.jpg)
ពលរដ្ឋចូលរួមនៅក្នុងពិធីប្រារព្ធទិវាចងចាំនៅមជ្ឈមណ្ឌលប្រល័យពូជសាសន៍ជើងឯក អុជធូបបួងសួងទៅដល់ជនរងគ្រោះនៅក្នុងសម័យខ្មែរក្រហម កាលពីម្សិលមិញ។ ហេង ជីវ័ន
ភ្នំពេញ: លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន នៅថ្ងៃទី ២០ ខែ ឧសភា ម្សិលមិញ បានអំពាវនាវឲ្យពលរដ្ឋខ្មែរចូលរួមថែរក្សាសន្តិភាពឲ្យបានគង់វង្ស ដើម្បីទប់ស្កាត់កុំឲ្យមានសង្គ្រាម និងរបបប្រល័យពូជសាសន៍វិលមកកម្ពុជាសាជាថ្មី ខណៈក្រុមមន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលនាំគ្នាប្រារព្ធទិវានៃការចងចាំ ដែលជាទង្វើព្រៃផ្សៃក្នុងរបប ប៉ុល ពត បានកាប់សម្លាប់ និងធ្វើទារុណកម្មប្រជាពលរដ្ឋនៅទូទាំងប្រទេស។
លោក ហ៊ុន សែន បានសរសេរលើហ្វេសប៊ុករបស់លោកកាលពីម្សិលមិញថា ថ្ងៃទី ២០ ឧសភា នេះ គឺជា «ទិវាជាតិនៃការចងចាំ» ដែលរំឭកដល់ជនរងគ្រោះ និងការឈឺចាប់ពីឧក្រិដ្ឋកម្មបានកើតឡើងក្នុងរបបប្រល័យពូជសាសន៍ប៉ុល ពត (១៧ មេសា ១៩៧៥-៧ មករា ១៩៧៩)។ គោលបំណងទិវានេះ ដើម្បីរំឭក និងគោរពវិញ្ញាណក្ខន្ធ និងធ្វើបុណ្យឧទ្ទិសកុសលដល់ជនរងគ្រោះដែលបានស្លាប់ជាង ៣ លាននាក់ នៅក្នុងរបប ប៉ុល ពត ដ៏ឃោរឃៅនេះ។
លោកបន្តថា ប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជាភាគច្រើនលើសលប់បានដឹង និងយល់ច្បាស់អំពីរឿងរ៉ាវសោកនាដកម្ម ដ៏ជូរចត់ដែលប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរមួយប្រទេសបានឆ្លងកាត់ជិត ៣ ទសវត្សរ៍ ក្នុងភ្នក់ភ្លើងសង្គ្រាមនិងទឹកភ្នែក ការកាប់សម្លាប់ បំផ្លិចបំផ្លាញ ការជម្លៀសចេញពីទីលំនៅរបស់ខ្លួនដោយបង្ខំ និងការបង្ខំឲ្យធ្វើការដូចសត្វ គ្មានពេលសម្រាក ពេលឈឺគ្មានថ្នាំព្យាបាល គ្មានអាហារបរិភោគគ្រប់គ្រាន់ គ្មានសិទ្ធិសេរីភាព គ្មានលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ ហើយសូម្បីតែសិទ្ធិរស់រានមានជីវិត ដែលជាសិទ្ធិមូលដ្ឋាន មានតាំងពីកំណើតរបស់មនុស្សក៏គ្មានដែរ។
លោកបន្ថែមថា សព្វថ្ងៃនេះ ក្រោយពីកម្ពុជាមានសន្តិភាពផុតពីសង្គ្រាម គឺពលរដ្ឋរស់នៅសុខស្រួលជាមួយក្រុមគ្រួសារ ហើយមានការងារ និងមុខរបរធ្វើទៅតាមសមត្ថភាព និងចំណង់ចំណូលចិត្តរៀងៗខ្លួន ជាមួយនឹងជីវភាពរស់នៅធូរធារសមរម្យ។
