ភ្នំពេញៈ នៅពេលដែលមន្ត្រីអន្តោប្រវេសន៍កម្ពុជាចំនួន ៣ នាក់ បានទៅជួបរូបលោកនៅមណ្ឌលឃុំឃាំងជនភៀសខ្លួននៅរដ្ឋ Pennsylvania កាលពីខែឧសភា លោក James ដែលជាជនត្រូវបាននិរទេសម្នាក់ក្នុងចំណោម ៣០ នាក់ដែលទើបតែត្រូវបានបញ្ជួនមកពីសហរដ្ឋអាមេរិក បានឲ្យដឹងថា ពួកគេនិយាយវិជ្ជមានច្រើន អំពីប្រទេសកម្ពុជា។
លោកថ្លែងថា ពួកគេបានប្រាប់លោកថា ប្រទេសក្រកម្ពុជា បានផ្លាស់ប្តូរយ៉ាងច្រើនលែងជាទឹកដីដែលម្ដាយរបស់លោកត្រូវរត់គេចចេញពីភាពភ័យរន្ធត់នៃអំពើប្រល័យពូជសាសន៍និងសង្គ្រាមទៀតហើយ។
លោករៀបរាប់ថា៖«នៅពេលដែលមន្ត្រីកម្ពុជា មកជួបពួកយើង ពួកគេបានប្រាប់យើងថា នឹងមានរោងចក្រចម្រាញ់ប្រេងនៅទីនេះ ដូច្នេះហើយ នឹងមានអាជីវកម្មជាច្រើន ដែលពួកគេត្រូវការអ្នកធ្វើការដែលចេះនិយាយភាសាអង់គ្លេស និងភាសាខ្មែរ»។
លោក James ថ្លែងថា៖«ពួកគេនិយាយថា ខ្ញុំក៏អាចស្វែងរកគ្រួសារថ្មីមួយនៅទីនេះបានដែរ គឺអាចរកភរិយាដ៏ល្អម្នាក់បាន»។
ខណៈដែលកំពុងគិតអំពីអ្វីដែលមន្ត្រីកម្ពុជា បាននិយាយអំពីការតាំងទីលំនៅថ្មីរបស់លោកនេះ លោក James សម្តែងការព្រួយបារម្ភថា លោកនឹងមិនអាចជួបមុខម្តាយរបស់លោកបានទៀតទេ នៅពេលលោកចាកចេញពីសហរដ្ឋអាមេរិក។
លោកថ្លែងថា៖«ការចងចាំរបស់ម្តាយខ្ញុំ គឺពិតជារឿងដ៏សោកសៅណាស់។ ម្តាយរបស់ខ្ញុំ គាត់មិនចង់វិលត្រលប់មកកាន់ប្រទេសកម្ពុជាវិញទេ។ គាត់នឹងមិនវិលត្រឡប់មកកាន់ទីនេះវិញទេ។ ការចងចាំរបស់គាត់ អំពីប្រទេសកម្ពុជា គឺជារឿងដ៏ឈឺចាប់បំផុត ដូចជាការរត់គេចចេញពីសង្គ្រាម ហើយនេះគឺការចងចាំដែលគាត់ព្យាយាមមិនគិតអំពីវាទេ»។
លោក James គឺជាជនដែលត្រូវបានបញ្ជួនមកកម្ពុជាវិញម្នាក់ ក្នុងចំណោមជនកម្ពុជាដែលត្រូវបានបញ្ជូនមកកាន់ប្រទេសកម្ពុជាវិញចំនួន ៣០ នាក់កាលពីពេលថ្មីៗនេះ និងក្នុងចំណោមប្រជាជនកម្ពុជា ចំនួន ៧២៧ នាក់ដែលត្រូវបានបញ្ជូនត្រឡប់មកវិញ គិតចាប់តាំងពីអនុស្សរណៈនៃការយោគយល់គ្នាត្រូវបានចុះហត្ថលេខាជាមួយសហរដ្ឋអាមេរិកក្នុងឆ្នាំ ២០០២។
