឲ្យមានការសម្លាប់គ្នាតាមរយៈការបកស្រាយតាមមាត្រាច្បាប់របស់លោកមេធាវី លី កុសល ដែលមានការិយាល័យធ្វើការនៅផ្ទះលេខ ៤៥Eo ផ្លូវលេខ ៩ ភូមិត្រពាំងថ្លឹង សង្កាត់ចោមចៅ ខណ្ឌពោធិ៍សែនជ័យ រាជធានីភ្នំពេញ។
ប៉ុន្តែសម្រាប់វគ្គនេះ យើងសូមលើកយកពីទោសកំហុសរបស់សមត្ថកិច្ចដែលបានប្រព្រឹត្តបទល្មើសឬក៏មិនអន្ដរាគមន៍មកផ្សព្វផ្សាយបន្តវិញម្ដង ដែលមានខ្លឹមសារដូចខាងក្រោម៖
ចុះប្រសិនបើអ្នកវាយគេស្លាប់ឬមិនចូលរួមអន្តរាគមន៍ជានគរបាលវិញ តើគាត់ត្រូវមានទោសកម្រិតណាដែរ ក្នុងករណីមន្ត្រីនគរបាលត្រូវបានចាត់ទុកជាអ្នកយល់ដឹងពីច្បាប់ជាងពលរដ្ឋធម្មតា?
ប្រសិនបើអ្នកវាយគេស្លាប់ជានគរបាលវិញ មន្ត្រីនគរបាលនោះ ត្រូវតែមានទោសធ្ងន់ជាងជនស៊ីវិលធម្មតាឬជនសាមញ្ញ ព្រោះកម្រិតនៃការយល់ដឹងរបស់គាត់ខ្ពស់ជាងជនស៊ីវិលធម្មតាឬជនសាមញ្ញ ហើយកម្រិតទោសទណ្ឌដែលពួកគេត្រូវទទួលវិញនោះគឺមានលក្ខណៈជាស្ថានទម្ងន់ទោសធ្ងន់ជាងមនុស្សធម្មតា។
យោងតាមមាត្រា ២០៤ នៃក្រមព្រហ្មទណ្ឌនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាចែងថាៈ ឃាតកម្មត្រូវផ្តន្ទាទោសដាក់ពន្ធនាគារពី ១៥ (ដប់ប្រាំ) ឆ្នាំទៅ ៣០ (សាមសិប) ឆ្នាំកាលបើអំពើនេះត្រូវបានប្រព្រឹត្តដោយអ្នករាជការសាធារណៈនៅក្នុងក្របខ័ណ្ឌនៃមុខងារឬនៅក្នុងឱកាសនៃការបំពេញមុខងាររបស់ខ្លួន។
ប៉ុន្តែចំពោះសមត្ថកិច្ចដែលឃើញហេតុការណ៍ជម្លោះនាំឲ្យមានការប្រព្រឹត្តអំពើឃាតកម្មហើយអាចមានមធ្យោបាយជួយអន្តរាគមន៍បានតែមិនបានបំពេញកាតព្វកិច្ចនោះគឺគាត់ក៏ត្រូវមានទោសដែរ។
បើពិនិត្យមើលមាត្រា៥ ២៨ នៃក្រមព្រហ្មទណ្ឌ ប្រសិនបើគាត់មិនឃាត់ និងមិនបានប្ដឹងបរិហារដល់តុលាការឬអាជ្ញាធរពីបទល្មើសនោះ គាត់ត្រូវមានទោសពី ១ ទៅ ៣ ឆ្នាំ។
ចុះបើពេលមានការវាយតប់គ្នានៅតាមដងផ្លូវ តែគ្មាននគរបាលនៅទីនោះ ហើយដើម្បីបង្អាក់កុំឲ្យកើតមាន បទល្មើសឃាតកម្មកើតឡើង តើប្រជាពលរដ្ឋធម្មតាអាចដើរតួជំនួសនគរបាលបានឬទេ?
