ភ្នំពេញៈ ច្បាប់កម្ពុជាហាមឃាត់អាពាហ៍ពិពាហ៍ភេទដូចគ្នា ប៉ុន្តែការហាមឃាត់នោះពុំអាចបញ្ឈប់អ្នកស្រី រស់ រ៉ាវុធ មិនឲ្យរៀបការជាមួយនឹងអ្នកស្រី ស៊ីនួន ដៃគូយូរអង្វែងសម្រាប់ជីវិតសេ្នហ៍របស់អ្នកស្រី រស់ រ៉ាវុធ បាន។
អ្នកស្រី រស់ រ៉ាវុធ អាយុ ៥២ ឆ្នាំ បានរស់នៅជាមួយនឹងអ្នកស្រី ស៊ីនួន អាយុ ៣៨ ឆ្នាំ រស់នៅក្នុងស្រុកខ្សាច់កណ្តាល ខេត្តកណ្តាលអស់រយៈពេល ២០ ឆ្នាំ មកហើយ ចាប់តាំងពីអ្នកទាំងពីរទទួលបាននូវការអនុញ្ញាតរៀបការពីអាជ្ញាធរមូលដ្ឋានមក។
អ្នកស្រី រ៉ាវុធ បានថ្លែងថា ពេលអ្នកស្រីដាក់ពាក្យសុំ អាជ្ញាធរបានសង្កត់សួរលោកស្រីថាតើលោកស្រីពិតជាចង់រៀបការនិងថាតើលោកស្រីនិងប្រពន្ធនឹងរស់នៅជាមួយនឹងគ្នា និងថែទាំគ្នាទៅវិញទៅមករៀងរហូតដែរឬទេ?
លោកស្រីបានបញ្ជាក់ថា៖ «ខ្ញុំក៏បានឆ្លើយតបពួកគេថា ខ្ញុំច្បាស់ក្នុងចិត្តថា ខ្ញុំស្រឡាញ់ដៃគូរបស់ខ្ញុំ។ យើងនឹងរស់នៅជាមួយគ្នារៀងរហូតបើទោះបីជាពួកយើងមានភេទដូចគ្នាក៏ដោយ»។
មួយខែក្រោយមក អាជ្ញាធរបានផ្តល់លិខិតអនុញ្ញាតឲ្យរៀបការដល់អ្នកស្រី ហើយក្នុងពេលដ៏ខ្លី អ្នកទាំងពីរបានរៀបការ បើទោះបីជាមានការជំទាស់ពីសាច់ញាតិក៏ដោយ។
អ្នកស្រី រ៉ាវុធ ដែលឥឡូវនេះធ្វើការនៅរោងចក្រកាត់ដេរដើម្បីចិញ្ចឹមប្រពន្ធ និងកូនចិញ្ចឹមបីនាក់បានថ្លែងថា៖ «យើងសប្បាយចិត្តណាស់ ហើយភ្ញៀវជាច្រើនបានមកចូលរួមពិធីអាពាហ៍ពិពាហ៍របស់យើង ព្រោះពួកគេមិនដែលចូលរួមអាពាហ៍ពិពាហ៍ភេទដូចគ្នាទេ»។
មួយឆ្នាំបន្ទាប់ពីពួកគេបានរៀបការ លោកស្រី រ៉ាវុធ និងប្រពន្ធបានទទួលសំបុត្រអាពាហ៍ពិពាហ៍។
លោក ស្រ៊ុន ស្រ៊ន អ្នកសម្របសម្រួលអង្គការសហគមន៍ឥន្ទធនូកម្ពុជា (RoCK) ជាអង្គការតស៊ូមតិដើម្បីសិទិ្ធមនុស្សភេទទី៣និងជាអ្នករៀបចំកម្មវិធីមោទនភាពរាជធានីភ្នំពេញ ដែលចប់ពីថ្ងៃអាទិត្យបានឲ្យដឹងថា នៅកម្ពុជា«ស្រីស្រឡាញ់ស្រីរាប់រយគូបានរស់នៅជាមួយគ្នាជាប្តី និងប្រពន្ធយើងស្គាល់ប្តីប្រពន្ធភេទទី៣ ចំនួន ៥០គូ ក្នុងខេត្តកំពង់ចាម»។
លោកបានឲ្យដឹងទៀតថា៖ «ខ្ញុំចង់និយាយថា មានដៃគូភេទទី ៣ ជាងមួយពាន់នាក់នៅកម្ពុជាប្រសិនបើយើងចេញទៅរកពួកគេ»។