លោក ហ៊ុន សែន បញ្ជាក់ថា៖ «សន្តិភាពបានផ្តល់ឱកាសគ្រប់យ៉ាងដល់ពលរដ្ឋក្នុងការកសាងសង្គមគ្រួសារ សហគមន៍ និងប្រទេសជាតិឲ្យកាន់តែរីកចម្រើនឆាប់រហ័ស។ សូមបងប្អូនប្រជាពលរដ្ឋចូលរួមថែរក្សាការពារសន្តិភាពឲ្យបានគង់វង្សជារៀងរហូត ហើយនាំគ្នាទប់ស្កាត់កុំឲ្យសង្គ្រាម និងរបបប្រល័យពូជសាសន៍វិលមកកម្ពុជាសាជាថ្មី»។
ជាមួយគ្នានេះ សាលារាជធានីភ្នំពេញបានប្រារព្ធទិវានៃការចងចាំ នៅសារមន្ទីរប្រល័យពូជសាសន៍ជើងឯក កាលពីម្សិលមិញ ដែលដឹកនាំដោយលោក ប៉ា សុជាតិវង្ស ប្រធានគណៈកម្មាធិការគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជារាជធានីភ្នំពេញ និងថ្នាក់ដឹកនាំសាលារាជធានីភ្នំពេញ ដោយមានអ្នកចូលរួមជាង ២ ពាន់នាក់ ព្រមទាំងព្រះសង្ឃចំនួន ២០៧ អង្គផងដែរ។
ពិធីនៅថ្ងៃម្សិលមិញនេះ មានការសម្តែងឈុតឆាកមួយចំនួនបង្ហាញទង្វើព្រៃផ្សៃរបស់របបប្រល័យពូជសាសន៍ ប៉ុល ពត ហើយនៅចុងក្រោយនៃកម្មវិធីមានពិធីសូត្រមន្តបង្សុកូល និងរាប់បាត្រព្រះសង្ឃ ដើម្បីឧទ្ទិសកុសលដល់ប្រជាពលរដ្ឋដែលបានស្លាប់ក្នុងរបបវាលពិឃាតឃោរឃៅនេះ។
បន្ទាប់ពីបញ្ចប់កម្មវិធី លោក ប៉ា សុជាតិវង្ស អតីតអភិបាលក្រុងភ្នំពេញ បានថ្លែងថា នៅថ្ងៃ ២០ ឧសភា នេះ គឺជាថ្ងៃដែលមេខ្មែរក្រហមចាប់ផ្ដើមអនុវត្តនូវការប្រល័យពូជសាសន៍ខ្មែរ ដោយការកាប់សម្លាប់យ៉ាងរង្គាលនៅទូទាំងប្រទេស និងលុបបំបាត់សាសនា ទីផ្សារ និងបិទសិទ្ធិសេរីភាពផ្សេងៗទៀត។
លោកបន្តថា រាជរដ្ឋាភិបាលប្រឹងទប់ស្កាត់របបនេះមិនឲ្យកើតឡើងវិញ ដោយសម្រេចប្រកាន់យករបបលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យសេរីពហុបក្ស ដែលស្ថិតនៅក្រោមរដ្ឋធម្មនុញ្ញតែមួយ ហើយមានព្រះមហាក្សត្រគ្រប់គ្រង និងសោយរាជ្យ ស្របតាមរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ដើម្បីធ្វើការបោះឆ្នោតរកមេដឹកនាំតាមរយៈអំណាចពលរដ្ឋ ដោយមិនឲ្យមានរបបផ្ដាច់ការកើតឡើង។
