.jpg)
លោក សន ជ័យ នាយកអង្គការ ANSA។ រូបថត សហការី
ការអនុវត្តការងាររបស់មន្ត្រីសាធារណៈ ឬក៏មន្ត្រីអនុវត្តច្បាប់ខ្លះត្រូវបានមន្ត្រីអង្គការសង្គមស៊ីវិលមើលឃើញថាហាក់មិនស្តែងពីអំណាចដែលជាសមត្ថកិច្ចរបស់ខ្លួនទេ ប៉ុន្តែជាការអនុវត្តមួយធ្វើទៅតាមបញ្ជាទៅវិញ។
ជុំវិញបញ្ហានេះលោក សន ជ័យ នាយកអង្គការសម្ព័ន្ធគណនេយ្យភាពសង្គមកម្ពុជាហៅកាត់ថា (ANSA) បានផ្ដល់បទសម្ភាសជាមួយភ្នំពេញប៉ុស្តិ៍ដែលមានខ្លឹមសារដូចខាងក្រោម៖
មានការយល់ឃើញថាសកម្មភាព ឬរូបភាពដែលបង្ហាញពីទង្វើខុសឆ្គងក្នុងសង្គមហាក់កើតមានជាយូរមកហើយ ហើយទង្វើ ឬសកម្មភាពនោះបានក្លាយជាទម្លាប់អាក្រក់ទៀតផង។ ប៉ុន្តែហាក់មិនសូវមានការបង្ក្រាបពីសមត្ថកិច្ចទៅតាមមុខងារ ឬតួនាទីឡើយ។ ប៉ុន្តែនៅពេលនាយករដ្ឋមន្ត្រី ឬថ្នាក់លើលើកពីបញ្ហានោះ ទើបថ្នាក់ក្រោមនាំគ្នាដុតដៃដុតជើងសកម្មការងារ។ តើបញ្ហាទាំងនេះលោកយល់បែបណាដែរ?
ក្នុងទិដ្ឋភាពនេះ ខ្ញុំចាប់ផ្តើមមើលឃើញថា មនុស្សដែលមានតំណែងក្នុងរដ្ឋាភិបាលក៏ដូចជាមន្ត្រីអនុវត្តច្បាប់មួយចំនួន គេយល់ថាឲ្យតែជាមន្ត្រីសុទ្ធតែមានខ្នងបង្អែក ឬមួយក៏អ្នករកស៊ី។
នៅប្រទេសយើងមិនបានបែងចែកឲ្យដាច់ ដោយអ្នករកស៊ីដឹងតែអ្នករកស៊ីទេ តែអ្នកខ្លះមានខ្នងបង្អែកហើយបើមានធនធានបន្តិចទៅក៏ចាប់ផ្តើមមានតំណែងក្នុងជួររដ្ឋាភិបាល អ៊ីចឹងទៅពួកគេមិនត្រឹមតែធ្វើការងារបម្រើរាជការសាធារណៈទេ តែពួកគេបានរកស៊ីមុខរបរខាងក្រៅទៀត។
នៅពេលពួកគេចេញទៅរកស៊ីហ្នឹងហើយមុខរបររកស៊ីរបស់គាត់នោះវាពាក់ព័ន្ធនឹងការអនុវត្តច្បាប់ដែរ។ ខ្ញុំឧទាហរណ៍ថា គេទៅបើកក្រុមហ៊ុនដែលពេលនោះគេអាចរកស៊ីខុសច្បាប់ខ្លះ ត្រូវច្បាប់ខ្លះ អ៊ីចឹងទៅ។
អ៊ីចឹងនៅពេលមានការបង្ក្រាបទៅធ្វើឲ្យប៉ះចំខ្សែអ្នកនេះខ្សែអ្នកនោះ។ ករណីនេះ ប្រសិនបើការបង្ក្រាបនោះមិនមានខ្នងបង្អែកមិនជាបញ្ហាទេ តែបើប៉ះចំអ្នកមានខ្នងបង្អែកធ្វើឲ្យមន្ត្រីដែលទៅអនុវត្តច្បាប់ហ្នឹងគាត់ចេះតែបារម្ភខ្លាចថា ប៉ះអ្នកនេះប៉ះអ្នកនោះ ធ្វើឲ្យរង្គោះរង្គើដល់កៅអី ឬបុណ្យស័ក្តិរបស់ខ្លួន។ អ៊ីចឹងវាជាដើមចមមួយធ្វើឲ្យអ្នកដែលចុះអនុវត្តច្បាប់ហ្នឹងតែងតែជួបការលំបាកជាមួយក្រុមមនុស្សដែលមានលុយកាក់មានធនធាន។
