កោះកុងៈ ក្រសួងរ៉ែ និងថាមពលបានប្រកាសបញ្ឈប់ការនាំខ្សាច់សំណង់ និងល្បាយខ្សាច់ភក់ក្នុងខេត្តកោះកុងចេញទៅលក់នៅបរទេស ប៉ុន្តែសកម្មជនបរិស្ថាន និងសហគមន៍នេសាទបានអះអាងថាការដ្ឋានមួយដែលទំនងសម្រាប់លាងខ្សាច់នាំចេញក្នុងស្រុកកោះកុងកំពុងតែសាងសង់ជិតរួចរាល់ទៅហើយ។
ក្រសួងរ៉ែ និងថាមពលបានចេញសេចក្តីប្រកាសជាសាធារណៈមួយកាលពីម្សិលមិញដោយធ្វើការហាមឃាត់ការនាំចេញនូវខ្សាច់សំណង់ និងខ្សាច់ល្បាយភក់ក្នុងទឹកដីខេត្តកោះកុងទៅលក់នៅក្រៅប្រទេស។
សេចក្តីប្រកាសដែលចុះហត្ថលេខាដោយលោករដ្ឋមន្ត្រី ស៊ុយ សែម កាលពីថ្ងៃចន្ទបានសម្រេចថា៖ «បញ្ឈប់ជាស្ថាពរ ការអនុញ្ញាតឲ្យធ្វើអាជីវកម្មនាំខ្សាច់សំណង់គ្រប់ប្រភេទ និងខ្សាច់ល្បាយភក់នៅខេត្តកោះកុងចេញទៅក្រៅប្រទេស»។
ទោះបីយ៉ាងណាសកម្មជនបរិស្ថានរបស់អង្គការមាតាធម្មជាតិលោក ម៉េង ហេង បានស្វាគមន៍ចំពោះការប្រកាសនោះ ប៉ុន្តែលោកមិនយល់ថាការប្រកាសនោះនឹងមានប្រសិទ្ធភាពនោះទេដោយយុវជនរូបនេះបានលើកហេតុផលថាការប្រកាសរបស់ក្រសួងមានច្រើនដងមកហើយ តែការបំពាននៅតែកើតមានឡើងដែលអាចបណ្តាលមកពីមានការឃុបឃិតណាមួយ។
លោក ម៉េង ហេង ថ្លែងថា៖ «កន្លងមក យើងឃើញលិខិតរបស់ក្រសួងចេញញឹកញាប់ឲ្យផ្អាកការនាំចេញទីនោះទីនេះប្រភេទនេះប្រភេទនោះ តែជាក់ស្តែងឃើញក្រុមហ៊ុននៅតែដំណើរការ។ នៅមានការលួចលាក់ និងឃុបឃិត។ យើងចង់ឲ្យក្រសួងដាក់ទណ្ឌកម្មលើក្រុមហ៊ុនខុសច្បាប់។ អាហ្នឹងបានមានប្រសិទ្ធភាព និងជឿជាក់»។
លោក ម៉េង ហេង បន្តថាជាក់ស្តែងក្រុមហ៊ុនមួយកំពុងតែធ្វើសកម្មភាពសាងសង់ការដ្ឋានលាងខ្សាច់មួយនៅតំបន់កោះស្មាច់ស្ថិតក្នុងភូមិកោះអណ្តែត ឃុំតាតៃក្រោម ស្រុកកោះកុងដើម្បីធ្វើការបូម និងលាងខ្សាច់ល្បាយភក់ដែលទំនងជាសម្រាប់នាំចេញទៅក្រៅប្រទេស។
លោកនិយាយថា៖ «ខ្ញុំគិតថាវាមិនមែនធ្វើសម្រាប់លក់ក្នុងស្រុកទេ។ នាំចេញទៅក្រៅបើតាមការប៉ាន់ស្មានរបស់យើង ព្រោះគ្មានដេប៉ូផ្សេងៗបញ្ជាទិញក្នុងខេត្តកោះកុងនោះទេ...យើងឆ្ងល់ថាក្រសួងចេញប្រកាស តែហេតុអីក៏ការដ្ឋានហ្នឹងនៅតែធ្វើជិតហើយ?»។
សកម្មជនរូបនេះក៏ចង់ឲ្យផ្អាកការនាំចេញខ្សាច់ពីទូទាំងប្រទេសតែម្តង ពិសេសគឺប្រភេទខ្សាច់ស៊ីលីកា ដោយសារតែយល់ឃើញថាវាមិនសូវមានផលចំណេញដល់ជាតិ។ ប៉ុន្តែបានកំពុងតែបង្កផលប៉ះពាល់ដល់ធនធានជាតិ និងសហគមន៍មូលដ្ឋាន។