លោក ស្រ៊ន បានឲ្យដឹងទៀតថា គូស្នេហ៍ភេទទី ៣មួយចំនួនបានរស់នៅជាមួយគ្នាអស់ជាង ៤០ ឆ្នាំ មកហើយ ហើយលោកស្គាល់គូស្នេហ៍យ៉ាងហោចណាស់ ១៥ នាក់ ដែលបានទទួលសំបុត្រអាពាហ៍ពិពាហ៍ជាឯកសារដែលកំណត់ម្នាក់ជាប្តី និងម្នាក់ទៀតជាប្រពន្ធ។
យោងតាមមាត្រា ៦ នៃច្បាប់អាពាហ៍ពិពាហ៍បច្ចុប្បន្នដែលចុះហត្ថលេខាឆ្នាំ ១៩៨៩ បានឲ្យដឹងថា៖ «អាពាហ៍ពិពាហ៍ត្រូវហាមឃាត់ចំពោះជនដែលមានភេទដូចជនម្ខាងទៀត»។
ច្បាប់នេះក៏បានហាមឃាត់អាពាហ៍ពិពាហ៍ជាមួយបុរសដែលអសមត្ថភាពលិង្គផងដែរ អ្នកមានជំងឺឃ្លង់ ជំងឺរបេង ជំងឺមហារីក ឬរោគសង្គមដែលមិនអាចព្យាបាលជាសះទាំងស្រុងព្រមទាំងមនុស្សល្ងីល្ងើ និងអ្នកទាំងឡាយដែលមានបញ្ហាផ្លូវចិត្ត។
ប៉ុន្តែ លោក ស្រ៊ន បានថ្លែងថា រដ្ឋធម្មនុញ្ញឆ្នាំ ១៩៩៣ បានចែងជាទូទៅថា បុគ្គលមានសិទិ្ធជ្រើសរើសដៃគូជីវិតរបស់ខ្លួន ហើយវាហាក់បីដូចជាអាជ្ញាធរមូលដ្ឋានកាន់តែច្រើនឡើងកំពុងផ្តោតលើការយល់ដឹងអំពីការរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍ដ៏ទូលំទូលាយនេះ។
លោកបានបន្ថែមថា គូស្នេហ៍ភេទទី ៣ ជាច្រើននាក់ខ្វះសំបុត្រអាពាហ៍ពិពាហ៍ ប៉ុន្តែពួកគេបានរៀបចំពិធីរៀបការតាមប្រពៃណី ហើយអាជ្ញាធរមូលដ្ឋានបានចេញសៀវភៅគ្រួសារដល់ពួកគេជាឯកសារដែលច្បាប់កម្ពុជាកំណត់ជាចាំបាច់ចំពោះគ្រួសារទាំងអស់ដើម្បីកំណត់អត្តសញ្ញាណប្តី/ប្រពន្ធ និងកូនបង្កើត និងកូនចិញ្ចឹម។
លោក ស្រ៊ន បានបន្តទៀតថា ច្បាប់ស្តីពីសៀវភៅគ្រួសារពុំបានពិភាក្សាអំពីសមាសភាពសមស្របនៃគ្រួសារមួយឡើយ ដោយផ្តល់សេរីភាពកាន់តែខ្លាំងដល់អាជ្ញាធរមូលដ្ឋានជាច្បាប់អាពាហ៍ពិពាហ៍ ចំពោះការទទួលស្គាល់នូវគូស្នេហ៍ភេទទី៣។
និន្នាការកំពុងកើនឡើងនេះមានន័យថា ចំពោះពិធីមោទនភាពឆ្នាំនេះ RoCK អាចកំណត់អត្តសញ្ញាណនិងនាំគូស្នេហ៍ស្រីស្រឡាញ់ស្រី៧៦ គូ និងគូស្នេហ៍ប្រុសស្រឡាញ់ប្រុស ៥ គូពី ១៨ ខេត្តមករាជធានីភ្នំពេញ។
លោក ស្រ៊ន គិតថា តួលេខខុសគ្នារវាងគូស្នេហ៍ស្រីស្រឡាញ់ស្រី និងគូស្នេហ៍ប្រុសស្រឡាញ់ប្រុស។ លោកបញ្ជាក់ថា៖ «បុរសគឺពួកគេអាចចេញទៅក្រៅពេលយប់ ដូច្នេះ ពួកគេជួបមិត្តជាច្រើននាក់ ហើយអាចជ្រើសរើសដៃគូច្រើននាក់នៅទីនោះ។ស្រ្តីពុំមានសេរីភាពនោះទេ ដើម្បីចេញក្រៅ និងស្វែងរកដៃគូដទៃទៀតដូច្នេះ ប្រសិនបើគេរកបានម្នាក់ ពួកគេនឹងរៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍»។