ទាំងនេះហើយជាមូលហេតុដែលធ្វើឲ្យការអនុវត្តច្បាប់ខ្លះហ្នឹងត្រូវរង់ចាំតែបញ្ជាពីថ្នាក់លើជាពិសេសក្រៅតែពីការអនុវត្តច្បាប់ដូចជាការអនុវត្តច្បាប់ចរាចរណ៍មន្ត្រីអនុវត្តទៅតាមពេលវេលាទៅតាមផែនការប្រចាំថ្ងៃរបស់ខ្លួន។
ឧទាហរណ៍ថា បើអ្នកជិះម៉ូតូអត់មួកសុវត្ថិភាពមានអាយកូមមានឯកសណ្ឋានជាប៉ូលិសជាយោធា ជាប៉េអឹម មានការបង្ក្រាបដែរ តែគ្រាន់មិនផាកពិន័យ។ ត្រង់ហ្នឹងហើយដែលយើងមើលឃើញថាជារឿងមួយដែលមានបក្ខពួកជ្រាលជ្រៅពេកដែលធ្វើឲ្យការអនុវត្តច្បាប់មានបញ្ហា ហើយចេះតែខ្លាចទើស ខ្លាចអនុវត្តទៅប៉ះគ្នាឯង។
បើគ្នាឯងចេះតែខ្លាចប៉ះហើយ តែបើគ្នាគេវិញមិនខ្លាចទេ គឺបណ្តោយឲ្យទៅតាមច្បាប់។
ការអនុវត្តដែលចាំតែទទួលបញ្ជាពីថ្នាក់ដឹកនាំបែបនេះត្រូវបានមតិសាធារណៈចាត់ទុកថាជាការអនុវត្តមួយតម្រូវតាមចិត្តមេ តែគ្មានការទទួលខុសត្រូវ។ តើលោកយល់បែបនេះដែរទេ? ហេតុអ្វីពីមុនមកគេមិនធ្វើ?
តាមពិតស្ថាប័នជំនាញមួយចំនួនពិសេសគឺស្ថាប័នអនុវត្តច្បាប់ ខ្ញុំឧទាហរណ៍ថា មន្ត្រីក្រសួងសាធារណការ និងដឹកជញ្ជូន ឬស្ថាប័នប៉ូលិសក៏ដូចស្ថាប័នជំនាញ។ ពួកគេមានកិច្ចការជាច្រើនជាក់ស្តែងក្រសួងសាធារណការ និងដឹកជញ្ជូន។
ទិសដៅចម្បងទី ១ គឺការទប់ស្កាត់ការដឹកជញ្ជូនលើសទម្ងន់ហើយការអនុវត្តការងារកន្លងមកមានការទប់ស្កាត់ការដឹកលើសទម្ងន់ បញ្ហារថយន្តកែច្នៃខុសបច្ចេកទេស។ ប៉ុន្តែយើងមើលទៅទំហំនៃរថយន្តដែលដឹកលើសទម្ងន់នោះវាធំដុំ វាច្រើនអនេកពេកហើយក្នុងនោះដែរក៏វាអាចនឹងប៉ះពាល់ដល់អ្នករកស៊ីមួយចំនួនដែលមានរថយន្តតទ្រុងនោះដែរ។ អ៊ីចឹងទៅចំណុចខ្លះក៏បង្ក្រាបបាន ចំណុចខ្លះក៏បង្ក្រាបមិនបានគឺគ្មានទៅណាឆ្ងាយពីរឿងខ្នងបង្អែកប្រើប្រាស់ឥទ្ធិពលកាងមុខរបររកស៊ីពីវិស័យឯកជននោះទេ។ បានន័យថាអ្នកដែលមានបុណ្យស័ក្តិ អ្នកដែលមានអំណាច អ្នកដែលមានខ្នងបង្អែក តែងតែរកស៊ីប៉ះពាល់ដល់ការអនុវត្តច្បាប់ នេះជារឿងមួយ។
