.jpg)
ទិដ្ឋភាពនៃទិវាបុណ្យឯករាជ្យជាតិដែលបានប្រារព្ធធ្វើឡើងនៅរាជធានីភ្នំពេញ កាលពីថ្ងៃម្សិលមិញ។ រូបថត AFP
ភ្នំពេញៈ សមាជិកនៃស្ថាប័នព្រឹទ្ធសភា និងរដ្ឋសភា មន្ត្រីរាជរដ្ឋាភិបាល កងយោធពលខេមរភូមិន្ទ មន្ត្រីទូត និងសិស្សានុសិស្សជាច្រើនរយនាក់បានប្រមូលផ្ដុំគ្នានៅជុំវិញវិមានឯករាជ្យកាលពីម្សិលមិញក្រោមព្រះរាជាធិបតីនៃព្រះមហាក្សត្របានប្រារព្ធ និងអបអរខួបអនុស្សាវរីយ៍លើកទី ៦៧ នៃទិវាបុណ្យឯករាជ្យជាតិដែលអតីតព្រះមហាក្សត្រទាមទារបានពីអាណានិគមនិយមបារាំងនៅថ្ងៃទី ៩ ខែ វិច្ឆិកា ឆ្នាំ ១៩៥៣។
ព្រះបាទសម្តេចព្រះបរមនាថ នរោត្តម សីហមុនី ព្រះមហាក្សត្រនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាបានយាងក្នុងព្រះរាជពិធីប្រទានភ្លើងជ័យនៃបុណ្យខួបអនុស្សាវរីយ៍លើកទី ៦៧ ទិវាបុណ្យឯករាជ្យជាតិ ៩ វិច្ឆិកា ២០២០ និងទិវាកំណើតនៃកងយោធពលខេមរភូមិន្ទនៅវិមានឯករាជ្យ។
លោក ហ៊ុន សែន នាយករដ្ឋមន្ត្រីនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាបានខកខានមិនបានចូលរួមប្រារព្ធពិធីបុណ្យនេះទេ ដោយលោកស្ថិតនៅក្នុងពេលវេលានៃការធ្វើចត្តាឡីស័ក ក្រោយពីលោកបានទទួលជួបរដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសហុងគ្រី ដែលត្រូវបានគេរកឃើញថា មានវិជ្ជមានកូវីដ ១៩ ក្រោយចាកចេញពីកម្ពុជា។
ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយក៏លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីបានសរសេរនៅលើហ្វេសប៊ុករបស់លោកនៅក្នុងទិវានេះថា ទិវាបុណ្យឯករាជ្យជាតិ ៩ វិច្ឆិកា បានរំឭកឱ្យឃើញពីព្រះរាជបេសកកម្មដើម្បីជាតិមាតុភូមិ និងប្រជារាស្ត្រខ្មែររបស់ព្រះករុណាព្រះបាទសម្តេចព្រះនរោត្តម សីហនុ ព្រះបិតាឯករាជ្យជាតិ ព្រះបរមរតនកោដ្ឋដែលព្រះអង្គបានលះបង់ព្រះកាយពល និងព្រះបញ្ញាញាណយ៉ាងក្លៀវក្លាបំផុត ធ្វើការតស៊ូក្នុងក្របខ័ណ្ឌនៃព្រះរាជបូជនីយកិច្ច ដើម្បីទាមទារឯករាជ្យដ៏ពិតប្រាកដនៅកម្ពុជា។
សាររបស់លោកបានឱ្យដឹងថា៖ «ថ្ងៃនេះគឺជាថ្ងៃដែលប្រទេសកម្ពុជាត្រូវប្រារព្ធខួបអនុស្សាវរីយ៍លើកទី ៦៧ នៃទិវាបុណ្យឯករាជ្យជាតិ ៩ វិច្ឆិកា (៩ វិច្ឆិកា ១៩៥៣-៩ វិច្ឆិកា ២០២០) ដែលកម្ពុជាទទួលបានឯករាជ្យពីអាណានិគមនិយមបារាំងស្របជាមួយនឹងខួប ៦៧ ឆ្នាំនៃការបង្កើតកងយោធពលខេមរភូមិន្ទផងដែរ»។
