.jpg)
ពលរដ្ឋតវ៉ានៅមុខការិយាល័យ UN ទាមទារឲ្យជួយអន្តរាគមន៍ដោះលែងលោក រ៉ុង ឈុន កន្លងមក។ ហ៊ាន រង្សី
ភ្នំពេញៈ ក្រុមអ្នកជំនាញសិទ្ធិមនុស្សអង្គការសហប្រជាជាតិ ៦ រូប ស្នើសុំការបំភ្លឺពីរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការបរទេសពាក់ព័ន្ធនឹង «ការចាប់ខ្លួន ការឃុំខ្លួន ការបំភិតបំភ័យ ការឈ្លបមើល ការគំរាមកំហែង និងការប្រើប្រាស់កម្លាំងហួសហេតុប្រឆាំងនឹងអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា» ចំនួន ១៥ រូប។ ប៉ុន្តែមន្ត្រីកម្ពុជាពន្យល់ថា វិធានការទាំងនោះត្រូវបានធ្វើឡើងស្របតាមច្បាប់កម្ពុជា។
ក្នុងលិខិតកម្រាស់ ១៧ ទំព័រ ក្រុមអ្នកជំនាញសិទ្ធិមនុស្សដែលរួមមានទាំងលោកស្រី រ៉ូណា ស្ម៊ីត អ្នករាយករណ៍ពិសេសអំពីស្ថានការណ៍សិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជាបានសម្តែងការព្រួយបារម្ភ ចំពោះការឃុំខ្លួន និងការចោទប្រកាន់លើអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជារួមទាំងស្ត្រីជាអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្ស និងអង្គការសិទ្ធិស្ត្រីមួយចំនួនក្នុងការឆ្លើយតបទៅនឹងការការពារសិទ្ធិមនុស្ស និងការអនុវត្តសិទ្ធិសេរីភាពរបស់ពួកគេក្នុងការជួបប្រជុំដោយសន្តិវិធី សិទ្ធិសមាគម និងសេរីភាពក្នុងការបញ្ចេញមតិ។
ក្រុមអ្នកជំនាញអង្គការសហប្រជាជាតិក៏សម្តែងការព្រួយបារម្ភផងដែរ ចំពោះការដាក់ជាបទល្មើសព្រហ្មទណ្ឌនូវមធ្យោបាយដែលអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្សប្រើប្រាស់ ដើម្បីអនុវត្តការងាររបស់ខ្លួន។ ការធ្វើដូច្នេះជាការរារាំងដល់សមត្ថភាពរបស់ពួកគេក្នុងការរាយការណ៍ និងការតស៊ូមតិប្រឆាំងនឹងការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា។ ពួកគេក៏មានការព្រួយបារម្ភផងដែរចំពោះរបាយការណ៍ដែលអះអាងពីការប៉ុនប៉ងរារាំងអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្សក្នុងការតាមឃ្លាំមើលបាតុកម្មអហិង្សា។
នៅក្នុងលិខិតដដែលក្រុមអ្នកជំនាញបានលើកឡើងដោយលម្អិតករណីចាប់ខ្លួនលោក រ៉ុង ឈុន សមាជិកក្រុមប្រឹក្សាឃ្លាំមើលកម្ពុជា ករណីវាយទៅលើលោកស្រី អ៊ុក ឆាយាវី ករណីចាប់ខ្លួនសកម្មជនមាតាធម្មជាតិ ក្រុមសកម្មជនខ្មែរថាវរៈ និងសមាគមសម្ព័ន្ធនិស្សិតបញ្ញវន្តខ្មែរ។ ក្រៅពីនេះក៏មានការរៀបរាប់អំពីការគំរាមដកសហព័ន្ធសហជីពកម្ពុជាពីបញ្ជីដោយសារការតវ៉ារឿងរោងចក្របិទទ្វារមិនផ្ដល់សំណងសមរម្យ ការគំរាមកំហែង លើសហជីពនៃក្រុមអ្នកប្រមូលសំរាម ក្រុមហ៊ុនស៊ីនទ្រី និងលើសហព័ន្ធសហជីពកម្មករនិយោជិត វិស័យទេសចរណ៍កម្ពុជាព្រមទាំងករណីមួយចំនួនទៀត។
