.jpg)
លោកស្រី ជា លាង អគ្គព្រះរាជអាជ្ញាអមតុលាការកំពូលដែលជាស្ត្រីទី ១ ផ្នែកប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌។ រូបថត សហការី
ភ្នំពេញៈ ចំនួនស្ត្រីក្នុងប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌កម្ពុជា នៅតែស្ថិតក្នុងចំនួនមួយដ៏តិចតួចនៅឡើយ។ នេះបើយោងតាមស្ថិតិថ្មីមួយដែលចងក្រងដោយក្រុមប្រឹក្សាជាតិកម្ពុជាដើម្បីស្ត្រីដែលចំណុចនេះ វាធ្វើឲ្យមានផលប៉ះពាល់ដល់ប្រយោជន៍ជាច្រើន ដោយសារតែអតុល្យភាពយេនឌ័រនៅក្នុងប្រព័ន្ធតុលាការទាំងមូល។
យោងតាមស្ថិតិដែលចេញផ្សាយកាលពីដើមខែនេះ បានបង្ហាញថា មានចៅក្រមជាស្ត្រីត្រឹមតែ ១៤ ភាគរយប៉ុណ្ណោះនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ដែលចំនួននេះហាក់មានភាពប្រសើរជាងពីពេលកន្លងមកបន្តិច។ នៅក្នុងឆ្នាំ ២០១៧ មានចៅក្រមជាស្ត្រីកើនឡើងតែម្នាក់ប៉ុណ្ណោះ បើធៀបទៅនឹងឆ្នាំ ២០១៣ ដែលមាន ៣៧ នាក់នៅទូទាំងប្រទេស។
យោងតាមសមាគមគណៈមេធាវីកម្ពុជាបានឲ្យដឹងថា មានចៅក្រមជាស្ត្រីតែ ២ នាក់ប៉ុណ្ណោះក្នុងចំណោមចៅក្រមទាំង ២៩ នាក់នៅសាលាឧទ្ធរណ៍ ហើយមានចៅក្រមជាស្ត្រីតែ ៣ នាក់ក្នុងចំណោមចៅក្រមទាំង ២២ នាក់នៅតុលាការកំពូល។ ជាសរុបតំណាងស្ត្រីក្នុងចំណោមព្រះរាជអាជ្ញា គឺកាន់តែមានកម្រិតទាបជាងនេះទៅទៀត គឺមានតែ ២៣ នាក់នៅក្នុងប្រទេសស្មើនឹង ១២ ភាគរយនៃចំនួនសរុបគឺកើនឡើង ២ ភាគរយគិតចាប់តាំងពីឆ្នាំ ២០១៣ មក។
អតុល្យភាពនេះហាក់នៅឆ្ងាយពីរូបភាពដែលរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាចង់បានដែលរដ្ឋាភិបាលធ្លាប់បានសន្យាជាយូរមកហើយថានឹងបង្កើនតំណាងជាស្ត្រី នៅក្នុងតួនាទីរបស់ខ្លួននោះ។
នៅក្នុងបទសម្ភាសជាមួយភ្នំពេញប៉ុស្តិ៍មានសកម្មជនសិទ្ធិស្ត្រី មេធាវី និងជនរងគ្រោះផងដែរ ពួកគេបានឲ្យដឹងថា វាបានបង្កើតបញ្ហាជាច្រើនដោយសារតែមេធាវី និងព្រះរាជអាជ្ញាជាស្ត្រី ជាញឹកញាប់ពួកគេមិនត្រូវបានយកចិត្តទុកដាក់ពីចៅក្រមនោះទេ ហើយជនរងគ្រោះពីករណីរំលោភបំពាន ឬអំពើហិង្សាផ្លូវភេទជាស្ត្រីតែងរងការឈឺចាប់ ឬត្រូវបានស្តីបន្ទោសពីតុលាការថែមទៀតផង។
