.jpg)
លោក George Edgar ឯកអគ្គរដ្ឋទូតសហភាពអឺរ៉ុបប្រចាំកម្ពុជាដែលជិតផុតអាណតិ្ត។ ហុង មិនា
លោក George Edgar ឯកអគ្គរដ្ឋទូតសហភាពអឺរ៉ុប ប្រចាំកម្ពុជាបច្ចុប្បន្ននឹងត្រូវចាកចេញពីកម្ពុជានៅចុងខែសីហានេះ បន្ទាប់ពីលោកបានបំពេញការងារអស់រយៈពេលជិត ៥ ឆ្នាំ។ លោកស្រី Carmen Moreno ដែលជាជនជាតិអេស្ប៉ាញ នឹងមកជំនួសតំណែងរបស់លោកនៅដើមខែកញ្ញា។ ភ្នំពេញប៉ុស្តិ៍បានសម្ភាសន៍ជាមួយលោក George Edgar អំពីសមិទ្ធផលក្នុងអំឡុងពេលដែលលោកបានបំពេញការងាររយៈពេលជិត ៥ ឆ្នាំ នៅកម្ពុជា។
ខាងក្រោមនេះ គឺជាប្រសាសន៍របស់លោកដែលចំណុចខ្លះ ត្រូវបានសង្ខេបមានខ្លឹមសារដូចតទៅ៖
សូមលោករៀបរាប់អំពីសមិទ្ធផលនានាដែលលោកបានសម្រេចក្នុងពេលលោកបានបំពេញការងារនៅកម្ពុជា
ខ្ញុំបានបំពេញការងារជាឯកអគ្គរដ្ឋទូតសហភាពអឺរ៉ុបនៅកម្ពុជាចាប់ពីខែ កញ្ញា ឆ្នាំ ២០១៥។ ក្នុងរយៈពេលនេះ ខ្ញុំមានភាពរីករាយដែលបានឃើញមានការបញ្ចប់គម្រោងសហប្រតិបត្តិការរបស់យើងចំនួន ៤ ស្ថិតក្រោមថវិកាសម្រាប់ឆ្នាំ ២០០៧ ដល់ឆ្នាំ ២០១៣ នោះគឺកិច្ចការកសិកម្ម និងនេសាទ កំណែទម្រង់ការគ្រប់គ្រងហិរញ្ញវត្ថុ និងវិមជ្ឈការ ព្រមទាំងការចាប់ផ្ដើមសកម្មភាពក្នុងកិច្ចការប្រហាក់ប្រហែលគ្នាស្ថិតក្រោមកម្មវិធីពីឆ្នាំ ២០១៤ ដល់ ២០២០ របស់យើង។
ឆ្នាំ ២០១៨ គឺជាឆ្នាំដែលយើងបានឃើញមានការប្ដេជ្ញាផ្ដល់ថវិកា និងការចំណាយប្រាក់ខ្ពស់បំផុត ហើយយើងក៏កំពុងរង់ចាំមើលលទ្ធផលជាក់ស្ដែងចម្បងៗកើតចេញពីកិច្ចសហប្រតិបត្តិការបច្ចុប្បន្នរបស់យើង ដែលមានថវិកាសរុបជាង ៤១០ លានយូរ៉ូ ក្នុងរយៈពេលជាង ៧ ឆ្នាំ ក្នុងការផ្ដល់កម្ចីឥតសំណង និងមានទឹកប្រាក់ជាង ៥០០ លានយូរ៉ូ បើយើងរាប់បញ្ចូលទាំងកម្មវិធីក្នុងតំបន់ដែលមានផលប្រយោជន៍ដល់កម្ពុជាផ្ទាល់។