នេះគ្រាន់តែយើងមើលមួយជ្រុងទៅលើរឿងរថយន្តដឹកលើសទម្ងន់ហ្នឹងជាឧទាហរណ៍ជាក់ស្តែងមួយដោយយើងមិនទាន់បានមើលឲ្យស៊ីជម្រៅទៅនឹងការរកស៊ីដឹកឈើរកស៊ីដែលជាមុខរបរមួយពាក់ព័ន្ធជាមួយនឹងការបង្ក្រាបផង។
នៅពេលដែលយើងមើលទៅលើការរកស៊ីដឹកឈើ ហើយដល់កាសែតចុះផ្សាយខាងគ្រប់គ្រងព្រៃឈើធនធានធម្មជាតិអីហ្នឹង ទាល់តែមានកាសែតចុះផ្សាយ ហើយនាយករដ្ឋមន្ត្រីប្រតិកម្មទើបនាំគ្នាផ្អើលឈូឆរគ្រប់គ្នា។
ទី ១ គឺការបង្ក្រាបហ្នឹងមានធនធានមិនគ្រប់គ្រាន់បានន័យថា មធ្យោបាយជាលុយកាក់សម្រាប់ការចុះអនុវត្តហើយនិងការប្រើប្រាស់មធ្យោបាយសម្រាប់បេសកកម្មក៏នៅតែមានភាពអសកម្មនេះកើតឡើង។
ទី ២ គឺផ្តល់មធ្យោបាយហើយ ហើយក៏ផ្តល់នូវអំណាចគ្រប់គ្រាន់គឺថាចុះបង្ក្រាបហើយក៏ប៉ះខ្សែអ្នកនេះខ្សែអ្នកនោះ។ អ៊ីចឹងទៅរឿងខ្លះមានការបង្ក្រាបខ្លះ នៅសល់ខ្លះ ហើយរឿងខ្លះប្រសិនបើគេដឹងច្បាស់ថា ខ្សែអំណាចនោះជានរណាហើយគេនឹងអាចគិតបារម្ភពីការប៉ះពាល់ទៅដល់តំណែង ប៉ះពាល់អ្វីដែលគេមានបច្ចុប្បន្ន។ អ៊ីចឹងជាដំណោះស្រាយគឺទាល់តែរដ្ឋាភិបាលត្រូវគិតពីរឿងទំនាស់ផលប្រយោជន៍។ បានន័យថា បើមន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលហើយទៅរកស៊ីមុខរបរដូចជាធ្វើក្រុមហ៊ុនរកស៊ីអ្វីមួយហ្នឹងត្រូវតែគិតផងដែរកុំឲ្យក្រុមហ៊ុននោះធំពេក។
មួយទៀតក៏ត្រូវគិតផងដែរថាកុំឲ្យមានក្រុមហ៊ុន បើអ្នកហ្នឹងជាឧកញ៉ាជាថៅកែក្រុមហ៊ុនហើយ មិនចាំបាច់ឲ្យគាត់មានតំណែងជាទីប្រឹក្សារដ្ឋាភិបាល តំណែងធំនៅក្នុងជួររដ្ឋាភិបាល តំណាងមុខងារសាធារណៈក្តី តំណែងនយោបាយក្តី អាហ្នឹងគួរតែគិតដែរ។ ធ្វើយ៉ាងម៉េចកុំឲ្យអ្នកហ្នឹងរំលោភអំណាច។
សូម្បីតែរឿងបើកឡានប៉ះគ្នាក៏ទូរស័ព្ទឆ្វាត់ឆ្វែងរកអន្តរាគមន៍ធ្វើឲ្យពលរដ្ឋពេលខ្លះហ្នឹង ក៏វង្វេងវង្វាន់ដែរ។ នេះហើយជា ការប្រើអំណាចដែលគ្រាន់តែជារឿងចរាចរណ៍មួយក៏ប្រើអំណាចការពារបក្ខពួកដែលពេលខ្លះ គេហៅថាមើលទៅគេឃើញទម្រង់អាក្រក់កាន់តែអាក្រក់មើលទៅៗ។ អ៊ីចឹងគេហៅថា ការអនុវត្តច្បាប់មួយកុំឲ្យមានឱកាសរំលោភអំណាចនៅក្នុងការប្រើប្រាស់អំណាចដែលជះឥទ្ធិពលទៅដល់កំហុស ទៅដល់ទង្វើនៃការដឹកនាំនៅក្នុងសង្គម៕
