.jpg)
អង្គការឃ្លាំមើលសេរីភាពនៅពិភពលោក Freedom House កាលពីថ្ងៃអង្គារបានចេញរបាយការណ៍អំពីកម្រិតសេរីភាពនៅលើពិភពលោក ហើយបានរកឃើញថា កម្ពុជា «មិនសេរី»។ ផា លីណា
ភ្នំពេញៈ មន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលចាត់ទុករបាយការណ៍របស់អង្គការឃ្លាំមើលសេរីភាពពិភពលោក ដែលដាក់ពិន្ទុថា សេរីភាពនៅកម្ពុជា «មិនសេរី» នោះ ថាជាការលើកឡើងមានចរិតនយោបាយ និងមិនឆ្លុះបញ្ចាំងលើទិដ្ឋភាពរួម ខណៈសង្គមស៊ីវិលយល់ថា ឆ្លុះបញ្ចាំងពីការពិត។
លោក ជិន ម៉ាលីន អ្នកនាំពាក្យក្រសួងយុត្តិធម៌និយាយថា របាយការណ៍របស់ Freedom House មិនឆ្លុះបញ្ចាំងលើទិដ្ឋភាពរួមនៃសេរីភាពរបស់ពលរដ្ឋទេ គឺផ្ដោតទៅលើតែមួយផ្នែក គឺសិទ្ធិនយោបាយប៉ុណ្ណោះ។ ប៉ុន្តែសេរីភាពជាទូទៅ សម្រាប់ពលរដ្ឋកម្ពុជាមានភាពល្អប្រសើរ។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «បើនិយាយពីទិដ្ឋភាពរួមនៃសិទ្ធិសេរីភាពវាពាក់ព័ន្ធលើគ្រប់វិស័យទាំងអស់រួមមានសិទ្ធិសេដ្ឋកិច្ច សង្គមកិច្ច វប្បធម៌ ពលរដ្ឋ នយោបាយ និងសិទ្ធិរបស់ក្រុមជាក់លាក់មួយចំនួនដូចជាកុមារ ស្ត្រី ជនពិការ ជនជាតិភាគតិច ជនភៀសខ្លួន ក៏ដូចជាអ្នកស្រឡាញ់ភេទដូចគ្នា»។
លោកបន្តថា៖ «បើយើងមើលជារួម នៃទិដ្ឋភាពបច្ចេកទេស នៃសិទ្ធិសេរីភាពលើគ្រប់វិស័យ មានការរីកចម្រើនគួរឲ្យកត់សម្គាល់ តាមរយៈសុខសន្តិភាព កម្រិតនៃការអភិវឌ្ឍ ការកាត់បន្ថយភាពក្រីក្រ កំណើនសេដ្ឋកិច្ចអីជាដើម។ របាយការណ៍នេះមានចរិតជានយោបាយច្រើនជាងដោយផ្ដោតទៅលើតែទិដ្ឋភាពនយោបាយ គឺមានការអនុវត្តច្បាប់ទៅលើក្រុមសង្គមស៊ីវិល អនុវត្តច្បាប់ទៅលើបណ្ដាញសារព័ត៌មាន ការអនុវត្តច្បាប់ ទៅលើគណបក្សនយោបាយដែលបំពានច្បាប់។ អ៊ីចឹងពេលយើងអនុវត្តច្បាប់លើក្រមទាំងអស់នេះគាត់ វាយតម្លៃថា សេរីភាពមានការធ្លាក់ចុះ»។
អង្គការឃ្លាំមើលសេរីភាពនៅពិភពលោក Freedom House កាលពីថ្ងៃអង្គារបានចេញរបាយការណ៍អំពីកម្រិតសេរីភាពនៅលើពិភពលោក ហើយបានរកឃើញថា កម្ពុជា «មិនសេរី»។ របាយការណ៍នេះគឺជាការឃ្លាំមើលសិទ្ធិសេរីភាពក្នុងឆ្នាំ ២០១៨ គិតចាប់ពីថ្ងៃទី ១ មករា ដល់ ៣១ ធ្នូ ដោយបានដាក់ពិន្ទុឲ្យកម្ពុជា ២៦ លើ ១០០។ វិធីសាស្ត្រកំណត់សេរីភាពបានកំណត់ថា ប្រទេសដែលបានពិន្ទុ ០ មានន័យថា «មិនសេរីខ្លាំង» ហើយពិន្ទុ ១០០ ជាប្រទេសដែលមានសេរីភាពខ្លាំង។ កាលពីឆ្នាំ ២០១៨ Freedom House ក៏បានដាក់ពិន្ទុឲ្យកម្ពុជាថា «មិនសេរី» ដែរ ដោយពិន្ទុ ៣០ លើ ១០០ គឺច្រើនជាងឆ្នាំនេះ ៤ ពិន្ទុ។