កាលពីថ្ងៃទី ២១ សីហា ថ្មីៗនេះ យើងបានចាប់ផ្ដើមកម្មវិធីគាំទ្រផ្នែកនេសាទ ដែលមានទឹកប្រាក់ ៨៧ លានយូរ៉ូ ដោយធ្វើការជាមួយរដ្ឋាភិបាល និងអង្គការអន្តរជាតិ ដើម្បីគាំទ្រដល់ការនេសាទត្រីដោយចីរភាព និងភាពទំនើបនៅកម្ពុជា និងដើម្បីធានាថា វិស័យនេះ ដើរតួសំខាន់ក្នុងការកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រ។
ខ្ញុំបានធ្វើដំណើរទៅកាន់តំបន់ផ្សេងៗនៃប្រទេស កម្ពុជា បានជួបប្រជាជនទាំងប្រុសទាំងស្រីក្នុងសហគមន៍នេសាទ កសិករ កូនក្មេង និងមនុស្សវ័យជំទង់ ដែលបានទទួលផលពីកម្មវិធីនេះ។ ដោយខ្ញុំបានធ្វើការនៅកម្ពុជា កាលពីចុងទសវត្សរ៍ ១៩៩០ ខ្ញុំបានឃើញដោយផ្ទាល់ អំពីការវិវត្តនៅប្រទេសនេះ ពាក់ព័ន្ធនឹងការអភិវឌ្ឍសង្គម និងសេដ្ឋកិច្ច និងក្នុងការជម្នះលើកេរដំណែលនៃបទពិសោធដ៏អាក្រក់នៃទសវត្សរ៍ ១៩៧០។ ខ្ញុំរីករាយដែលសហភាពអឺរ៉ុប បានដើរតួជាផ្នែកមួយនៃការរីកចម្រើននេះ។
ខ្ញុំក៏សប្បាយចិត្តដែរដែល EU បានបន្តគាំទ្រដល់សាលាក្ដីខ្មែរក្រហម ក្នុងកិច្ចការផ្ដល់ការទទួលខុសត្រូវចំពោះឧក្រិដ្ឋកម្មដែលប្រព្រឹត្តនៅក្នុងសម័យខ្មែរក្រហម។ EU ក្នុងប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយនេះ គឺជាម្ចាស់ជំនួយពីក្រៅប្រទេសធំជាងគេ សម្រាប់ភាគីជាតិនៃសាលាក្ដីនេះ។ វាជាបទពិសោធដ៏រំភើបសម្រាប់ខ្ញុំដែលបានចូលរួមសវនាការនៅ ECCC និងបានស្ដាប់ដោយផ្ទាល់នូវសក្ខីកម្មរបស់មនុស្ស ដែលបានរងទុក្ខក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់ខ្មែរក្រហម។
យើងក៏ជាអ្នកគាំទ្រ សម្រាប់កិច្ចការរបស់កម្ពុជា ក្នុងការដោះស្រាយបញ្ហាប្រឈមនៃការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ គឺជាអ្នកផ្ដល់ជំនួយធំបំផុតសម្រាប់ «សម្ព័ន្ធភាពនៃការប្រែប្រួលអាកាសធាតុកម្ពុជា»។ គ្មានអ្វីជាបញ្ហាសំខាន់ជាងការប្រឈមមុខចំពោះការប្រែប្រួលអាកាសធាតុទេនាពេលបច្ចុប្បន្ននេះ ហើយវាជាបញ្ហាដែលយើងត្រូវតែធ្វើការរួមគ្នា។
ចុះពាក់ព័ន្ធផ្នែកសេដ្ឋកិច្ច តើលោកបានធ្វើអ្វីខ្លះដែរ?
