ភ្នំពេញៈ វិសោធនកម្មមាត្រា ៤៥ ថ្មី (ស្ទួន) នៃច្បាប់ស្តីពីគណបក្សនយោបាយដែលទើបតែត្រូវបានព្រឹទ្ធសភាអនុម័តកាលពីម្សិលមិញនឹងត្រូវក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញបើកកិច្ចប្រជុំពេញអង្គនៅថ្ងៃសុក្រខានស្អែកនេះ ដើម្បីធ្វើការពិនិត្យពីធម្មនុញ្ញភាពនៃវិសោធនកម្មច្បាប់នេះទៅតាមសំណើរបស់លោក ហេង សំរិន ប្រធានរដ្ឋសភា។ នេះបើយោងតាមសេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានរបស់ក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញដែលចេញកាលពីល្ងាចម្សិលមិញ។
ការអនុម័តសេចក្ដីស្នើវិសោធនកម្មមាត្រា ៤៥ ថ្មី (ស្ទួន) នៃច្បាប់ស្តីពីគណបក្សនយោបាយនេះគឺធ្វើឡើងដើម្បីបើកផ្លូវដល់អ្នកនយោបាយនៃអតីតគណបក្សសង្គ្រោះជាតិដែលត្រូវបានតុលាការកំពូលហាមឃាត់សិទ្ធិធ្វើសកម្មភាពនយោបាយមានឱកាសស្នើសុំនីតិសម្បទាឡើងវិញ។
គណបក្សសង្គ្រោះជាតិត្រូវបានតុលាការកំពូលសម្រេចរំលាយចោលកាលពីខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ ២០១៧ ក្រោយពីលោក កឹម សុខា ជាអតីតប្រធានគណបក្សនេះត្រូវបានចាប់ឃុំខ្លួនក្រោមការចោទប្រកាន់ពីបទ «ក្បត់ជាតិ» ហើយអតីតមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់នៃគណបក្សនេះចំនួន ១១៨ នាក់ត្រូវបានតុលាការកំពូលដាក់បម្រាមធ្វើនយោបាយរយៈពេល ៥ ឆ្នាំ។
លោក ម៉ម ប៊ុននាង អ្នកនាំពាក្យព្រឹទ្ធសភាបានថ្លែងប្រាប់អ្នកសារព័ត៌មាន ក្រោយពីព្រឹទ្ធសភាបានអនុម័តវិសោធនកម្មមាត្រា ៤៥ ថ្មី (ស្ទួន) ដោយសំឡេង ៥៦ លើ ៦២ សំឡេងកាលពីម្សិលមិញថា៖ «ការផ្តល់សិទ្ធិធ្វើនយោបាយនេះ សុំឲ្យកុំបកស្រាយយល់ច្រឡំគឺផ្តល់សិទ្ធិឲ្យអ្នកនយោបាយណា ដែលគោរពច្បាប់ ហើយមិនមែនទាំងស្រុងនោះទេ តែបុគ្គលមួយចំនួនណាដែលបានគោរពច្បាប់ ហើយមិនធ្វើសកម្មភាពណាមួយ ផ្ទុយពីសាលដីការបស់តុលាការកំពូល គាត់នឹងទទួលបាននីតិសម្បទាឡើងវិញដោយសារថា គាត់ជាជនស្នេហាជាតិ គាត់ចង់ចូលរួមជួយដល់សង្គមជាតិ ដោយមិនបានធ្វើអ្វីមួយប៉ះពាល់ដល់សង្គម ឬសន្តិសុខជាតិឡើយ»។
លោកលើកឡើងថា ចំពោះបុគ្គលណាដែលត្រូវតុលាការកំពូលចេញសាលដីកា ហាមឃាត់មិនឲ្យធ្វើនយោបាយ តែគាត់រំលោភបំពាន និងប្រឆាំងសាលដីកាតុលាការកំពូលដោយបានរឹងទទឹង និងបានបន្តធ្វើសកម្មភាពនយោបាយ ឬធ្វើការអុកឡុក ឬធ្វើចលនាផ្សេងៗដែលធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ដល់សង្គម និងសន្តិសុខជាតិគឺនឹងមិនត្រូវបានទទួលសិទ្ធិនោះទេ។
លោកបញ្ជាក់ថា៖ «ច្បាប់នេះធ្វើសម្រាប់ជនរួមជាតិដែលស្នេហាជាតិ ចង់បម្រើជាតិ ធ្វើដើម្បីជាតិ ហើយជាគោលបំណងរបស់ថ្នាក់ដឹកនាំ បច្ចុប្បន្នដែលសម្តេចលោកចង់មានគោលនយោបាយ បង្រួបបង្រួមជាតិ ផ្សះផ្សាជាតិ ហើយពង្រឹងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជាផងដែរ»។
លោក ប៊ុននាង ថ្លែងថាវិសោធនកម្មច្បាប់នេះស្របតាមមាត្រាទី ៨ នៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ហើយទម្រង់ច្បាប់ គតិច្បាប់ និងខ្លឹមសារច្បាប់ វារលូន និងប្រទាក់ក្រឡាគ្នាហើយមិនមានប្រតិសកម្មគ្នាឡើយ។
យោងតាមសេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានដែលចុះហត្ថលេខាដោយលោក អ៊ុំ សារឹទ្ធ អគ្គលេខាធិការព្រឹទ្ធសភាកាលពីថ្ងៃទី ២៥ ខែធ្នូ បានឲ្យដឹងថា សេចក្តីព្រាងច្បាប់នេះតាក់តែងឡើងដើម្បីធានាភាពច្បាស់លាស់អំពីបុគ្គលដែលត្រូវបានតុលាការសម្រេចហាមឃាត់ការធ្វើនយោបាយ និងប្រសិទ្ធភាពនៃការអនុវត្តច្បាប់នេះស្របតាមគោលការណ៍នីតិរដ្ឋដើម្បីលើកកម្ពស់ស្មារតីបង្រួបបង្រួមជាតិក៏ដូចជាការពង្រឹងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ សេរីពហុបក្សនៅព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា។
សេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានបញ្ជាក់ថា៖ «ច្បាប់ស្តីពីគណបក្សនយោបាយចាំបាច់ត្រូវធ្វើវិសោធនកម្មបន្ថែមដោយត្រូវថ្វាយព្រះមហាក្សត្រនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាជាទីសក្ការៈដ៏ខ្ពង់ខ្ពស់បំផុតនូវព្រះរាជតួនាទីស្របតាមស្មារតីនៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញក្នុងការផ្តល់នីតិសម្បទាឡើងវិញ ចំពោះអ្នកនយោបាយដែលត្រូវបានតុលាការកំពូលសម្រេចហាមឃាត់ការធ្វើសកម្មភាពនយោបាយតាមអំណាច សាលដីកា ហើយដែលអ្នកនយោបាយទាំងនោះមិនបានធ្វើសកម្មភាពណាមួយប្រឆាំងនឹងផលប្រយោជន៍នៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាក៏ដូចជា មិនប៉ះពាល់ដល់គោលការណ៍នីតិរដ្ឋ និងសន្តិសុខជាតិ»។
នៅក្នុងអង្គប្រជុំព្រឹទ្ធសភាកាលពីម្សិលមិញតំណាងរាស្ត្រលោក ជៀម យៀប ដែលចូលទៅការពារច្បាប់នេះបានធ្វើការបដិសេធទៅលើការលើកឡើងដែលចោទថា ការធ្វើវិសោធនកម្មច្បាប់នេះធ្វើឡើងដោយសាររាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាស្ថិតក្រោមសម្ពាធប្រទេសខាងក្រៅដោយលោកអះអាងថា ជាការចោទប្រកាន់ និងលាបពណ៌គ្មានមូលដ្ឋាន។
លោកបានថ្លែងថា៖ «យើងខ្ញុំសូមបដិសេធនូវអ្វីដែលបានចោទប្រកាន់។ យើងពិនិត្យឃើញថាការធ្វើវិសោធនកម្មនេះគឺពង្រឹងការផ្សះផ្សាជាតិ និងនីតិរដ្ឋ និងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យក្នុងប្រទេសកម្ពុជា»។
អតីតមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់ អតីតគណបក្សសង្គ្រោះជាតិលោក ម៉ៅ មុនីវណ្ណ លោក តុ វណ្ណចាន់ លោក គង់ សភា លោក ស្រី មូរ សុខហួរ និង លោក អ៊ូ ចាន់រិទ្ធ ដែលត្រូវបានតុលាការដាក់បម្រាមនយោបាយមិនអាចទាក់ទងសុំអធិប្បាយលើបញ្ហានេះបានទេ។
លោក ឯម សុវណ្ណារ៉ា អ្នកវិភាគនយោបាយថ្លែងថាការធ្វើវិសោធនកម្មមាត្រា ៤៥ ថ្មី (ស្ទួន) នេះនឹងបើកផ្លូវដល់អ្នកនយោបាយមួយចំនួននៃអតីតគណបក្សសង្គ្រោះជាតិមានឱកាសស្នើសុំសិទ្ធិធ្វើនយោបាយឡើងវិញ បន្ទាប់ពីគណបក្សប្រឆាំងបានសម្រេចជ្រើសរើសលោក សម រង្ស៊ី ធ្វើជាប្រធានស្តីទីនៃអតីតគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ និងការទាមទាររបស់អន្តរជាតិឲ្យកម្ពុជាធ្វើការបើកចំហសិទ្ធិសេរីភាព និងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ។
លោកបញ្ជាក់ថា៖ «វាអាចធ្វើឲ្យគណបក្សប្រឆាំងហ្នឹងមានភាពប្រឈមនៃការបែកបាក់រវាង (ភាគីមកពី) គណបក្ស សម រស្ស៊ី និង (ភាគីមកពីគណបក្ស) សិទ្ធិមនុស្សហើយវាអាចឈានទៅរកបែកបាក់។ នេះជាយន្តការមួយដែលព្រួញ ១ បាញ់បានសត្វ ២»។
លោក សម រង្ស៊ី កាលពីពេលថ្មីៗនេះ បានចេញសេចក្តីប្រកាសជាបន្តបន្ទាប់ ដោយចាត់ទុកអតីតមន្ត្រីរបស់លោកដែលមានបំណងចង់ស្នើសុំដកបម្រាមនយោបាយថាជា «ជនក្បត់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ»៕