យោងតាមរបាយការណ៍បង្ហាញថា ការធ្លាក់ចុះ ៤ ពិន្ទុ គឺនៅក្នុងផ្នែកសិទ្ធិនយោបាយ និងសេរីភាពស៊ីវិល។ នៅក្នុងផ្នែកនេះរបាយការណ៍បានយោងលើការបោះឆ្នោតតំណាងរាស្ត្រឆ្នាំ ២០១៨ ដោយលើកឡើងថា មិនបានផ្ដល់ជម្រើសដែលមានអត្ថន័យសម្រាប់អ្នកបោះឆ្នោត បង្កើតឲ្យមានស្ថាប័ននីតិប្បញ្ញត្តិឯកបក្ស គណៈកម្មាធិការបោះឆ្នោតមានទំនាក់ទំនងនឹងបក្ស និងការមិនអនុញ្ញាតឲ្យបក្សប្រឆាំងសំខាន់ជាងគេចូលរួមក្នុងការបោះឆ្នោត។
របាយការណ៍ដដែលបន្តថា សេរីភាពនៅលើពិភពលោក ជាពិសេសសិទ្ធិនយោបាយ និងសេរីភាពស៊ីវិល បានបន្តធ្លាក់ចុះរយៈពេល ១៣ ឆ្នាំជាបន្តបន្ទាប់ គិតចាប់ពីឆ្នាំ ២០០៥ មក។ ប្រទេសជិតខាងរបស់កម្ពុជាក៏ «មិនសេរី» ដែរ ដោយប្រទេសឡាវទទួលបានពិន្ទុ ១៤ លើ១០០ វៀតណាម ២០ លើ ១០០ និងថៃ ៣០ លើ ១០០។ កម្ពុជាក៏ត្រូវបានចាត់ចូលក្នុងចំណោមប្រទេសចំនួន ១០ ដែលមានការវិវឌ្ឍគួរឲ្យចាប់អារម្មណ៍ក្នុងអំឡុងនៃការឃ្លាំមើលនេះ ដែលការវិវឌ្ឍនេះ ធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ដល់លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ ហើយគួរតែត្រូវបានឃ្លាំមើលយ៉ាងយកចិត្តទុកដាក់ក្នុងឆ្នាំ ២០១៩។
របាយការណ៍ថា៖ «នាយករដ្ឋមន្ត្រីនៃប្រទេសកម្ពុជា ហ៊ុន សែន ការពារការកាន់អំណាចស្ទើរទាំងស្រុង របស់លោកនៅក្នុងការបោះឆ្នោតផ្អៀងទៅម្ខាង ដែលធ្វើឡើងក្រោយពេលគណបក្សប្រឆាំងសំខាន់ជាងគេត្រូវបានរំលាយ ហើយសារព័ត៌មានឯករាជ្យត្រូវបានបិទ»។
លោក សុខ ទូច ប្រធានរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា ថ្លែងថា លោកបានមើលរបាយការណ៍នោះរួចហើយ ហើយថា ការវាយតម្លៃធ្វើឡើងតាមក្បួនខ្នាតរបស់គេ ដោយមិនបានផ្អែកលើច្បាប់កម្ពុជា។ លោកមានការភ្ញាក់ផ្អើលដែលប្រទេសថៃមានពិន្ទុល្អជាងកម្ពុជា ខណៈដែលថៃកំពុងគ្រប់គ្រងដោយយោធា ហើយការបោះឆ្នោតមិនដែលស្ថិតស្ថេរដល់ទីបញ្ចប់។ ចំពោះសេរីភាពនៃប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយ លោកថា សារព័ត៌មានខ្លះមិនគោរពវិជ្ជាជីវៈរបស់ខ្លួន ខណៈដែលសិទ្ធិបញ្ចេញមតិត្រូវបានកំណត់ដោយច្បាប់។