លោក ស្រ៊ន បានឲ្យដឹងថា ក្នុងចំណោមគូស្នេហ៍ ដែលចូលរួមពិធីមោទនភាពឆ្នាំនេះចំនួនជាង ៧០ ភាគរយមានសៀវភៅគ្រួសារ ហើយអ្នកខ្លះមានអត្តសញ្ញាណប័ណ្ណដែលទទួលស្គាល់ពួកគេជាគ្រួសារក្រីក្រដែលមានសិទិ្ធទទួលជំនួយពីរដ្ឋាភិបាល។
លោក ស្រ៊ន បានបន្ថែមថា៖ «យើងរីករាយ ដែលអាជ្ញាធរមូលដ្ឋានទទួលយកពួកគេ បើទោះបីជាគោលនយោបាយជាតិពុំច្បាស់លាស់លើច្បាប់ក៏ដោយ»។
ប៉ុន្តែអ្នកស្រី សួង ភក្តី អាយុ ៣០ ឆ្នាំវិញ ឥរិយាបថពុំមានការផ្លាស់ប្តូរលឿនគ្រប់គ្រាន់ឡើយ។
អ្នកស្រី ភក្តី បានជួបប្រពន្ធឈ្មោះ ពក សារ៉ាត ក្នុងឆ្នាំ ២០០៧ខណៈពេលពួកគេទាំងពីរនាក់ធ្វើការនៅម៉ាឡេស៊ី។
អ្នកទាំងពីរបានរៀបការកាលពីខែកុម្ភៈឆ្នាំមុន ក្នុងខេត្តព្រះវិហារ និងបានទទួលសៀវភៅគ្រួសារ ប៉ុន្តែ មេភូមិ និងមេឃុំបានបដិសេធមិនផ្តល់សំបុត្រអាពាហ៍ពិពាហ៍ដល់ពួកគេទេ ដោយលើកមូលហេតុច្បាប់អាពាហ៍ពិពាហ៍ ទោះបីជាពួកគេបានអនុញ្ញាតឲ្យអ្នកទាំងពីររៀបចំពិធីរៀបការក៏ដោយ។
អ្នកស្រី ភក្តី បានបន្ថែមថា៖«ពិធីប្រព្រឹត្តទៅដោយរលូន ហើយយើងរីករាយ ដែលមានភ្ញៀវ និងសាច់ញាតិច្រើននាក់ចូលរួម ប៉ុន្តែយើងសោកស្តាយដែលឪពុកម្តាយ និងសាច់ញាតិខាងប្រពន្ធមិនចូលរួមព្រោះពួកគេមិនទទួលយកខ្ញុំជាកូនប្រសារប្រុសទេហើយពួកគេនៅតែរើសអើងមកលើយើង»។
ដូចលោកស្រី រ៉ាវុធ ដែរ អ្នកស្រី ភក្តី ដែលជាប្តីក្នុងអាពាហ៍ពិពាហ៍ ដើរតួនាទីបុរសតាងនាមឲ្យខ្លួនឯងផងនិងប្រពន្ធរបស់ខ្លួនផងក្នុងបទសម្ភាស។
លោក ស្រ៊ន បានឲ្យដឹងថា៖ « ដោយសារបទដ្ឋានវប្បធម៌ មនុស្សម្នាក់ត្រូវតែជាប្តី និងម្នាក់ត្រូវតែជាប្រពន្ធ ដូចគ្នាដែរចំពោះគូស្នេហ៍ប្រុសស្រឡាញ់ប្រុស»។
ការដើរតួនាទីបុរសនេះមានលក្ខណៈធម្មតាចំពោះអ្នកស្រី ភក្តី។ នៅសាលារៀនអ្នកស្រីបានស្លៀកខោជើងវែង និងកាត់សក់ខ្លីធ្វើឲ្យមិត្តរួមថ្នាក់សើចអ្នកស្រីហើយម្តាយបានវាយអ្នកស្រី។
នៅថ្នាក់ទី៣ អ្នកស្រីបានលះបង់ការសិក្សា ដោយសារតែអ្នកស្រីមិនអាចទ្រាំទ្រអារម្មណ៍គេមើលងាយអ្នកស្រីឡើយ។