អ្នកស្រី ម៉ូត សុផា អាយុ ៣៣ ឆ្នាំជាប្រជាសហគមន៍នេសាទនៅក្នុងភូមិកោះស្រឡៅដែលមានចម្ងាយប្រមាណជា ២ គីឡូម៉ែត្រពីការដ្ឋានលាងខ្សាច់នោះ ក៏បានអះអាងផងដែរថាសំណង់ការដ្ឋាននោះធ្វើជិតរួចរាល់ហើយ។ ហេតុនេះការបូម និងលាងខ្សាច់ក៏នឹងអាចចាប់ផ្តើមផងដែរ។ អ្នកស្រីថាការលាងខ្សាច់នឹងបង្កការប៉ះពាល់មួយកម្រិតទៀតដល់បរិស្ថាន និងការនេសាទរបស់ពួកអ្នកស្រីព្រោះវាមានការប្រើប្រាស់សារធាតុគីមី។
អ្នកស្រីបានអះអាងថា៖ «ការលាងខ្សាច់វាធ្ងន់ធ្ងរជាងការបូមទៅទៀត។ ទឹកថ្នាំដែលគេលាងហ្នឹងមានជាតិគីមីខ្លាំងមែនទែន។ ខ្ញុំទៅដល់ទីនោះឃើញគេដំណើរការហើយ»។
អ្នកស្រីបន្តថាមានខ្សាច់ជាច្រើនត្រូវបានបូមយកទៅដាក់នៅការដ្ឋាននោះហើយផងដែរ។
អ្នកស្រី សុផា បានអំពាវនាវឲ្យបញ្ឈប់សកម្មភាពធ្វើអាជីវកម្មខ្សាច់គ្រប់ប្រភេទនៅក្នុងតំបន់នោះព្រោះថាសហគមន៍នេសាទបានទទួលរងផលប៉ះពាល់អស់រយៈពេល ៨ ឆ្នាំមកហើយ។ ប៉ុន្តែទទួលបានការអភិវឌ្ឍតែផ្លូវមួយខ្សែប្រវែងជាង ១០០ ម៉ែត្រប៉ុណ្ណោះ។
លោក ម៉េង ស័ក្កិធារ៉ា អ្នកនាំពាក្យក្រសួងរ៉ែ និងថាមពលបានថ្លែងថាសេចក្តីប្រកាសនេះបញ្ឈប់ទាំងការបូម និងការនាំចេញពីខេត្តកោះកុង។ រីឯក្រុមហ៊ុន ដែលចង់បូមខ្សាច់នៅខេត្តកោះកុងសម្រាប់ប្រើប្រាស់ក្នុងស្រុកនឹងត្រូវតែដាក់ពាក្យស្នើសុំជាថ្មីហើយនឹងត្រូវផ្លាស់ប្តូរទៅកាន់តំបន់ដែលក្រសួងបានកំណត់សម្រាប់ការបូមខ្នាតតូចប៉ុណ្ណោះ។
លោកបញ្ជាក់ថា៖ «ប្រកាសនេះហាមឃាត់ទាំងការបូម និងនាំចេញដែលមានន័យថាអាជ្ញាប័ណ្ណដែលមានសុពលភាពនឹងត្រូវចាត់ទុកជាមោឃៈ ប្រសិនបើវាពាក់ព័ន្ធនឹងការនាំចេញ»។
ក្រសួងក៏បានកំណត់ «តំបន់ក្រហម» ជាច្រើនដែលមិនអនុញ្ញាតឲ្យមានការបូមផងដែរ ហើយកន្លែងដែលសហគមន៍ និងសកម្មជនអះអាងថាជាការដ្ឋានលាងខ្សាច់នោះគឺជា «តំបន់ក្រហម» ផងដែរ។
ក្រុមហ៊ុន Udom Seima Peanich Industry & Mines Co Ltd និង SCTWN Development Co Ltd ត្រូវអនុញ្ញាតដោយអាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធដែលមានក្រសួងបរិស្ថានផងដែរឲ្យធ្វើការវាយតម្លៃផលប៉ះពាល់បរិស្ថាន និងសង្គមសម្រាប់ការបូមខ្សាច់នៅក្នុងឃុំត្រពាំងរូង និងឃុំតាតៃក្រោមក្នុងស្រុកកោះកុង។
លោកស័ក្កធារ៉ាថ្លែងថា៖ «[ក្រុមហ៊ុន] នឹងត្រូវតែបញ្ឈប់ដំណើរការទាំងអស់របស់ខ្លួនក្នុងតំបន់នោះ»។
ការនាំចេញខ្សាច់គឺជារឿងដ៏ចម្រូងចម្រាសមួយពិសេសបន្ទាប់ពីមានការបង្ហាញរបាយការណ៍នាំខ្សាច់ចេញផ្សេងៗគ្នាទៅប្រទេសសិង្ហបុរីរបស់អង្គការមាតាធម្មជាតិដែលអះអាងថាបានធ្វើឲ្យបាត់បង់ចំណូលថវិកាជាតិរាប់រយលានដុល្លារ។ ប៉ុន្តែក្រសួងរ៉ែ និងថាមពលបានបដិសេធ៕