លោកថ្លែងថា៖ «អ្នកប្រើប្រាស់ហ្វេសប៊ុក និងធ្វីធើរ កន្លងមកមិនដែលមានការចាប់ខ្លួនទេ។ ពួកគេត្រូវបានចាប់ខ្លួនដោយសារតែប្រើប្រាស់មិនត្រឹមត្រូវ ដូចជាសកម្មជន គណបក្សប្រឆាំងដែលនិយាយខុសពីការពិត។ វាជាធម្មតាទេនៅគ្រប់ប្រទេសទាំងអស់ សេរីភាពត្រូវបានកម្រិត។ យើងមិនអាចមានសេរីភាពហើយនិយាយតាមតែចិត្តចង់ទេ។ អ្នកខ្លះនៅស្រុកខ្មែរ មិនទាំងយល់សេរីភាពផង គេចាក់បាស់ខ្លាំងៗហើយថា ជាសេរីភាពរបស់គេ»។
លោកស្រី ចក់ សុភាព នាយិកាប្រតិបត្តិមជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា (CCHR) បានថ្លែងតាមអ៊ីមែលថា ការទទួលបានពិន្ទុទាបខ្លាំងនេះបង្ហាញពីការធ្លាក់ចុះសេរីភាពមូលដ្ឋាន សេរីភាពផ្នែកស៊ីវិលនៅកម្ពុជា ដែលកាន់តែអាក្រក់ក្នុងប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយ។
លោកស្រីថ្លែងថា៖ «ការដាក់ចំណាត់ថ្នាក់ថា «មិនសេរី» បានបញ្ជាក់ថា មានការធ្វើឲ្យខូចដល់សេរីភាពនៅក្នុងប្រទេសនេះ ក្រោយពេលបិទលម្ហសម្រាប់សង្គមស៊ីវិល ការអនុម័តច្បាប់ និងបញ្ញត្តិ ដែលរឹតត្បិតសេរីភាពជាមូលដ្ឋាន ការរឹតត្បិតលើប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយឯករាជ្យ និងបក្សប្រឆាំង ការបៀតបៀនលើអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្សដោយប្រព័ន្ធតុលាការ និងការកើនឡើងនៃការឃ្លាំមើលលើប្រព័ន្ធឌីជីថល។ កត្តាទាំងនេះធ្វើឲ្យខូចដល់នីតិរដ្ឋ និងប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជា»។
លោកស្រីនិយាយថា ដើម្បីធ្វើឲ្យសេរីភាពមានភាពប្រសើរឡើង រដ្ឋាភិបាលត្រូវតែចាត់វិធានការដើម្បីឲ្យមានសុវត្ថិភាព មានបរិយាកាសល្អ និងគោរពដល់សង្គមស៊ីវិល ដោយរួមមានការដកវិធានការ និងគោលការណ៍ច្បាប់ ដែលកម្រិតសេរីភាពនៃការបញ្ចេញមតិ សេរីភាពរបស់សមាគម និងការជួបជុំ។
លោកស្រីថា៖ «ដើម្បីឲ្យមានសេរីភាពពិតប្រាកដនៅកម្ពុជា យើងត្រូវតែហ៊ាននិយាយប្រឆាំងនឹងការរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស និងអំពើអយុត្តិធម៌ដោយគ្មានការភ័យខ្លាច»។
លោក សឹង សែនករុណា មន្ត្រីស៊ើបអង្កេតសិទ្ធិមនុស្សជាន់ខ្ពស់នៃសមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក និយាយថារបាយការណ៍ខាងលើ ឆ្លុះបញ្ចាំងពីសេរីភាពនៅកម្ពុជា។
លោកថា៖ «យើងឃើញមានការចាត់វិធានការលើអ្នកបញ្ចេញមតិលើបណ្ដាញសង្គមជាបន្តបន្ទាប់។ អ៊ីចឹងអាចថា វាជាហេតុផលមួយនៃការទម្លាក់ពិន្ទុហ្នឹងដែរ»៕