ទន្ទឹមគ្នានេះដែរ លោក កឹម សុខា អតីតមេដឹកនាំនៃអតីតគណបក្សសង្គ្រោះជាតិដែលកំពុងស្ថិតនៅក្នុងបម្រាមមិនឱ្យធ្វើសកម្មភាពនយោបាយបានសរសេរសារអបអរសាទរទិវាបុណ្យនេះដែរ ប៉ុន្តែនៅក្នុងសារនោះបានបង្កប់នូវន័យបញ្ឆិតបញ្ឆៀងដូចចង់បង្ហាញថា កម្ពុជាមិនទាន់មានឯករាជ្យជាតិ ព្រោះតែមិនទាន់មានសាមគ្គីជាតិ។
ដោយយោងទៅតាមព្រះរាជសាររបស់ព្រះបរមរតនកោដ្ឋកាលពីថ្ងៃទី ៩ ខែ វិច្ឆិកា ឆ្នាំ ១៩៦២ លោក កឹម សុខា បានសរសេរថា៖ «ខ្ញុំយល់ឃើញថា ដើម្បីការពារឯករាជ្យជាតិ លុះត្រាតែរក្សាសាមគ្គីភាពជាតិឱ្យបានរឹងមាំ។ រក្សាសាមគ្គីភាពរឹងមាំបានលុះត្រាតែកាត់បន្ថយមហិច្ឆតាផ្ទាល់ខ្លួន មិនគុំកួនសងសឹក ងាកមករកការអត់ឱនឱ្យគ្នា ចាប់យកការសន្ទនា បោះបង់ចោលការប្រមាថ ឈប់បង្កជម្លោះមិនលស់ពេល។ ប៉ុន្តែសូម្បីតែរក្សាភាពអត់ធ្មត់ស្ងប់ស្ងាត់ មិនឈ្លោះ មិនឆ្លើយ មិនឆ្លង ក៏ដាក់កំហុស ចូលរួមធ្វើសកម្មភាពមនុស្សធម៌ ដូចជាប្រឆាំងនឹងជំងឺឆ្លងកូវីដ ១៩ ដែលរាលដាលពេញពិភពលោក និងជួយសង្គ្រោះប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរដែលរងគ្រោះដោយទឹកជំនន់ក៏នៅតែដាក់កំហុសនោះមិនអាចកើតមានសាមគ្គីភាពជាតិបានទេ ហើយក៏មិនអាចមានឈ្មោះថាជាអ្នកទាមទារ រក្សា ការពារ «ឯករាជ្យជាតិ» ពិតឡើយ។ ខ្ញុំសូមបួងសួងឱ្យកម្ពុជាមានឯករាជ្យជាតិពិត និងឋិតថេរជារៀងរហូត»។
លោក គិន ភា ប្រធានវិទ្យាស្ថានទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិនៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជាបានថ្លែងពីម្សិលមិញថា ការបង្ហាញសារអបអររបស់អ្នកនយោបាយទាំងអស់ទាំងមាននិន្នាការប្រឆាំង ឬមិនប្រឆាំងគឺត្រូវបង្ហាញភាពជាគំរូដែលត្រូវតែឈរលើស្មារតីរួបរួម ឯកភាពជាតិ ហើយរួមគ្នាការពារឯករាជ្យ និងអធិបតេយ្យទាំងអស់គ្នា។
លោកថ្លែងថា៖ «នេះគឺជាការពញ្ញាក់ស្មារតីនូវការចងចាំដល់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរនូវតម្លៃ និងឯករាជ្យ និងអធិបតេយ្យជាតិ ព្រោះប្រទេសជាតិមួយៗ បើគ្មានឯកជ្យជាតិរបស់ខ្លួនទេ គឺហាក់ដូចជាជាតិដែលស្លាប់។ នៅពេលដែលមានបញ្ហាផ្ទៃក្នុងប្រទេសកម្ពុជាគឺគួរតែនាំគ្នា ដោះស្រាយក្នុងក្របខ័ណ្ឌផ្ទៃក្នុង មិនគួរទៅពឹងបរទេសឱ្យមកជ្រៀតជ្រែកកិច្ចការផ្ទៃក្នុងខ្លួនឯង ហើយស្រែកថា ស្រឡាញ់ឯករាជ្យនោះទេ»។
