.jpg)
លោក ឡេង ប៉េងឡុង ក្នុងពេលធ្វើសន្និសីទកាសែតកាលពីម្សិលមិញ។ ហេង ជីវ័ន
ភ្នំពេញៈ តំណាងរាស្ត្រចំនួន ៨៧ រូបបានផ្តួចផ្តើមស្នើធ្វើវិសោធនកម្មច្បាប់ស្តីពីគណបក្សនយោបាយត្រង់មាត្រា ៤៥ ថ្មី (ស្ទួន) ដែលនឹងផ្តល់សិទ្ធិឲ្យលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីធ្វើសំណើទៅព្រះមហាក្សត្រ ដើម្បីសុំផ្តល់សិទ្ធិនយោបាយដល់បុគ្គលដែលជាប់បម្រាមសកម្មភាពនយោបាយអាចចាប់ផ្ដើមធ្វើសកម្មភាពនយោបាយឡើងវិញ ខណៈលោក ហ៊ុន សែន ថ្លែងថាលោកប្រហែលជា «អ្នកដឹកនាំតែមួយគត់» ដែលមានការអត់ឱនឲ្យច្រើនជាងគេតាំងពីបុរាណកាលមក។
អគ្គលេខាធិការដ្ឋានរដ្ឋសភាបានចេញសេចក្តីជូនដំណឹងកាលពីម្សិលមិញ ដោយបានបញ្ជាក់ពីការផ្តួចផ្តើមរបស់អ្នកតំណាងរាស្ត្រចំនួន ៨៧ រូបដែលបានស្នើធ្វើវិសោធនកម្មត្រង់មាត្រា ៤៥ ថ្មី (ស្ទួន) នេះដែលសេចក្តីជូនដំណឹងរបស់រដ្ឋសភានេះធ្វើឡើងភ្លាមៗ បន្ទាប់ពីរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានចេញសេចក្ដីថ្លែងការណ៍មួយស្ដីពីវិធានការនានា ដើម្បីពង្រឹងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ និងលម្ហនយោបាយ។ សេចក្តីថ្លែងការណ៍ដែលផ្សព្វផ្សាយដោយក្រសួងការបរទេស និងសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិកាលពីម្សិលមិញបានលើកឡើងថា រដ្ឋសភាបាននិងកំពុងសិក្សាពិនិត្យបទប្បញ្ញតិ្តច្បាប់ផ្សេងៗ ដើម្បីអនុញ្ញាតឲ្យបុគ្គលដែលជាប់បម្រាមសកម្មភាពនយោបាយអាចចាប់ផ្ដើមសកម្មភាពនយោបាយខ្លួនឡើងវិញ។
កាលពីថ្ងៃទី ១៦ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ ២០១៧ តុលាការកំពូលបានសម្រេចរំលាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ និងហាមឃាត់ថ្នាក់ដឹកនាំរបស់គណបក្សនេះចំនួន ១១៨ រូបមិនឲ្យធ្វើនយោបាយរយៈពេល ៥ ឆ្នាំ។
បើតាមសេចក្តីជូនដំណឹងរបស់រដ្ឋសភាសេចក្តីស្នើច្បាប់ស្តីពីវិសោធនកម្មមាត្រា ៤៥ ថ្មី (ស្ទួន)នេះជាការបន្ថែមនូវវាក្យខណ្ឌមួយថ្មីក្នុងមាត្រា ៤៥ ថ្មី (ស្ទួន ១) ដោយបញ្ជាក់ថា «បុគ្គលត្រូវបានតុលាការសម្រេចហាមឃាត់ការធ្វើសកម្មភាព នយោបាយមិនអាចបង្កើតគណបក្សនយោបាយ ឬចូលរួមក្នុងគណបក្សនយោបាយណាមួយ ឬឈរឈ្មោះឲ្យគេបោះឆ្នោត ឬធ្វើសកម្មភាពណាមួយគាំទ្រ ឬប្រឆាំងគណបក្សណាមួយបានឡើយ។ បុគ្គលដែលត្រូវបានតុលាការសម្រេចហាមឃាត់ការធ្វើសកម្មភាពនយោបាយនេះនឹងអាចទទួលបានវិញនូវសិទ្ធិនយោបាយពេញលេញដោយពេញច្បាប់ បន្ទាប់ពីផុតរយៈពេលនៃការហាមឃាត់ដែលកំណត់ដោយសាលដីការបស់តុលាការកំពូល ឬក្នុងករណីដែលបុគ្គលនោះត្រូវបានផ្តល់នីតិសម្បទាឡើងវិញដោយព្រះមហាក្សត្រតាមសំណើរបស់នាយករដ្ឋមន្ត្រីតាមសេចក្តីស្នើសុំរបស់រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃ»។