អ្នកស្រី ភក្តី បានឲ្យដឹងថា ក្នុងឆ្នាំ ២០០៦ ម្តាយអ្នកស្រីបានបង្ខំអ្នកស្រីឲ្យរៀបការជាមួយនឹងបុរសប៉ុន្តែដោយមិនចង់គេងជាមួយនឹងបុរសនោះ អ្នកស្រីបានគេចខ្លួន និងស្វែងរកការងារធ្វើនៅម៉ាឡេស៊ី ហើយនៅទីនោះ អ្នកស្រីបានជួបអ្នកស្រី សារ៉ាត ហើយស្រឡាញ់គ្នា។ មុនពេលពួកគេរៀបការ អ្នកទាំងពីរបានសុំកូនស្រីម្នាក់មកចិញ្ចឹមដែលឥឡូវនេះមានអាយុ៥ឆ្នាំហើយ។ប៉ុន្តែ ថាតើកូនស្រីនេះនឹងអាចទទួលមរតកទ្រព្យរបស់ពួកគេពុំច្បាស់លាស់ទេ។ យោងតាមច្បាប់ស្មុំកូនថ្មីដែលបានអនុវត្តក្នុងឆ្នាំ ២០១១ប្តីប្រពន្ធត្រូវតែមានសំបុត្រអាពាហ៍ពិពាហ៍ដើម្បីស្មុំកូនស្របច្បាប់ ដូច្នេះ ធានាថា ទ្រព្យសម្បតិ្តរបស់ពួកគេនឹងបានទៅកូនស្មុំនោះ។
លោក ស្រ៊ន បានបញ្ជាក់ថា ការខ្វះសំបុត្រអាពាហ៍ពិពាហ៍ក៏អាចគំរាមកំហែងឱកាសទទួលបានមរតករបស់ដៃគូម្នាក់ផងដែរ។
ទោះជាយ៉ាងណា លោកស្រី ជូ ប៊ុនអេង រដ្ឋលេខាធិការនៃក្រសួងមហាផ្ទៃ បានថ្លែងថា វាមិនចាំបាច់ត្រូវធ្វើវិសោធនកម្មច្បាប់អាពាហ៍ពិពាហ៍ទេ។ លោកស្រីបានថ្លែងថា៖ «ច្បាប់អាពាហ៍ពិពាហ៍របស់យើងចែងថា បុរស និងស្រីត្រូវរៀបការគ្នា ប៉ុន្តែ ពេលមានអាពាហ៍ពិពាហ៍ស្រីនិងស្រី អ្នកគ្រាន់តែចុះឈ្មោះម្នាក់ជាបុរស និងម្នាក់ទៀតជាប្រពន្ធ។ យើងមិននិយាយគាំទ្រពួកគេទេ តែមិនដែលហាមឃាត់ពួកគេទេ»។
លោកស្រីបញ្ជាក់ថា ការលើកឡើងបញ្ហានៃសិទិ្ធរបស់មនុស្សភេទទី៣ គ្រាន់តែជាគំនិតរបស់ប្រទេសលោកខាងលិច «បញ្ហានេះកម្ពុជាមិនធ្ងន់ធ្ងរទេ ព្រោះយើងបានចែងក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញថា យើងគោរពសិទិ្ធរបស់អ្នករាល់គ្នា»។
លោកស្រីបានបន្ថែមថា៖ «ខ្ញុំមិនគិតថាឪពុកម្តាយសប្បាយចិត្តពេលឃើញកូនចៅបែបនោះទេ ប៉ុន្តែយើងគ្មានច្បាប់ហាមឃាត់ពួកគេទេ»។
ក្នុងឆ្នាំ ២០០៧ លោកនាយករដ្ឋមន្រ្តីត្រូវបានចុះក្នុងទំព័រសារព័ត៌មានអន្តរជាតិ នៅពេលលោកថា លោកនឹងកាត់កាលកូនស្រីចិញ្ចឹមព្រោះនាងជាមនុស្សភេទទី ៣ហើយទន្ទឹមនឹងនេះ លោកបានអំពាវនាវឲ្យត្រាប្រណីចំពោះអ្នកភេទទី៣។
លោក ស្រ៊ន បានប៉ាន់ស្មានថា លោកនាយករដ្ឋមន្រ្តីលើកឡើងអំពីការត្រាប្រណីកាលពីខែធ្នូឆ្នាំមុន ដោយសារពិចារណាលើការចូលទិវង្គតរបស់ព្រះមហាក្សត្រ នរោត្តម សីហនុ ដែលបានសម្តែងការគាំទ្រចំពោះអាពាហ៍ពិពាហ៍ភេទដូចគ្នាក្នុងឆ្នាំ ២០០៤។