លោក ឡៅ ម៉ុងហៃ អ្នកវិភាគបញ្ហាសង្គមបានប្រាប់ ភ្នំពេញ ប៉ុស្តិ៍ កាលពីម្សិលមិញថា បុណ្យឯករាជ្យគឺជាទិវាមួយពិសេសសម្រាប់ជនជាតិខ្មែរដែលបានប្រមូលផ្តុំគ្នារស់នៅជាជាតិមួយក្នុងរង្វង់ទឹកដីមួយដែលជាប្រទេសដាច់ដោយឡែក ឯករាជ្យ មានអធិបតេយ្យភាពក្នុងការរៀបចំសង្គម និងរដ្ឋ និងក្នុងការគ្រប់គ្រងដឹកនាំប្រទេស។
លោកបញ្ជាក់ថា កម្ពុជាធ្លាប់បាត់បង់ឯករាជ្យ អធិបតេយ្យភាព ទឹកដី និងរងទុក្ខវេទនា ច្រើនលើកច្រើនសាតាំងពីសៀមច្បាំងលុកលុយចុងសតវត្សរ៍ទី ១៦ មកហើយក៏ធ្លាប់ត្រូវសៀម អាណ្ណាម បារាំង ជប៉ុន វៀតណាម ដែលបានត្រួតត្រាលើខ្មែរ។
លោក ឡៅ ម៉ុងហៃ ក៏បានអះអាងផងដែរថា មានគេធ្លាប់ហៅខ្មែរជារដ្ឋអាយ៉ង របស់ជប៉ុនកាលពីអំឡុងខែមីនា ដល់ខែតុលា ឆ្នាំ ១៩៤៥ ហើយខ្មែរក៏ត្រូវបានគេហៅថា ជារដ្ឋអាយ៉ងរបស់វៀតណាមកាលពីអំឡុងខែមករា ១៩៧៩ ដល់ខែតុលា ឆ្នាំ ១៩៩១។ ខ្មែរធ្លាប់ត្រូវបានគេចែកគ្នាត្រួតត្រាដោយសៀម និងអាណ្ណាម និងត្រួតឌុបពីលើគ្នាដោយជប៉ុនត្រួតបារាំង បារាំងត្រួតខ្មែរ ក្នុងអំឡុងឆ្នាំ ១៩៤១-១៩៤៥ ទៀត។
លោកបញ្ជាក់ថា៖ «ក្រោយពីបានយល់ដឹងអំពីការបាត់បង់ឯករាជ្យជាតិ និងសោកនាដកម្មជាតិខ្មែរយើងគួរប្តេជ្ញាប្រឹងប្រែងរួមគ្នាមិនឱ្យបាត់បង់ឯករាជ្យដូចមុនៗទៀត។ យើងប្តេជ្ញាថាយើងជាខ្មែរដូចគ្នា អត់ចាត់ទុកខ្មែរណាជាខ្មាំងសត្រូវ ទោះបីជាប្រកួតប្រជែងគ្នាដណ្តើមយកអំណាចក៏ដោយ។ ការប្តេជ្ញារួមគ្នាបែបនេះគឺពង្រឹងឯកភាពជាតិ ហើយឯកភាពជាតិនេះវានឹងពង្រឹងឯករាជ្យជាតិជាមិនខាន»។
លោកស្រី ចក់ សុភាព នាយិកាអង្គការ CCHR ថ្លែងថា កម្ពុជាគួរដោះស្រាយបញ្ហាតាមរយៈការបង្កើតឱ្យមានកិច្ចសន្ទនាជាតិ និងតម្កល់ផលប្រយោជន៍ជាតិជាធំ ភាពអត់ឱនចំពោះគ្នាទៅវិញទៅមក។
លោកស្រីថ្លែងថា៖ «អ្នកនយោបាយគួរតែធ្វើរឿងល្អ សម្រាប់កូនចៅជំនាន់ក្រោយ និងបើកឱកាសឱ្យពលរដ្ឋគ្រប់កម្រិតអាចចូលរួមរីករាយនៅតាមដងផ្លូវ តាមបណ្តាទូត និងនៅតាមគេហដ្ឋានទាំងក្នុង និងក្រៅប្រទេសដូចប្រទេសផ្សេងៗគេបានប្រារព្ធឡើង ដោយមិនមានការភ័យខ្លាច ឬរងការគំរាមកំហែងឡើយ»៕