លោកស្រី សេង រ៉ាស៊ី មកពីអង្គការសិទិ្ធស្ត្រី សីលការ បានមើលឃើញកង្វះតំណាងស្ត្រីនេះថា វាបានជះឥទ្ធិពលដល់ករណីសំណុំរឿងរបស់តុលាការ ដែលពាក់ព័ន្ធនឹងករណីរំលោភបំពាន។ លោកស្រីបានដកស្រង់ករណី ១ ដែលក្មេងស្រីអាយុ ៥ ឆ្នាំម្នាក់ត្រូវបានចាប់រំលោភសេពសន្ថវៈពីអ្នកជិតខាងរបស់គាត់។
លោកស្រី រ៉ាស៊ី ថ្លែងថា៖ «តុលាការបានសួរម្តងហើយម្តងទៀត...ដើម្បីរៀបរាប់អំពីដំណើររឿងទាំងមូល។ នៅត្រង់ចំណុចខ្លះ ក្មេងស្រីដ៏តូចនោះមិនអាចឆ្លើយគ្រប់សំណួរបានទេហើយជំនួសមកវិញក្មេងស្រីនោះបានរត់ទៅឈរពីក្រោយខ្នងជីដូនរបស់នាង។ ប៉ុន្តែពួកគេនាំមកនូវសុបិនអាក្រក់មួយផ្សេងទៀត ដោយសាកសួរក្មេងស្រីតូចនោះម្តងហើយម្តងទៀត»។
នៅទីបំផុតជីដូនរបស់ក្មេងស្រីនេះបានសម្រេចទម្លាក់រឿងក្តីនេះចោល ដោយសារតែគាត់មិនចង់ឱ្យក្មេងស្រីរងគ្រោះនឹកឃើញពីបទពិសោធដែលនាងបានជួបប្រទេះ។
លោកស្រីបន្តទៀតថា៖ «ជីដូនរបស់ក្មេងស្រីនោះ គាត់មានអារម្មណ៍ឈឺចាប់។ [គាត់] បានដើរតាមមើលថែចៅស្រីរបស់គាត់គ្រប់ទីកន្លែងនៅក្នុងផ្ទះ ហើយសំងំនៅតែក្នុងផ្ទះប៉ុណ្ណោះ មិនហ៊ានចេញទៅខាងក្រៅផ្ទះទេ»។
លោកស្រីថ្លែងថា នេះមិនមែនជាឧទាហរណ៍តែមួយប៉ុណ្ណោះទេ ហើយជនរងគ្រោះជាស្ត្រីដែលរងអំពើហិង្សាពីបុរសជារឿយៗពួកគេតែងមានអារម្មណ៍ឈឺចាប់ដោយសារតែនីតិវិធីរបស់តុលាការ។
លោកស្រីបញ្ជាក់ថានៅក្នុងករណីខ្លះ បណ្តឹងអំពីករណីរំលោភបំពានត្រូវបានគេចាត់ទុកថា ជារឿងស្រាលដែលគេមើលឃើញថា ស្វាមីហាក់មានសិទ្ធិប្រើអំពើហិង្សាទៅលើភរិយា។
លោកស្រីថ្លែងថា៖ «ប្រសិនបើស្ត្រីទៅប្តឹងអាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធករណីប្រើអំពើហិង្សាក្នុងគ្រួសារ នោះពួកគេនឹងសួរថា៖ «តើអ្នកបានធ្វើអ្វីខុស? ហេតុអ្វីបានជាស្វាមីវាយ? ជាឧទាហរណ៍បើគាត់ឆ្លើយថា គាត់ដាំស្លមិនទាន់ឆ្អិន ដោយសារតែគាត់រវល់មើលកូន នោះអាជ្ញាធរក្នុងតំបន់គ្រាន់តែឆ្លើយតបថា អ្នកជាមនុស្សមិនល្អ ឬមិនមែនជាស្ត្រីមេផ្ទះល្អជាដើម»។
លោកស្រី ធីតា ឃឹះ នាយិកាប្រតិបត្តិអង្គការសីលការ ថ្លែងថា រឿងនេះក៏ជាបរិបទដ៏ទូលំទូលាយមួយផងដែរ។
លោកស្រីបញ្ជាក់ថា ស្ត្រីជាញឹកញាប់តែងតែត្រូវបានស្តីបន្ទោសសូម្បីតែចៅក្រមជុំវិញការទទួលខុសត្រូវក្នុងករណីវាយដំ។ លោកស្រីថ្លែងថា៖ «គេនិយាយថា មកពីអ្នកស្លៀកពាក់ខ្លីៗ អ្នកទៅកន្លែងដាច់ស្រយាលជាដើម...»។