ផ្នែកសេដ្ឋកិច្ចវិញ ខ្ញុំបានធ្វើការជំរុញឲ្យមានការវិនិយោគពីសហភាពអឺរ៉ុបបន្ថែមទៀតនៅកម្ពុជា និងគាំទ្រទំនាក់ទំនងល្អផ្នែកពាណិជ្ជកម្ម រួមមាន តាមរយៈការសម្របសម្រួលក្នុងការផ្ដល់ការកំណត់ភូមិសាស្ត្រតំបន់ការពារចំពោះម្រេចកំពត គាំទ្រដោយ EU ហើយថ្មីៗនេះ គឺការសម្របសម្រួលផ្ដល់ជំនួយសម្រាប់ស្ករត្នោតកំពង់ស្ពឺ។ យើងគ្រោងនឹងចាប់ផ្ដើមគម្រោងពាណិជ្ជកម្មមួយ ដែលមានឈ្មោះថា Arise Plus ដែលគម្រោងនេះចូលរួមក្នុងការតភ្ជាប់ និងសមាហរណកម្មសេដ្ឋកិច្ចរវាងកម្ពុជា និងប្រទេសអាស៊ានផ្សេងទៀត ជាពិសេសគាំទ្រកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់កម្ពុជាក្នុងការទទួលបានឋានៈជាប្រទេសមានប្រាក់ចំណូលមធ្យមកម្រិតខ្ពស់នៅឆ្នាំ ២០៣០។
ខ្ញុំសង្ឃឹមថា តាមរយៈសកម្មភាពរបស់ស្ថានទូត EU នៅទីនេះ និងតាមរយៈការចូលរួមរបស់ខ្ញុំក្នុងកិច្ចការទូតសាធារណៈ ខ្ញុំបានបង្ហាញថា តើ EU ជាអ្វី ហើយវាឈរលើមូលដ្ឋានអ្វី ពាក់ព័ន្ធនឹងគោលនយោបាយ និងគុណតម្លៃ។ ខ្ញុំសប្បាយរីករាយដែលបានជួបជាមួយនិស្សិត និងមនុស្សក្មេងៗ នៅសាកលវិទ្យាល័យ តាមរយៈបណ្ដាញអ្នកបញ្ចប់ការសិក្សាពីកម្មវិធី Erasmus និងតាមរយៈអង្គការសង្គមស៊ីវិលនានា។
ប្រទេស កម្ពុជា មានយុវជនដែលមានទេពកោសល្យជាច្រើន ហើយខ្ញុំលើកទឹកចិត្តពួកគេឲ្យប្រើសមត្ថភាពរបស់ពួកគេឲ្យអស់លទ្ធភាព ដើម្បីទទួលបាននូវមហិច្ឆតារបស់ខ្លួនក្នុងជីវិត និងដើម្បីជាប្រយោជន៍ដល់ប្រទេសរបស់ពួកគេ។
តើលោកបានជួបប្រទះនឹងបញ្ហាប្រឈមអ្វីខ្លះ?
នៅកម្រិតមួយបញ្ហាប្រឈមធំជាងគេ គឺពេលវេលា ពីព្រោះថា មិនមានពេលគ្រប់គ្រាន់បើទោះបីជា ៤ ឆ្នាំក៏ដោយ ក្នុងការធ្វើអ្វីគ្រប់យ៉ាង ដែលយើងចង់ធ្វើ។ មានរឿងជាច្រើនទៀតដែលត្រូវធ្វើ ហើយមានរឿងច្រើនទៀតដែលត្រូវឃើញ និងយល់ដឹងបន្ថែម។ ខ្ញុំមានចិត្តកតញ្ញូចំពោះប្រទេសមួយនេះដែលខ្ញុំបានរស់នៅ ៤ ឆ្នាំចុងក្រោយ ដើម្បីស្វែងយល់ពីកម្ពុជា ពីប្រវត្តិសាស្ត្រ វប្បធម៌ និងនយោបាយ។ ប៉ុន្តែនៅពេលយើងដឹងកាន់តែច្រើន ទើបយើងដឹងខ្លួនឯងថា យើងមិនដឹងអ្វីទេ។