លិខិតរួមនេះធ្វើឡើងដោយអ្នកជំនាញសិទ្ធិមនុស្សក្នុងវិស័យចំនួន ៦ រូប កាលពីថ្ងៃទី ១០ វិច្ឆិកា ឆ្នាំ ២០២០ ប៉ុន្តែទើបតែត្រូវបានបញ្ចេញជាសាធារណៈនៅថ្ងៃទី ៨ មករា ឆ្នាំ ២០២១។ រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាមិនទាន់បានឆ្លើយតបនៅឡើយទេ។ នេះបើតាមក្រុមការងារព័ត៌មានរបស់ការិយាល័យឧត្តមស្នងការអង្គការសហប្រជាជាតិទទួលបន្ទុកសិទ្ធិមនុស្ស OHCHR ប្រចាំកម្ពុជា។
ក្រុមអ្នកជំនាញសរសេរថា៖ «បុគ្គលគ្រប់រូប មិនគួរត្រូវបានចាប់ខ្លួន ឬផ្ដន្ទាទោសព្រហ្មទណ្ឌ ដោយសារតែការចូលរួមដោយសារតែការជួបជុំ ដោយសន្តិវិធីនោះទេ។ ការប្រើប្រាស់កងកម្លាំងហួសហេតុ ប្រឆាំងនឹងការអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្ស និងអ្នកដែលចូលរួមក្នុងការធ្វើបាតុកម្មដោយសន្តិវិធីក៏ជាមូលហេតុនៃក្ដីបារម្ភដ៏ខ្លាំងផងដែរ»។
ក្នុងនាមជាអ្នកទទួលអាណត្តិពីក្រុមប្រឹក្សាសិទ្ធិមនុស្សអង្គការសហប្រជាជាតិ ក្រុមអ្នកជំនាញលើកឡើងថា ពួកគេមានភារកិច្ចស្នើសុំការបំភ្លឺរាល់ករណីទាំងអស់ដែលស្ថិតក្នុងការយកចិត្តទុកដាក់របស់ពួកគេ។ ក្រុមអ្នកជំនាញស្នើសុំឱ្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបំភ្លឺចំនួន ៨ ចំណុចរួមមានព័ត៌មានអំពីករណីទាំងអស់នេះ អង្គហេតុ និងអង្គច្បាប់នៃការចាប់ខ្លួនការសម្រេចឃុំខ្លួន និងចោទប្រកាន់ និងបំបែកបាតុកម្ម និងការឆែកឆេរ និងការរារាំងមួយចំនួនទៀត។
លោក កុយ គួង អ្នកនាំពាក្យក្រសួងការបរទេស និងសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិមិនអាចទាក់ទងសុំការអត្ថាធិប្បាយតបលើលិខិតនេះបានទេកាលពីថ្ងៃទី ១០ មករា។
ប៉ុន្តែលោក ជិន ម៉ាលីន អ្នកនាំពាក្យក្រសួងយុត្តិធម៌ថ្លែងថា ក្ដីបារម្ភទាំងនេះ គឺជារឿងធម្មតាក្នុងអាណត្តិរបស់ពួកគាត់ កាលណាគាត់ទទួលបានការតវ៉ា មានបណ្ដឹង ឬរបាយការណ៍ដែលផ្ញើទៅគាត់។ កម្ពុជានឹងធ្វើការបញ្ជាក់ជូនទៅពួកគាត់។
លោកបានបញ្ជាក់ថា សំណុំរឿងដែលក្រុមអ្នកជំនាញលើកឡើងគឺកំពុងស្ថិតក្នុងនីតិវិធីរបស់តុលាការ បន្ទាប់ពីសមត្ថកិច្ចបានចាត់វិធានការដោយមានភ័ស្តុតាងរឹងមាំ។ សកម្មភាពរបស់អ្នកដែលមានឈ្មោះក្នុងលិខិតនេះ មិនមែនជាការការពារសិទ្ធិសេរីភាព និងជាសកម្មភាពដែលអនុញ្ញាតដោយច្បាប់ និងរដ្ឋធម្មនុញ្ញនោះទេ។