ចំពោះសកម្មភាពវាយតប់គ្នានៅតាមដងផ្លូវ ហើយគ្មាននគរបាលនៅទីនោះ តែដើម្បីបង្អាក់កុំឲ្យកើតមានបទល្មើសកើតឡើងបាន ប្រជាពលរដ្ឋធម្មតាអាចដើរតួនាទីជំនួសនគរបាលបាន ពីព្រោះបទល្មើសនេះជាបទល្មើសឧក្រិដ្ឋឬមជ្ឈិមជាក់ស្តែងដែលជនល្មើសកំពុងតែប្រព្រឹត្ត។
យោងតាមមាត្រា ៨៦ នៃក្រមនីតិវិធីព្រហ្មទណ្ឌចែងថាៈ បទឧក្រិដ្ឋឬបទមជ្ឈិមជាក់ស្តែងគឺៈបទល្មើសដែលកំពុងប្រព្រឹត្តបទល្មើសដែលទើបប្រព្រឹត្តរួចភ្លាម ត្រូវចាត់ទុកថា ជាបទឧក្រិដ្ឋឬមជ្ឈិមជាក់ស្តែងដែរ កាលណានៅក្រោយពេលមានបទល្មើសរួចបន្តិចមកៈជនសង្ស័យដែលគេសង្ស័យត្រូវបានសាធារណជនស្រែកដេញប៉ផាប់ចាប់ពភីងបុគ្គលដែលត្រូវគេរកឃើញមានវត្ថុឬស្លាកស្នាមឬតម្រុយច្បាស់លាស់ ហើយស៊ីចង្វាក់ផ្សេងទៀត ដែលនាំឲ្យគេសន្និដ្ឋានបានថា បុគ្គលនោះបានប្រព្រឹត្តឬបានចូលរួមប្រព្រឹត្តបទល្មើស។
ដូច្នេះហើយប្រជាពលរដ្ឋគឺលោកមានសិទ្ធិចូលរួមចាប់ជនល្មើសបង្ក្រាបបទល្មើសទប់ស្កាត់បទល្មើសកុំឲ្យកើតមានឡើងយោងតាមមាត្រា ៨៧ នៃក្រមនីតិវិធីព្រហ្មទណ្ឌស្តីពីការចាប់ខ្លួនក្នុងករណីបទឧក្រិដ្ឋឬបទមជ្ឈិមជាក់ស្តែងគឺគ្រប់បុគ្គលទាំងអស់អាចចាប់ខ្លួនជនល្មើសបានហើយនាំខ្លួនជននោះទៅប្រគល់ជូនមន្ត្រីនគរបាលយុត្តិធម៌ដែលនៅជិតបំផុត។
ម៉្យាងនៅពេលដែលប្រជាពលរដ្ឋចាប់បានជនល្មើសហើយនោះទៀតសោតគឺគាត់មិនត្រូវធ្វើការវាយដំឬធ្វើទារុណកម្មមកលើជនល្មើសបណ្តាលឲ្យមានរបួសឬរហូតដល់បាត់បង់ជីវិតនោះទេគឺត្រូវហាមឃាត់ដោយច្បាប់។
យោងតាមមាត្រា ៣២ នៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាបានចែងថាៈ ជនគ្រប់រូបមានសិទ្ធិរស់រានមានជីវិតមានសេរីភាព និងមានសន្តិសុខផ្ទាល់ខ្លួន ទោសប្រហារជីវិតមិនត្រូវឲ្យមានឡើយ។
ហេតុដូច្នេះហើយគាត់ត្រូវតែបញ្ជូនខ្លួនជនល្មើសទៅកាន់ស្នាក់ការមន្ត្រីនគរបាលយុត្តិធម៌ដែលនៅជិតបំផុតដើម្បីទុកលទ្ធភាពឲ្យសមត្ថកិច្ចកសាងសំណុំរឿងបញ្ជូនមកតុលាការពីព្រោះមានតែស្ថាប័នតុលាការទេដែលជាអ្នកកំណត់ថាបុគ្គលណាមានទោសឬមិនមានទោស។
តាមមាត្រា ៣៨ នៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា បានចែងថាៈជនជាប់ចោទណាក៏ដោយត្រូវទុកជាមនុស្សឥតទោសដរាបណាតុលាការមិនទាន់កាត់ទោសជាស្ថាពរ៕