លោកបញ្ជាក់ថា៖ «ពួកមហាអំណាច និងពួកអគតិណាដែលមានបំណងបង្កើតកងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធ ដើម្បីដណ្ដើមអំណាចខុសពីរដ្ឋធម្មនុញ្ញ គឺយើងមិនអាចបណ្ដោយឲ្យកើតមានទេ។ អ៊ីចឹងពួកគេកុំស្រមើស្រមៃថា មានការដណ្ដើមអំណាចតាមរយៈចុងកាណុងកាំភ្លើងតទៅទៀត ហើយការផ្ទេរអំណាចមានតែតាមរយៈការបោះឆ្នោតទេ អ៊ីចឹងយើងត្រូវតែចូលរួមទប់ស្កាត់ទាំងអស់គ្នា»។
លោក ប្រាក់ ម៉េត អាយុ ៦៧ ឆ្នាំ ដែលបានមកចូលរួមក្នុងកម្មវិធីនេះលើកឡើងថា លោកជាអតីតទាហាន លន់ នល់ ដែលបានរួចជីវិតពីរបបខ្មែរក្រហម ដោយសារលោកលាក់ប្រវត្តិ ហើយបន្លំខ្លួនចូលធ្វើជាកសិករ។ ក្នុងអំឡុងពេលនោះ លោកជាអ្នកឡើងត្នោត ធ្វើស្ករ ហើយត្រូវបានគេបង្ខំឲ្យធ្វើការទាំងយប់ ទាំងថ្ងៃ និងគ្មានសិទ្ធិទាមទារ ឬតវ៉ាអ្វីទេ។
លោកបន្តថា៖ «ខ្ញុំចង់រំឭកពីការឈឺចាប់កាលពីជំនាន់នោះ ដែលមិនអាចបំភ្លេចបានកាលពីជំនាន់ហ្នឹង គឺភ័យខ្លាចគេយកទៅសម្លាប់ចោល តែមិនដឹងរត់ទៅណា បើគ្មានកន្លែងរត់ ទៅណាក៏ដូចតែគ្នា អ៊ីចឹងក៏បន្តរស់នៅកន្លែងហ្នឹងទាំងភ័យខ្លាចអ៊ីចឹងទៅ»។
ក្រុមសិល្បៈសម្ដែងពីអំពើឃោរឃៅក្នុងរបបប៉ុល ពត។ ហេង ជីវ័ន
យុវសិស្ស សាម ស្រីផ្កាយ អាយុ ១៨ ឆ្នាំ រៀនថ្នាក់ទី ១១ នៃវិទ្យាល័យមួយនៅខណ្ឌដង្កោបាននិយាយថា រូបនាងធ្លាប់បានឮឪពុកម្ដាយនិយាយរៀបរាប់ប្រាប់ពីរបបខ្មែរក្រហម ដែលធ្វើឲ្យនាងមានអារម្មណ៍សោកស្ដាយចំពោះសោកនាដកម្មនាជំនាន់នោះ។ ដូច្នេះ នាងបានមកចូលរួម ដើម្បីរំឭកពីភាពឈឺចាប់របស់ដូនតាជំនាន់មុន។
យុវសិស្សរូបនេះបន្តថា៖ «ខ្ញុំអត់ធ្លាប់ឆ្លងកាត់ជំនាន់ហ្នឹងទេ ប៉ុន្ដែឪពុកម្ដាយខ្ញុំនិយាយប្រាប់ ហើយខ្ញុំគិតថា វាជារឿងពិតរបស់មនុស្សជំនាន់មុន ហើយខ្ញុំនឹងចងចាំវារហូត»។
លោក ឆាំង យុ នាយកមជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជាបានថ្លែងថា ទិវានេះ វាជួយក្រើនរំឭកពលរដ្ឋខ្មែរទាំងអស់ឲ្យនៅចងចាំពីអំពើឃោរឃៅនៃជំនាន់នោះ។ លោកថា ថ្ងៃនេះ រំឭកពីមនុស្សដែលធ្លាប់ធ្វើបាបពលរដ្ឋ ធ្វើអំពើព្រៃផ្សៃមកលើគ្រួសារខ្មែរ ហើយកាលដែលពលរដ្ឋមិនបំភ្លេចថ្ងៃនេះ ទើបអាចរក្សាស្ថិរភាពនយោបាយបានល្អ។