លោកថ្លែងដូច្នេះថា៖ «សកម្មភាពទាំងអស់នោះត្រូវបានបញ្ញត្តិក្នុងច្បាប់ថា ជាបទល្មើស ហើយសមត្ថកិច្ចមានមូលដ្ឋានមានភ័ស្តុតាង មានសក្ខីកម្មរឹងមាំ ក្នុងការដាក់បន្ទុក និងដំណើរការនីតិវិធីតាមផ្លូវតុលាការ។ ក្រុមដែលរងការចោទប្រកាន់នោះទេ ដែលមិនមានមូលដ្ឋានតាមផ្លូវច្បាប់ សក្ខីកម្មរឹងមាំ ក្នុងការដោះបន្ទុក តតាំងនឹងការចោទនោះ ក្រៅតែពីការចោទប្រកាន់ថា គេរំលោភសិទ្ធិ គេរឹតត្បិតសិទ្ធិសេរីភាពបញ្ចេញមតិ និងសិទ្ធិសេរីភាពផ្នែកនយោបាយ»។
ករណីទាំងអស់ដែលត្រូវបានលើកឡើងក្នុងលិខិតនេះត្រូវបានកម្ពុជាបំភ្លឺជាច្រើនដងរួចហើយ ប៉ុន្តែការចេញលិខិតជាថ្មីនេះទំនងជាធ្វើឡើង ដោយសារតែក្រុមអ្នកជំនាញសិទ្ធិមនុស្សទាំង ៦ រូបនេះបន្តទទួលបានលិខិតពីអ្នកតវ៉ាដែលជាសាច់ញាតិអ្នកជាប់ឃុំ និងពីសង្គមស៊ីវិល។ ដូច្នេះហើយបានក្រុមអ្នកជំនាញត្រូវតែបំពេញកិច្ចរបស់គាត់ ដោយសុំឱ្យកម្ពុជាបកស្រាយលើករណីទាំងនេះបន្តទៀត។ នេះជាការលើកឡើងរបស់លោក ម៉ាលីន។
យ៉ាងណាក៏ដោយលោកបញ្ជាក់ថា៖ «ការបង្ហាញក្ដីកង្វល់ ការសុំការបំភ្លឺនេះមិនមានផលប្រយោជន៍អ្វីដែលអាចជួយដល់អ្នកជាប់ឃុំទេ។ អ្វីដែលមានប្រយោជន៍គឺចូលរួមក្នុងដំណើរការនីតិវិធីរបស់តុលាការ បង្ហាញភ័ស្តុតាងរឹងមាំក្នុងការដោះបន្ទុកថា ពួកគេមិនមានពិរុទ្ធដូចការចោទ។ កន្លងទៅមិនមានមូលដ្ឋានផ្លូវច្បាប់រឹងមាំ ដើម្បីដោះបន្ទុកទេ មានតែមូលដ្ឋានរឹងមាំរបស់សមត្ថកិច្ចក្នុងការចោទប្រកាន់ពួកគេ»។
បើតាមលោក ម៉ាលីន លិខិតរបស់លោកស្រី ស្ម៊ីត និងអ្នកជំនាញសិទ្ធិមនុស្សតាមវិស័យចំនួន ៥ រូបផ្សេងទៀតធ្វើឡើងក្នុងរូបភាពជាទស្សនៈផ្ទាល់ខ្លួន។ ដូច្នេះស្ថានបេសកកម្មអចិន្រៃ្តយ៍កម្ពុជាប្រចាំអង្គការសហប្រជាជាតិនៅហ្ស៊ឺណែវ នឹងឆ្លើយតប និងពន្យល់ដល់អ្នកជំនាញសិទ្ធិមនុស្សត្រឡប់ទៅវិញ។
សម្រាប់ករណីលោក រ៉ុង ឈុន ដែលបានចុះទៅព្រំដែនកម្ពុជា-វៀតណាមក្នុងខេត្តត្បូងឃ្មុំ ហើយបានផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មានដែលអាជ្ញាធរចាត់ទុកថា ជាការញុះញង់នោះ សាលាដំបូងរាជធានី-ភ្នំពេញនឹងបើកសវនាការនៅថ្ងៃទី ១៥ មករាខាងមុខនេះពីបទញុះញង់បង្កឱ្យមានភាពវឹកវរធ្ងន់ធ្ងរដល់សន្តិសុខជាតិ។ នេះបើតាមលិខិតអញ្ជើញមេធាវីរបស់ព្រះរាជអាជ្ញារង សេង ហៀង៕