មិនមែនគ្រប់កិច្ចការនៃទំនាក់ទំនងរវាង EU និងកម្ពុជា សុទ្ធតែរលូននោះទេ ហើយការព្រួយបារម្ភរបស់យើងរឿងសិទ្ធិនយោបាយលម្ហសម្រាប់សង្គមស៊ីវិល និងបញ្ហាពលកម្ម និងដីធ្លីខ្លះបានធ្វើឲ្យមានការចាប់ផ្ដើមនីតិវិធីមួយដែលអាចឈានដល់ការផ្អាកប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធសម្រាប់កម្ពុជា គឺកម្មវិធី «គ្រប់មុខទំនិញលើកលែងតែអាវុធ» EBA។
ប៉ុន្តែវាជារឿងសំខាន់ និងវិជ្ជមានដែល EU និងអាជ្ញាធរកម្ពុជា បានបន្តពិភាក្សាគ្នាក្នុងកម្រិតការងារ និងកម្រិតនយោបាយ ដើម្បីស្វែងរកដំណោះស្រាយ។ ខ្ញុំក៏សូមថ្លែងអំណរគុណដល់ដៃគូសន្ទនាសម្រាប់ភាពរួសរាយរាក់ទាក់ និងភាពកក់ក្ដៅឥតខ្ចោះនៅកម្រិតបុគ្គល បើទោះបីជាយើងត្រូវពិភាក្សាលើបញ្ហាស្មុគស្មាញទាំងនោះក៏ដោយ។
តើលោកមានការរំពឹងទុកយ៉ាងណា អំពីបញ្ហាប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ EBA?
ដំណាក់កាលឃ្លាំមើល ៦ ខែ ដែលជាដំណាក់កាលដំបូងនៃការអនុវត្តនីតិវិធីផ្អាក EBA ត្រូវបានសន្និដ្ឋានកាលពីថ្ងៃទី ១២ ខែ សីហា កន្លងទៅ។ នៅក្រោមគោលការណ៍អនុគ្រោះពន្ធ GSP របស់ EU គណៈកម្មការអឺរ៉ុបពេលនេះមានពេលច្រើនបំផុត ៣ ខែ ដើម្បីធ្វើសេចក្ដីព្រាងលើការសន្និដ្ឋាននេះ។ ការសន្និដ្ឋាននេះនឹងត្រូវផ្ញើជូនដល់កម្ពុជា ដែលមានពេល ១ ខែ សម្រាប់ការឆ្លើយតប។ បន្ទាប់ពីនោះមក គណៈកម្មការអឺរ៉ុបនឹងសម្រេចចិត្តជាផ្លូវការនៅត្រឹមថ្ងៃទី ១២ ខែ កុម្ភៈ ឆ្នាំ ២០២០ ថាតើត្រូវផ្អាក EBA ឬអត់ ហើយបើផ្អាក ផ្អាកផ្នែកខ្លះ ឬផ្អាកទាំងមូល។
ប្រសិនបើមានការសម្រេចចិត្តផ្អាកនោះ រយៈពេល ៦ ខែ ត្រូវបានផ្ដល់ឲ្យ មុនពេលការផ្អាកចាប់ផ្ដើមជាផ្លូវការ។ ការសម្រេចចិត្តនេះនឹងអាស្រ័យទៅលើការវិភាគលើសកម្មភាពដែលកម្ពុជាបានធ្វើក្នុងការដោះស្រាយបញ្ហាសិទ្ធិមនុស្ស និងសិទ្ធិការងារដែលជាមូលដ្ឋាននៃការសម្រេចចិត្តចាប់ផ្ដើមនីតិវិធីផ្អាក EBA។
បញ្ហាទាំងនេះត្រូវបានបរិយាយលម្អិតនៅក្នុងកំណត់សម្គាល់មួយដែលប្រគល់ទៅឲ្យអាជ្ញាធរកម្ពុជាដោយ EU កាលពីខែមីនា កន្លងទៅ។ អាជ្ញាធរកម្ពុជាឥឡូវនេះ បានដាក់របាយការណ៍ទៅកាន់គណៈកម្មការអឺរ៉ុប ជាការឆ្លើយតបទៅនឹងកំណត់សម្គាល់នោះ។