លោកបញ្ជាក់ថា៖ «កាលណាយើងបំភ្លេចបទឧក្រិដ្ឋដែលធ្វើមកលើយើង គឺដូចយើងបានប្រព្រឹត្តបទឧក្រិដ្ឋមកលើខ្លួនឯង ដែលអាចបង្កឲ្យបញ្ហាទាំងនេះវាកើតឡើងមកលើយើងម្ដងទៀត អ្វីដែលសំខាន់ គឺទិវានេះ រំឭកយើងឲ្យមានការចងចាំពីអតីតកាលដ៏កម្សត់នេះ បើទោះបីជាមានមតិខ្លះមើលឃើញក្នុងផ្លូវណាមួយក៏ដោយ ប៉ុន្ដែ ការចងចាំនេះ គឺជាទម្រង់យុត្តិធម៌មួយ ក្រៅពីផ្លូវច្បាប់»។
លោក នេត្រ ភក្ត្រា អ្នកនាំពាក្យសាលាក្ដីខ្មែរក្រហមបានឲ្យដឹងថា ទិវានេះចាប់ផ្តើមប្រារព្ធលើកដំបូងនៅឆ្នាំ ១៩៨៣ ឈ្មោះថាទិវាចងកំហឹង បន្ទាប់មកប្តូរជាទិវារំឭកវិញ្ញាណក្ខន្ធជនរងគ្រោះនៃរបបប្រល័យពូជសាសន៍ខ្មែរក្រហម មកជាទិវាចងចាំ ហើយចាប់ពីដើមខែ កុម្ភៈ ឆ្នាំ ២០១៨ ថ្ងៃទី ២០ ឧសភា ត្រូវបានឱ្យឈ្មោះថា ទិវាជាតិនៃការចងចាំ។
លោកថ្លែងថា អនុក្រឹត្យស្តីពីទិវានៃការចងចាំដែលចេញដោយរដ្ឋាភិបាលគឺជាសំណងរដ្ឋប្បវេណីមួយសម្រាប់ជនរងគ្រោះដែលជាដើមបណ្តឹងក្នុងសំណុំរឿង ០០២/០១ បន្ទាប់ពីជនរងគ្រោះបានស្នើទៅតុលាការសាលាក្តីខ្មែរក្រហម ក្នុងពេលកន្លងមក។
ទិវានៃការចងចាំនេះគឺជាសំណងសមូហភាពមួយក្នុងចំណោមសំណងសមូហភាពផ្សេងទៀត ដែលបានផ្តល់ដោយសាលាក្តីខ្មែរក្រហម ជូនដល់ជនរងគ្រោះទាំងឡាយក្នុងរបបអាវខ្មៅខ្មែរក្រហម។ នេះជាផ្នែកមួយនៃសំណងក្នុងសំណុំរឿង ០០២ វគ្គ ១ ប្រឆាំងនឹងជនជាប់ចោទ នួន ជា និង ខៀវ សំផន ដែលជនរងគ្រោះបានស្នើសុំទៅកាន់តុលាការ ហើយរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានសម្រេចតាមសំណើពីខាងជនរងគ្រោះ តាមរយៈមេធាវីនាំមុខតំណាងដើមបណ្តឹងរដ្ឋប្បវេណីជាតិ និងអន្តរជាតិ ក្រោមការសម្របសម្រួលរបស់អង្គភាពគាំពារជនរងគ្រោះ។
លោកថា៖ «ដើម្បីបុព្វហេតុយុត្តិធម៌ និងការចងចាំ សាលាក្តីខ្មែរក្រហមបានរៀបចំយន្តការផ្សព្វផ្សាយអំពីដំណើរការជំនុំជម្រះក្តីលើឧក្រិដ្ឋកម្មនៃរបបខ្មែរក្រហមនៅចំពោះមុខអង្គជំនុំជម្រះវិសាមញ្ញក្នុងតុលាការកម្ពុជា។ ជាង ១០ ឆ្នាំនៃដំណើរការរបស់ខ្លួន សាលាក្តីខ្មែរក្រហមបានស្វាគមន៍សាធារណជនជិត ៧ សែននាក់ មកទស្សនកិច្ចនៅតុលាការ សារមន្ទីរប្រល័យពូជសាសន៍ ទួលស្លែង និងជើងឯក និងការចុះផ្សព្វផ្សាយនៅតាមភូមិឃុំស្រុកនានានេះគឺជាផ្នែកមួយនៃការពង្រឹងការយល់ដឹង និងការចងចាំអំពីឧក្រិដ្ឋកម្មនៅក្នុងរបបខ្មែរក្រហម»៕