លោក ឡេង ប៉េងឡុង អ្នកនាំពាក្យរដ្ឋសភាបានថ្លែងក្នុងសន្និសីទកាសែតនៅរដ្ឋសភាកាលពីរសៀលម្សិលមិញថា មានតំណាងរាស្ត្រចំនួន ៨៧ រូបបានធ្វើសេចក្តីសើ្នច្បាប់ដើម្បីធ្វើវិសោធនកម្មមាត្រា ៤៥ (ស្ទួន) នៃច្បាប់ស្តីពីគណបក្សនយោបាយហើយថា សេចក្តីស្នើច្បាប់នេះអាចធ្វើឲ្យអ្នកដែលត្រូវបានហាមធ្វើនយោបាយអាចមានវាសនា និងនីតិសម្បទាធ្វើនយោបាយបានឡើងវិញតាមរយៈការស្នើសុំរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីទៅកាន់ព្រះមហាក្សត្រ។
លោកបញ្ជាក់ថា៖ «វិសោធនកម្មច្បាប់នេះគឺមានគោលបំណងគិតគូរពីអ្នកដែលត្រូវតុលាការហាមមិនឲ្យធ្វើសកម្មភាពនយោបាយ។ អ្នកដែលត្រូវបានហាមឃាត់អាចនឹងទទួលបានសិទ្ធិធ្វើនយោបាយវិញ បន្ទាប់ពីលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីតាមរយៈសំណើរបស់ក្រសួងមហាផ្ទៃស្នើសុំទៅកាន់ព្រះមហាក្សត្រដើម្បីស្តារនីតិសម្បទាឲ្យវិញ»។
បើតាមលោក ប៉េងឡុង ការធ្វើវិសោធនកម្មច្បាប់នេះគឺដើម្បីពង្រឹងនីតិរដ្ឋហើយថា បុគ្គលដែលអាចត្រូវបានផ្តល់សិទ្ធិនយោបាយឡើងវិញគឺជាបុគ្គលដែលមិនធ្វើអ្វីឲ្យប៉ះពាល់ដល់ផលប្រយោជន៍ប្រទេសជាតិ។ លោកបន្ថែមថា ៖ «យើងគិតថាកន្លងមកច្បាប់ក៏មានខ្វះចន្លោះដែរ ដោយសារយើងមិនបានគិតគូរដល់គាត់។ ឥឡូវនេះយើងគិតគូរពីគាត់ ប្រសិនបើអ្នកនោះត្រូវបានលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីវាយតម្លៃថា គាត់មិនបានធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ដល់ផលប្រយោជន៍ជាតិគឺលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីអាចស្នើសុំព្រះមហាក្សត្រផ្តល់នីតិសម្បទាឲ្យវិញ...នេះគឺជាច្បាប់មួយបំពេញបន្ថែមទៅច្បាប់មុន»។ លោកលើកឡើងថាសេចក្តីស្នើច្បាប់នេះនឹងធ្វើឡើងជាប្រញាប់ហើយគណៈកម្មាធិការអចិន្រៃ្តយ៍នៃរដ្ឋសភានឹងបញ្ជូនសេចក្តីស្នើច្បាប់នេះទៅគណៈកម្មការជំនាញ ដើម្បីពិនិត្យរួចរាយការណ៍ទៅគណៈកម្មាធិការអចិន្រៃ្តយ៍វិញនឹងដាក់ជូនសម័យប្រជុំពេញអង្គអនុម័ត ប៉ុន្តែលោកមិនបានបញ្ជាក់ពីពេលវេលាជាក់លាក់នៃការអនុម័តច្បាប់នេះទេ។