កាលពីខែមិថុនាបេសកកម្មឃ្លាំមើលរបស់ EU ដែលបានធ្វើទស្សនកិច្ចនៅកម្ពុជា បានកត់សម្គាល់នូវវិធានការដែលកម្ពុជាបានធ្វើឆ្ពោះទៅរកការគោរពបទដ្ឋានអន្តរជាតិកាន់តែប្រសើរផ្នែកសេរីភាពនៃការជួបជុំ និងការទាមទាររួម ក៏ដូចជាដោះស្រាយជម្លោះដីធ្លីជាច្រើន ពាក់ព័ន្ធនឹងដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ច។ ខ្ញុំចង់បញ្ជាក់ថា ការផ្អាកប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធមិនមែនមិនអាចបញ្ចៀសបានទេ ហើយវាក៏មិនមែនជាលទ្ធផលកើតចេញពីក្ដីប្រាថ្នារបស់ EU ដែរ។
គោលដៅនៃការពិភាក្សារឿង EBA គឺធ្វើការជាមួយអាជ្ញាធរកម្ពុជា ដើម្បីធ្វើឲ្យចម្រើនដល់ស្ថានភាពបច្ចុប្បន្ន និងឈានដល់គោលជំហរមួយដែលកម្ពុជាដើរតាមកាតព្វកិច្ចរបស់ខ្លួន ស្ថិតក្រោមអនុសញ្ញាទាំង ១៥ របស់អង្គការសហប្រជាជាតិ និងអង្គការពលកម្មអន្តរជាតិ និងដើម្បីឲ្យការទទួលបានប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ EBA នៅដដែល។
តើលោកមានក្ដីរំពឹងយ៉ាងណាអំពីបញ្ហាសិទ្ធិមនុស្ស និងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជា?
ការគោរពសិទ្ធិរបស់បុគ្គលគ្រប់រូប គឺជាអ្វីម្យ៉ាងដែលជាបេះដូងនៃអត្តសញ្ញាណរបស់ EU។ វាក៏ជាទស្សនវិស័យរបស់ EU ដែលបង្ហាញអំពីដើមកំណើតរបស់ EU ក្នុងការឆ្លើយតបទៅនឹងក្ដីរន្ធត់ដែល EU បានឃើញមាននៅពាក់កណ្ដាលទី១ នៃសតវត្សរ៍ទី២០។ ភាពចាំបាច់នៃសិទ្ធិនេះក៏ជាផ្នែកគន្លឹះនៃគោលការណ៍របស់ EU ក្នុងទំនាក់ទំនងការបរទេសរបស់ខ្លួនរួមមានទាំងកម្ពុជាផង។
យើងជឿជាក់ថាលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ ការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស និងសេចក្ដីថ្លៃថ្នូរ របស់បុគ្គលគ្រប់រូប និងការមានសង្គមស៊ីវិលខ្លាំង គឺជាកម្លាំងសម្រាប់ស្ថិរភាព និងសម្រាប់រដ្ឋាភិបាលល្អ។
ប្រទេស កម្ពុជា មានភាពខ្លាំងលើផ្នែកខ្លះ រួមមាន ការកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រ និងការធ្វើឲ្យប្រសើរឡើងនៃការទទួលបានសេវាសុខភាពមូលដ្ឋាន និងការអប់រំ។ យើងកត់សម្គាល់ឃើញមានសមិទ្ធផលជាច្រើនក្នុងការធានាឲ្យមានលក្ខខណ្ឌការងារល្អនៅក្នុងវិស័យកាត់ដេរ ដោយមានការគាំទ្រពីគំនិតផ្ដួចផ្ដើមរបស់អង្គការពលកម្មអន្តរជាតិក្នុងកម្មវិធី «Better Factories Cambodia» និងពីម៉ាកយីហោសម្លៀកបំពាក់ជាច្រើនទៀតរបស់អឺរ៉ុប។