កិច្ចព្រមព្រៀងនោះ បានអនុញ្ញាតឱ្យសហរដ្ឋអាមេរិក បញ្ជូនពលរដ្ឋកម្ពុជា ដែលត្រូវបានផ្តន្ទាទោសអំពីបទឧក្រិដ្ឋផ្សេងៗ ត្រឡប់មកវិញ ដែលភាគច្រើននៃពួកគេ បានទៅដល់សហរដ្ឋអាមេរិក ក្នុងនាមជាជនភៀសខ្លួន រត់គេចពីសង្គ្រាមនៅពេលដែលពួកគេនៅជាកុមារនៅឡើយ ហើយពួកគេមិនចេះនិយាយភាសាខ្មែរ មិនដឹងពីប្រពៃណីទំនៀមទម្លាប់ខ្មែរ និងមិនដែលធ្លាប់បានមកកាន់ប្រទេសកម្ពុជាទេ។
លោក James បន្តថា៖«ម្តាយរបស់ខ្ញុំ នឹងមិនវិលត្រលប់មកប្រទេសកម្ពុជាវិញទេ។ ដូច្នេះហើយប្រសិនបើខ្ញុំរស់នៅទីនេះ នោះខ្ញុំនឹងមិនអាចបានជួបមុខគាត់ម្តងទៀតទេ»។
ម្តាយរបស់លោកបានក្លាយជាពលរដ្ឋអាមេរិក នៅពេលគាត់មានអាយុទើបតែ ៦ ឆ្នាំប៉ុណ្ណោះ។
បុរសម្នាក់ទៀតឈ្មោះ Dan ទើបតែត្រូវបានបញ្ជួនត្រឡប់មកវិញកាលពីពេលថ្មីៗនេះដែរ លោកត្រូវបានផ្តន្ទាទោសពីបទឧក្រិដ្ឋ លក់កញ្ឆានៅឆ្នាំ ២០០១ នៅពេលដែលលោកមានអាយុ១៩ឆ្នាំ។ លោបានជាប់ពន្ធនាគារចំនួន ៣ ឆ្នាំ ហើយនៅពេលនេះ លោកមានអាយុ៣៧ឆ្នាំហើយ។
Dan ត្រូវបានសាច់ញាតិជួយឧបត្ថម្ភធានាឲ្យទៅរស់នៅសហរដ្ឋអាមេរិច នៅពេលដែលលោកទើបតែមានអាយុ ១ ឆ្នាំប៉ុណ្ណោះ ហើយជាលទ្ធផល លោកបានបន្សល់ទុកកូនចំនួន ៥ នាក់និងភរិយារបស់លោករស់នៅទីនោះ។
លោករៀបរាប់ថា៖«ខ្ញុំបានសុំអង្វរគេកុំឱ្យបញ្ជូនខ្ញុំត្រឡប់មកវិញ។ ខ្ញុំបានសួរពួកគេថា បើសិនគេបញ្ជូនខ្ញុំត្រឡប់មក តើពួកគេអាចបញ្ជូនខ្ញុំត្រឡប់ទៅវិញក្នុងរយៈពេលពីរបីឆ្នាំបានទេ ដើម្បីឲ្យខ្ញុំអាចមើលថែម្តាយចាស់ជរារបស់ខ្ញុំ ដែលកំពុងមានជំងឺនិងមានអាយុ ៧១ ឆ្នាំហើយនោះ ពីព្រោះបារម្ភខ្លាចគាត់ស្លាប់ ? ប៉ុន្តែពួកគេមិនបានខ្វល់ខ្វាយអំពីបញ្ហារបស់យើងទេ។ គេមិនខ្វល់អំពីពួកយើងទេ»។
លោក Dan ត្រូវបានបញ្ជូនទៅមណ្ឌលឃុំឃាំងនៅក្នុងខែមេសា។
លោក James និយាយថា លោកត្រូវបានឃុំខ្លួនអស់រយៈពេល ៤ ខែ។ បន្ទាប់ពីរយៈពេលពីរខែ ពួកគេបានប្រាប់លោកថា ឯកសារធ្វើដំណើររបស់លោកមកពីប្រទេសកម្ពុជាបានមកដល់ហើយ នៅពេលនោះលោកខូចចិត្តយ៉ាងខ្លាំង។
លោករៀបរាប់ថា៖«នៅពេលចាកចេញពីយន្តហោះ ខ្ញុំមានអារម្មណ៍ថា ខ្ញុំមិនមែនជាកម្មសិទ្ធិរបស់ប្រទេសកម្ពុជាទេ។ ខ្ញុំមានអារម្មណ៍ពិបាកខ្លាំងណាស់។ ខ្ញុំមិនចង់ចាកចេញពីព្រលានយន្តហោះទេ»។