សូម្បីតែក្នុងករណីអំពើហិង្សាផ្លូវភេទ ឬអំពើហិង្សាក្នុងគ្រួសារ បញ្ហាប្រឈមនៅតែមានជាពិសេសដោយសារតែអតុល្យភាពចំនួនមេធាវីជាស្ត្រី។ នៅក្នុងឆ្នាំ ២០១៧ មានមេធាវីជាស្ត្រីតែម្នាក់ប៉ុណ្ណោះក្នុងចំណោមមេធាវី ៥ នាក់ដែលកាន់ក្តីករណីអំពើហិង្សាក្នុងគ្រួសារ។
លោកស្រីមេធាវី យឹម ថាវី បានថ្លែងថាពេលខ្លះព្រះរាជអាជ្ញា និងចៅក្រម «មិនបានគោរព និងឲ្យតម្លៃ» ដល់មេធាវីជាស្ត្រីទេ ហើយជារឿយៗពួកគេនៅរង់ចាំចៅក្រម ឬព្រះរាជអាជ្ញាក្រឡាបញ្ជីជាស្ត្រីជាលទ្ធផលធ្វើឱ្យអូសបន្លាយពាក្យបណ្តឹងកាន់តែយូរ។ លោកស្រីថ្លែងថារឿងនេះតែងកើតឡើង ទោះបីបុគ្គលិកតុលាការបានទទួលការបណ្ដុះបណ្ដាលអំពីបញ្ហាយេនឌ័រក្តី។
ជនរងគ្រោះក្នុងករណីអំពើហិង្សាក្នុងគ្រួសារម្នាក់ ដែលស្នើសុំមិនឲ្យបញ្ចេញឈ្មោះបានរៀបរាប់ថា គាត់បានដាក់ពាក្យបណ្តឹងសុំលែងលះដោយសារតែស្វាមីរបស់គាត់បានប្រើហិង្សាលើរូបគាត់ទាំងផ្លូវកាយ និងផ្លូវចិត្ត។
អ្នកស្រីថ្លែងថា៖ «នៅពេលខ្ញុំទៅជួបមន្ត្រីតុលាការពួកគេតែងតែនិយាយថា ពួកយើងនឹងត្រូវរ៉ូវគ្នាវិញឆាប់ៗ ដូច្នេះហើយមិនចាំបាច់លែងលះទេ ហើយពួកគេហាក់មិនបានយកចិត្តទុកដាក់ករណីនេះឲ្យបានដិតដល់ទេ»។
គាត់រៀបរាប់បន្តថា៖ «អំពើហិង្សាក្នុងគ្រួសារភាគច្រើនកើតចេញពីបុរស ហើយអ្នកកាន់ក្តីលើករណីបែបនេះជារឿយៗតែងតែយោគយល់ទៅលើបុរសជាជាងស្ត្រី»។
ក្រុមអ្នកតស៊ូមតិបាននិយាយថា អសមត្ថភាព ឬកង្វះឆន្ទៈរបស់តុលាការក្នុងការដោះស្រាយលើករណីនេះភ្លាមៗ គឺវាបានដាក់បន្ទុកទៅលើស្ត្រីបន្ថែមទៀត។ មិនត្រឹមតែស្ត្រីត្រូវស្ថិតនៅក្រោមភាពតានតឹងខ្លាំងពាក់ព័ន្ធនឹងការអូសបន្លាយនីតិវិធីប្រឆាំងនឹងអ្នករំលោភបំពានពួកគាត់ប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែពួកគាត់ជាញឹកញាប់តែងជួបមុខអ្នកដែលបានរំលោភបំពានពួកគាត់ ដែលធ្វើឱ្យពួកគាត់ប្រឈមនឹងហានិភ័យខ្ពស់ហើយអាចក្លាយជាជនរងគ្រោះម្តងទៀត។
ខណៈដែលក្រុមអ្នកតស៊ូមតិភាគច្រើនសំដៅតែទៅលើករណីអំពើហិង្សាក្នុងគ្រួសារនោះភាពស្រដៀងគ្នានេះក៏អាចកើតមាននៅក្នុងករណីផ្សេងទៀតដែរ។