បើយោងតាមសេចក្តីថ្លែងការណ៍របស់រាជរដ្ឋាភិបាលដែលចេញកាលពីម្សិលមិញការសិក្សាច្បាប់នេះគឺដើម្បីអនុញ្ញាតឲ្យបុគ្គលដែលជាប់បម្រាមសកម្មភាពនយោបាយអាចចាប់ផ្ដើមសកម្មភាពនយោបាយខ្លួនឡើងវិញដែលនេះគឺជាវិធានការមួយក្នុងចំណោមវិធានការចំនួន ៥ ចំណុចដែលរដ្ឋាភិបាលបានដាក់ចេញក្នុងគោលបំណងរក្សាការពារសមិទ្ធផលរបស់រាជរដ្ឋាភិបាល និងដើម្បីធ្វើឲ្យកាន់តែប្រសើរឡើងនូវបរិយាកាសនយោបាយលម្ហប្រជាធិបតេយ្យ ការអនុវត្តនូវសិទ្ធិសេរីភាពស្របច្បាប់របស់ប្រជាពលរដ្ឋគ្រប់រូបក្នុងស្មារតីបង្រួបបង្រួមជាតិ។ ក្នុងចំណុចសំខាន់ ៤ ផ្សេងទៀតនៅក្នុងសេចក្ដីថ្លែងការណ៍នោះរួមមានដូចជា ការលើកកម្ពស់ភាពជាដៃគូជាមួយអង្គការសង្គមស៊ីវិលដោយបានលុបចោលបញ្ញត្តិតម្រូវឲ្យអង្គការសង្គមស៊ីវិល ជូនដំណឹងអាជ្ញាធរមូលដ្ឋាន ៣ ថ្ងៃមុននឹងរៀបចំសកម្មភាពផ្សេងៗ រៀបចំវេទិកាពិគ្រោះយោបល់ជាមួយអង្គការសង្គមស៊ីវិល។ ចំពោះចំណុចការដោះស្រាយបញ្ហាពាក់ព័ន្ធនឹងសិទ្ធិការងារ និងសហជីព រដ្ឋាភិបាលបាននិងកំពុងយកចិត្តទុកដាក់ខ្ពស់ដើម្បីពន្លឿនដំណោះស្រាយតាមច្បាប់ និងនីតិវិធីចំពោះសហជីពដែលជាប់បណ្តឹងនៅតុលាការដើម្បីសំដៅធានាលើកកម្ពស់សិទ្ធិ និងសេរីភាពរបស់សហជីព។
បន្ថែមពីនេះទៀតទាក់ទងនឹងសេរីភាពសារព័ត៌មាន និងសេរីភាពបញ្ចេញមតិ សេចក្តីថ្លែងការណ៍របស់រាជរដ្ឋាភិបាលក៏បានបញ្ជាក់ផងដែរថា ដើម្បីសម្រួលស្ថានការណ៍ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយបរទេសបានបើកឱកាសឱ្យប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយអាមេរិក ដូចជា វិទ្យុសំឡេងសហរដ្ឋអាមេរិក (VOA) វិទ្យុអាស៊ីសេរី (RFA) បើកការិយាល័យនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ខណៈដែលកាសែត Cambodia Daily រាជរដ្ឋាភិបាលបានអនុញ្ញាតឱ្យបើកដំណើរការឡើងវិញបើសិនជាម្ចាស់កាសែតនេះបង់ពន្ធជូនរដ្ឋរួចរាល់។
លោក អ៊ូ ច័ន្ទរ័ត្ន អតីតតំណាងរាស្ត្រអតីតគណបក្សសង្គ្រោះជាតិដែលជាប់បម្រាមធ្វើនយោបាយ ៥ ឆ្នាំបានស្វាគមន៍ចំពោះព័ត៌មាននេះ។ លោកបញ្ជាក់ថា៖ «ខ្ញុំស្វាគមន៍ពីព្រោះនេះគឺជាអ្វីដែលជាជំហានដើម្បីឈានទៅរកការដោះស្រាយបញ្ហាវិបត្តិនយោបាយជាតិ ហើយយើងស្វាគមន៍ បើមានការផ្តល់សិទ្ធិដល់អ្នកនយោបាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិទាំង ១១៨ រូបមែន។ អ្វីដែលជាការទាមទាររបស់យើង និងសហគមន៍អន្តរជាតិនៅតែដដែលគឺសុំឲ្យដោះលែងលោក កឹម សុខា ហើយនិងសុំឲ្យពិនិត្យឡើងវិញចំពោះក្រុមប្រឹក្សាឃុំ សង្កាត់ដែលជាប់ឆ្នោតដែលត្រូវបានប្រជាពលរដ្ឋបោះឆ្នោតឲ្យ ត្រូវបានតុលាការដកហូតតំណែងរបស់ពួកគាត់»។
