សៀមរាបៈ កុលាលភាជន៍ (ភាជន៍ដី ចាន ឆ្នាំងឬក្អមដែលធ្វើដោយដី) ដ៏មានវ័យចំណាស់មួយ ត្រូវបានក្រុមមន្ត្រីនាយកដ្ឋានគ្រប់គ្រងព្រៃឈើនៃអាជ្ញាធរអប្សរា ប្រទះឃើញនិងជីកគាស់វា ចេញពីក្នុងដីនៃបរិវេណស្ថានីយបណ្ដុះកូនឈើប្រាសាទតាកែវ ដែលមានទីតាំងស្ថិតនៅក្នុងភូមិរហាល ឃុំនគរធំ ក្រុង-ខេត្តសៀមរាប យកទៅប្រគល់ឲ្យក្រុមមន្ត្រីជំនាញផ្នែកបុរាណវត្ថុ នៃអាជ្ញាធរអប្សរា ដើម្បីរៀបចំលាងសម្អាត និងជួសជុលវាតាមបច្ចេកទេសបុរាណវិទ្យា មុននឹងប្រគល់វាបន្តទៅឲ្យខាងសារមន្ទីរព្រះនរោត្តម សីហនុអង្គររក្សាទុក។
លោក ឡុង កុសល អ្នកនាំពាក្យអាជ្ញាធរអប្សរា បានប្រាប់ភ្នំពេញប៉ុស្តិ៍នៅថ្ងៃម្សិលមិញថា កុលាលភាជន៍នោះ នៅមានរូបរាងឬទ្រង់ទ្រាយល្អប្រសើរនៅឡើយ លើកលែងតែផ្នែកមាត់ខាងលើរបស់វា បានបែកបាក់ដោយសារត្រូវនឹងផ្លែចបនៅពេលជីកដីប៉ះចំវា។ ស្រទាប់រលោងពណ៌ត្នោត និង គំនូសឆ្នូតជាគូៗ រួមទាំងផ្កាភ្ញី ដែលត្រូវបានគេរចនាលម្អឡើងនៅលើកុលាលភាជន៍នោះ បានបង្ហាញអំពីអត្តសញ្ញាណនិងទម្រង់នៃសិល្បៈខ្មែរដ៏រស់រវើកនាសម័យបុរាណ។
លោកបានបញ្ជាក់ថា៖ «កុលាលភាជន៍នោះ មានកម្ពស់ ១៥ សង់ទីម៉ែត្រនិងទំហំ ១៦ សង់ទីម៉ែត្រ។ តាមទម្រង់នៃក្បាច់រចនានៅលើកុលាលភាជន៍នោះ មន្ត្រីជំនាញយើងបានអះអាងថា វាជាកុលាលភាជន៍ខ្មែរ ដែលមានប្រភពដើមមកពីឡទ័ពជ័យ និង ត្រូវបានផលិតឡើងនៅចន្លោះស.វទី១១ ដល់ទី១៣ ក្នុងសម័យអង្គរ»។
លោក កុសល បានបន្តថា នៅពេលនេះ ក្រុមមន្ត្រីជំនាញផ្នែកបុរាណវត្ថុ នៃអាជ្ញាធរអប្សរា កំពុងរៀបចំលាងសម្អាត ដើម្បីដកហូតជាតិអំបិល និង សម្លាប់មេរោគមួយចំនួន ចេញពីកុលាលភាជន៍នោះ និងគ្រោងប្រគល់វាទៅឲ្យខាងសារមន្ទីរព្រះនរោត្តម សីហនុ អង្គរ រក្សាទុកសម្រាប់តាំងបង្ហាញដល់ភ្ញៀវជាតិនិងអន្តរជាតិ បានទស្សនាកម្សាន្ត និងស្រាវជ្រាវពីស្នាដៃសិល្បៈរបស់បុព្វបុរសខែ្មរនាសម័យកាលបុរាណ។
យោងតាមរបាយការណ៍ព័ត៌មានរបស់អាជ្ញាធរអប្សរា កុលាលភាជន៍ខាងលើនេះ ត្រូវបានលោក ហៃ ហ៊ត និងកញ្ញា ឆេង វុចនា ជាមន្ត្រីបម្រើការងារនៅនាយកដ្ឋានគ្រប់គ្រងព្រៃឈើនៃអាជ្ញាធរជាតិអប្សរា ប្រគល់ជូនទៅឲ្យ អ្នកស្រី សឹង ស្រីទូច បុគ្គលិកមជ្ឈមណ្ឌលអន្តរជាតិស្រាវជ្រាវនិងតម្កល់ឯកសារអង្គរជំនាញផ្នែកកុលាលភាជន៍ នៅថ្ងៃទី ៦ ខែមករា ឆ្នាំ ២០១៩ ដើម្បីយកទៅរក្សាទុក បន្ទាប់ពីមន្ត្រីទាំង ២ នោះ រួមទាំងក្រុមការងាររបស់គាត់មួយចំនួនទៀត បានប្រទះឃើញវាក្រោយពីបានជីកកាយស្រទាប់ដីលើៗនៅក្នុងបរិវេណស្ថានីយបណ្ដុះកូនឈើប្រាសាទតាកែវ ដើម្បីរៀបចំជាថ្នាលសម្រាប់បណ្ដុះកូនឈើ ហើយបានប៉ះចំកុលាលភាជន៍នោះ។
របាយការណ៍បានបន្តថា មួយរយៈចុងក្រោយនេះប្រជាពលរដ្ឋមានការយល់ដឹងច្រើនអំពីតម្លៃនៃកេរមរតកដូនតា ដែលបានរកឃើញដោយចៃដន្យ ហើយតែងយកវត្ថុបុរាណទាំងនោះ មកប្រគល់ជូនអាជ្ញាធរជាតិអប្សរា ដើម្បីអភិរក្ស និងរក្សាទុក៕