យើងស្វាគមន៍ចំពោះកិច្ចខិតខំរបស់រដ្ឋាភិបាលក្នុងការប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងបញ្ហានានាដូចជាការជួញដូរមនុស្ស។ ខ្ញុំរំពឹងថា នៅប៉ុន្មានខែ ឬឆ្នាំខាងមុខនេះ យើងនឹងឃើញមានភាពរឹងមាំកាន់តែខ្លាំងនៃប្រព័ន្ធប្រជាធិបតេយ្យ លម្ហសម្រាប់អ្នកជំទាស់ ការពិភាក្សាលើគោលនយោបាយសំខាន់ៗ និងការតស៊ូមតិបែបស្ថាបនារបស់សង្គមស៊ីវិល និងមនុស្សផ្សេងទៀត។ សិទ្ធិមនុស្សជានិច្ចកាល គឺជាកិច្ចការបន្តឥតឈប់ទាំងនៅអឺរ៉ុប និងកម្ពុជា។ យើងត្រៀមខ្លួនរួចរាល់ហើយ ក្នុងការធ្វើការជាមួយកម្ពុជាលើកិច្ចការទាំងនេះ។
លោកបានជួបជាមួយលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន តើលោកបានពិភាក្សាអ្វីខ្លះជាមួយលោក? ហើយលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី បានថ្លែងប្រាប់លោករឿងអ្វីខ្លះ?
ខ្ញុំបានជួបសម្ដែងការគួរសម និងជម្រាបលាសម្ដេចនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន កាលពីថ្ងៃទី ១៩ ខែ សីហា។ ការពិភាក្សារបស់យើងគ្របដណ្ដប់លើបញ្ហាជាច្រើន នៅក្នុងទំនាក់ទំនងទ្វេភាគី។
តើកម្ពុជានិង EU មានកិច្ចការអ្វីបន្ថែមទៀតដែលត្រូវធ្វើ ដើម្បីឲ្យទំនាក់ទំនងទ្វេភាគីកាន់តែល្អប្រសើរ?
EU ត្រៀមខ្លួនរួចរាល់ហើយ ដើម្បីធ្វើការជាមួយកម្ពុជា។ កម្មវិធីដ៏ទូលំទូលាយរបស់យើង លើកិច្ចសហប្រតិបត្តិការអភិវឌ្ឍន៍ គឺជាភ័ស្តុតាងស្រាប់ហើយ។
ចំពោះបញ្ហានយោបាយសកល យើងមានជំហរ និងអាទិភាពដូចគ្នាជាច្រើនក្នុងការដោះស្រាយវិបត្តិបម្រែបម្រួលអាកាសធាតុឧក្រិដ្ឋកម្មអន្តរជាតិ ដោយផ្អែកលើការជឿជាក់លើសារៈសំខាន់នៃគោលការណ៍អាស្រ័យលើច្បាប់ និងសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ។ ក្រុមហ៊ុនពីអឺរ៉ុបជាច្រើនអាចផ្ដល់នូវបទដ្ឋានខ្ពស់បំផុត ពាក់ព័ន្ធនឹងបច្ចេកវិទ្យា ការគ្រប់គ្រង និងការទទួលខុសត្រូវសង្គម និងបរិស្ថាន។
ខ្ញុំសង្ឃឹមថា យើងនឹងឃើញដំណោះស្រាយចំពោះបញ្ហាដែលនាំឲ្យមានការចាប់ផ្ដើមនីតិវិធីផ្អាកប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ EBA ដើម្បីឲ្យការទទួលបាន EBA របស់កម្ពុជា មិនមែនជាចម្ងល់តទៅទៀត និងដើម្បីឲ្យយើងអាចយកប្រយោជន៍ពីឱកាសដ៏អស្ចារ្យនេះ ដែលកើតមានឡើងសម្រាប់កិច្ចសហប្រតិបត្តិការមួយដែលផ្ដល់ប្រយោជន៍ដល់កម្ពុជា EU និងប្រជាជនរបស់យើង៕