ជនរងគ្រោះម្នាក់ដែលទើបបានវិលត្រលប់មកវិញកាលពីខែធ្នូឆ្នាំ ២០១៦ បន្ទាប់ពីគាត់ត្រូវបានគេជួញដូរទៅកាន់ប្រទេសចិនក្នុងរូបភាពរៀបការជាកូនក្រមុំជាមួយជនជាតិចិន គាត់ក៏បានរៀបរាប់រឿងរ៉ាវស្រដៀងគ្នានេះដែរ។ គាត់ត្រូវបានព្រះរាជអាជ្ញាសាកសួរប្រហែល ២ ឬ ៣ ខែ បន្ទាប់ពីគាត់បានវិលត្រឡប់មកវិញ ប៉ុន្តែចាប់តាំងពីពេលនោះមកគាត់មិនដែលបានឮដំណឹងអ្វីទៀតទេ។
អ្នកស្រីបានរៀបរាប់ថា៖ «ខ្ញុំមិនដែលបានឮអ្វីសោះ បន្ទាប់ពីមានការសាកសួរកាលពីលើកទីមួយនោះ ហើយជនសង្ស័យនៅតែមានសេរីភាពនៅឡើយ ខណៈដែលមានលេចឮពាក្យចចាមអារ៉ាមនៅក្នុងភូមិរបស់ខ្ញុំថា ខ្ញុំមិនអាចឈ្នះក្តីប្រឆាំងនឹងរូបគេបានទេ។ ដូច្នេះហើយខ្ញុំគ្មានសង្ឃឹមថា អាចនឹងទទួលបានយុត្តិធម៌ទេ»។
លោកស្រីមេធាវី អ៊ូរ អេឡែន បានថ្លែងថា ឧបសគ្គសម្រាប់ស្ត្រីមានកាន់តែច្រើនចំពោះការចូលទៅកាន់តំណែងនៅក្នុងប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌ គឺថាពួកគេអាចនឹងបោះបង់ចោលវិជ្ជាជីវៈមួយនេះ នៅពេលពួកគេរៀបការរួច។
លោកស្រីថ្លែងថា៖ «ខ្ញុំអាចធ្វើការជា [មេធាវី] បាន ពីព្រោះខ្ញុំនៅលីវ ដូច្នេះហើយខ្ញុំអាចសម្រេចក្តីសុបិនរបស់ខ្ញុំបាន។ ប៉ុន្តែជាទូទៅនៅពេលដែលស្ត្រីណាម្នាក់រៀបការរួចហើយ នោះស្វាមី និងកូនៗរបស់គាត់អាចធ្វើឲ្យគាត់បោះបង់»។
លោកស្រីថ្លែងថា លោកស្រីមិនទុកចិត្តបុរសថា ព្រមលះបង់តួនាទី និងផ្តល់មុខតំណែងបន្ថែមឲ្យស្ត្រីដើម្បីធ្វើឱ្យមានតុល្យភាពដោយងាយៗនោះទេ។ «ពិតណាស់ខ្ញុំចង់ឱ្យមានស្ត្រីកាន់តែច្រើនមានមុខតំណែងខ្ពស់... យើងត្រូវតែតស៊ូប្រឹងប្រែង សម្រាប់មុខតំណែងនោះដោយខ្លួនឯង។ យ៉ាងហោចណាស់ យើងត្រូវតែមានសំឡេង»។
លោកស្រីបន្តថា មិនមែនមានតែរឿងយេនឌ័រជាបញ្ហានៅក្នុងប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌ប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែអំពើពុករលួយ និងករណីជាច្រើនទៀតដែលធ្វើឲ្យអ្នកស្រីមានអារម្មណ៍ថា ជាសាលក្រមអយុតិ្តធម៌។ «កម្ពុជាមិនមែនជាឋានសួគ៌នៃយុត្តិធម៌ទេ»។
ទន្ទឹមនឹងនេះដែរលោកស្រី ធីតា ឃឹះ បានសម្តែងទុទិ្ទដ្ឋិនិយមថា អ្វីៗនឹងមិនមានការផ្លាស់ប្តូរប្រសើរឡើងក្នុងពេលឆាប់ៗនេះទេ។ «គ្មានអ្វីផ្លាស់ប្តូរទេ ចាប់តាំងពីថ្ងៃដែលខ្ញុំធ្វើការដំបូង»៕ NS