លោកថ្លែងថា៖«វាលំបាកណាស់សម្រាប់ពួកយើង ដែលរស់នៅទីនេះ ដោយគ្មានក្រុមគ្រួសាររបស់យើងរស់នៅជាមួយ។ ជារៀងរាល់ព្រឹក នៅពេលដែលខ្ញុំក្រោកឡើង ខ្ញុំបានសួរដល់ព្រះជាម្ចាស់ថា ហេតុអ្វីបានជាពួកគេធ្វើបែបនេះចំពោះខ្ញុំ។ ប៉ុន្តែតើខ្ញុំអាចធ្វើអ្វីបាន? ម្តាយរបស់ខ្ញុំយំជារៀងរាល់ថ្ងៃ។ វាពិតជាពិបាកណាស់»។
នៅថ្ងៃទី ២២ ខែសីហា ប្រធានអគ្គនាយកដ្ឋានអត្តសញ្ញាណកម្មកម្ពុជា បានទៅទទួលជនត្រូវបញ្ជួនត្រឡប់មកវិញពីព្រលានយន្ដហោះ ហើយបានបញ្ជួនពួកគេបន្តទៅកាន់អង្គការគាំពារពលរដ្ឋខ្មែរគ្មានទីពឹង ឬហៅកាត់ថាខ្វាវ (KVAO) ។ នេះគឺជាលើកទីមួយហើយ ដែលពួកគេជាន់លើទឹកដីកម្ពុជា។
អង្គការ KVAO ដែលទទួលបានជំនួយពីសហរដ្ឋអាមេរិក និងបានចាប់ផ្តើមនៅឆ្នាំ ២០០២ បានជួយដល់ពលរដ្ឋកម្ពុជា ដែលត្រូវបាននិរទេសខ្លួនមកពីសហរដ្ឋអាមេរិកវិញ។ អង្គការនេះ បានជួយទាំងលិខិតស្នាមនិងការងារក៏ដូចជាជួយពួកគេ ឲ្យស្នាក់នៅបណ្តោះអាសន្នផងដែរ។
Dan និយាយថា៖«ពួកយើងមិនអាចអាននិងសរសេរភាសាខ្មែរបានទេ។ អង្គការបានជួយផ្តល់ចំណីអាហារឲ្យពួកយើង និងរកកន្លែងឲ្យពួកយើងរស់នៅ។ [ប្រជាជន] ក្នុងតំបន់ជាច្រើន គឺក្រីក្រខ្លាំងណាស់ ហើយពួកគេមិនទទួលបានជំនួយដូចយើងទទួលបានទេ ដូច្នេះហើយខ្ញុំមានអារម្មណ៍អៀនខ្លួនណាស់»។
លោក James និយាយថា៖«ខ្ញុំមិនចង់ក្លាយជាប្រភេទមនុស្សដែលមិនចេះដឹងគុណនៅពេលគេបានជួយយើងទេ»។
លោក James មានបទពិសោធការងារភោជនីយដ្ឋាន ដែលលោកធ្លាប់ធ្វើការនៅសហរដ្ឋអាមេរិក ដូច្នេះហើយលោកនឹងស្វែងរកការងារនៅក្នុងវិស័យនេះ។
លោកនិយាយថា លោកសុខចិត្តចាប់ផ្តើមពីចំណុចក្រោមទៅវិញ។
លោក ប្រុក ម៉ៃ អ្នកនាំពាក្យអគ្គនាយកដ្ឋានអត្តសញ្ញាណកម្មនៃក្រសួងមហាផ្ទៃ បានថ្លែងថា នាយកដ្ឋានរបស់លោក នឹងចេញសំបុត្រកំណើតឲ្យអ្នកដែលត្រូវបានបញ្ជួនមកវិញទាំង៣០នាក់នោះ។ ជាងពាក់កណ្តាលនៃពួកគេ បានជួបជុំជាមួយសាច់ញាតិរបស់ពួកគេរួចហើយ។
លោកថ្លែងថា៖«យើងកំពុងដំណើរការធ្វើសំបុត្រកំណើតសម្រាប់ពួកគេ ពីព្រោះពួកគេ ទើបតែមកដល់។ ដូច្នេះនៅសប្តាហ៍ក្រោយ ពួកគេនឹងអាចទទួលបានសំបុត្រកំណើតរបស់ពួកគេ ហើយពួកគេក៏នឹងទទួលបានអត្តសញ្ញាណប័ណ្ណរបស់ពួកគេផងដែរ។ ពួកគេនឹងក្លាយជាពលរដ្ឋកម្ពុជា»៕ NS