ដើម្បីទទួលបានកម្លាំងបន្ថែមទៀតសម្រាប់សិទិ្ធអាពាហ៍ពិពាហ៍ លោក ស្រ៊ន បានថ្លែងថា បន្ទាប់ពិធីមោទនភាពលោកនឹងអង្គុយចុះជាមួយនឹងអាជ្ញាធរមូលដ្ឋាន ដើម្បីសម្ភាសគូស្នេហ៍ភេទដូចគ្នារាប់សិបនាក់ហើយធ្វើសេចក្តីថ្លែងការរួមដើម្បីដាក់ជូនរដ្ឋសភា។
លោក ស្រ៊ន បានថ្លែងថា៖ «នៅកម្ពុជាច្បាប់បើកចំហ ហើយគេថា វាមិនរើសអើងទេ ដូច្នេះ ខ្ញុំជឿថា វានឹងកើតឡើងក្នុងពេលឆាប់ៗ»។
លោកបានបន្ថែមទៀតថា មានការផ្លាស់ប្តូរជាច្រើនរួចហើយក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានទសវត្សរ៍កន្លងមកនេះ។ គូស្នេហ៍ដែលជួបគ្នាក្នុងអំឡុងរបបខ្មែរក្រហមបានផ្តោតលើឱកាសសាមញ្ញគឺការរស់នៅជាមួយគ្នា ជាជាងពិធីរៀបការ និងសំបុត្រអាពាហ៍ពិពាហ៍។
អ្នកស្រី នយ ស៊ីត្ថា អាយុ ៦១ ឆ្នាំ និងអ្នកស្រី ហុង សារឿន ដែលមានអាយុដូចគ្នា គឺជាគូស្នេហ៍បែបនោះ។ អ្នកស្រី ដែលកាត់សក់ខ្លី បានថ្លែងថា៖ «បន្ទាប់ពីរបប ប៉ុល ពត ប្រពន្ធខ្ញុំ និងខ្ញុំរៀបចំពិធីតូចមួយ ដោយយើងអញ្ជើញចាស់ទុំ និងសាច់ញាតិមកធ្វើជាសាក្សីដែលយើងក្លាយជាប្តី និងប្រពន្ធដូចប្តីប្រពន្ធដទៃទៀត»។
អ្នកទាំងពីរឥឡូវនេះរស់នៅជាមួយគ្នាក្នុងខណ្ឌដង្កោរាជធានីភ្នំពេញ។ អ្នកស្រី ស៊ីត្ថា បានលើកឡើងថា៖ «យើងមិនអាចទទួលបានសំបុត្រអាពាហ៍ពិពាហ៍ដូចប្តីប្រពន្ធដទៃទៀតទេ។ ប៉ុន្តែ ខ្ញុំមានសៀវភៅគ្រួសារដែលសរសេរថា ខ្ញុំជាប្តី ហើយដៃគូខ្ញុំជាប្រពន្ធ»។
សៀវភៅគ្រួសារក៏សរសេរកូនបីនាក់ផងដែរ ដែលយើងបានស្មើចិញ្ចឹមពីសាច់ញាតិ។
លោកស្រី ស៊ីត្ថា បានបន្ថែមថា៖ «ខ្ញុំមិនអាចនិយាយថា រដ្ឋាភិបាលទទួលយកគូស្នេហ៍ភេទទី ៣ ឡើយព្រោះយើងមិនទាន់មានច្បាប់រៀបការភេទដូចគ្នាទេ។ យើងកំពុងព្យាយាមប្រយុទ្ធដើម្បីស្នើរដ្ឋាភិបាលបង្កើតច្បាប់មួយ។ ចំពោះខ្ញុំ ក្តីសង្ឃឹមគឺចប់ហើយ ព្រោះខ្ញុំចាស់ហើយ ប៉ុន្តែខ្ញុំខិតខំដើម្បី អ្នកជំនាន់ក្រោយ៕ TK
រាយការណ៍បន្ថែមដោយ ឆាយ ច័ន្ទនីដា
(សូមបញ្ជាក់ថា ឈ្មោះមួយចំនួនត្រូវបានផ្លាស់ប្តូរដោយគោរពតាមសំណើរបស់អ្នកផ្តល់បទសម្ភាស)