ជាមួយគ្នានេះលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីបានបញ្ជាក់ពី «ការអត់ឱន» របស់លោកចំពោះ «អ្នកដែលដឹងកំហុស» ដើម្បីសាមគ្គីភាពជាតិ និងបានលើកឡើងថា លោកប្រហែលជា «អ្នកដឹកនាំតែមួយគត់» ដែលមានការអត់ឱនឲ្យច្រើនជាងគេតាំងពីបុរាណកាលមក។ តាមរយៈសំណេរនៅលើទំព័រហ្វេសប៊ុករបស់លោកកាលពីយប់ថ្ងៃអាទិត្យក្នុងឱកាសពិធីរំឭក និងអបអរសាទរខួបអនុស្សាវរីយ៍លើកទី ៤០ «ទិវាកំណើតរណសិរ្សសាមគ្គីសង្គ្រោះជាតិកម្ពុជា ២ ធ្នូ» ប្រធានគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាលោក ហ៊ុន សែន ក៏បានអំពាវនាវដល់ជនរួមជាតិឲ្យមានការ «លើកស្ទួយសាមគ្គីភាពជាតិ» ផងដែរ។
លោកសរសេរថា៖ «ម្យ៉ាងវិញទៀតសាមគ្គីជាតិតម្រូវឱ្យមានការអត់ឱនឲ្យគ្នា។ តើក្មួយៗ ចៅៗ ដែលធ្លាប់ឱ្យអ្នកដែលធ្វើខុសហើយសុំទោសខ្លួនឬទេ? នៅក្នុងចំណោមអ្នកដឹកនាំកម្ពុជាតាំងពីសម័យបុរាណមក ខ្ញុំប្រហែលជាអ្នកដឹកនាំតែមួយគត់ដែលមានការអត់ឱនច្រើនជាងគេ»។ លោកលើកឡើងថា តាំងសម័យមុនមកអ្នកដែលប្រព្រឹត្តទោស «ក្បត់ជាតិ» តែងតែមានទោសប្រហារជីវិតដែលផ្ទុយពីលោកដែលតែងតែធ្វើការលើកលែងទោស។ ទោះយ៉ាងណាលោកថា លោកមិនអាចលើកលែងទោសជាលើកទី ៣ បានទេ ដែលការថ្លែងនេះទំនងជាចង់សំដៅដល់អតីតមេបក្សប្រឆាំងលោក សម រង្ស៊ី ។ លោកបន្តថា៖ «អ្នកក្បត់ជាតិក្នុងសម័យមុនមានតែសេចក្តីស្លាប់ប៉ុណ្ណោះ ប៉ុន្ដែខ្ញុំវិញមានតែលើកលែងទោសដល់អ្នកដែលដឹងកំហុស។ ខ្លះម្តង ខ្លះរហូតដល់ទៅ ២ ដង។ ប៉ុន្តែមិនអាចមានលើកទី ៣ ឡើយ។ ខ្ញុំសង្ឃឹមថាក្មួយៗ ចៅៗ ជនរួមជាតិយើងចេះចែកដាច់ពីការអត់ឱន ដើម្បីសាមគ្គីភាពជាតិ និងការត្រូវគេបោកដដែលៗ។ ត្រង់នេះក៏យើងត្រូវចេះរកផ្លូវកណ្ដាលមួយដែរ»។
លោក ហ៊ុន សែន បន្ថែមថា៖ «ជាចុងក្រោយសាមគ្គីភាពជាតិតម្រូវឲ្យក្មួយៗ ចៅៗ ជនរួមជាតិចេះចែកឲ្យដាច់ពីអ្វីដែលជាការប្រឆាំងក្នុងលក្ខណៈនយោបាយជាតិ ដើម្បីស្ថាបនាទាំងអស់គ្នា និងអ្វីជាការប្រឆាំងនឹងផលប្រយោជន៍ផ្ទាល់របស់ជាតិយើងទាំងមូល»។ លោកសង្កត់ធ្ងន់ថា៖ «ខ្មែរយើងអភ័ព្វណាស់ទៅហើយ ខ្ញុំមិនចង់ឲ្យយើងជួបរឿងអភ័ព្វដូចសម័យកាលមុននោះទេ...»។
លោក មាស នី អ្នកវិភាគនយោបាយថ្លែងថា លោកទទួលស្គាល់ថា លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីពិតជាបានស្នើឲ្យមានការលើកលែងទោសដល់ទណ្ឌិតជាច្រើននាពេលកន្លងមករួមទាំងអ្នកនយោបាយផងដែរ។ ទោះយ៉ាងណាលោកថា ជោគជ័យរបស់ថ្នាក់ដឹកនាំគឺការចេះធ្វើឲ្យមានការឯកភាពជាតិ៕
