.jpg)
អគារសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ។ ហ្វេសប៊ុកសាលាដំបូង
ភ្នំពេញៈ មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់រាជរដ្ឋាភិបាល កាលពីម្សិលមិញបានច្រានចោលរបាយការណ៍អង្គការគម្រោងយុត្តិធម៌ពិភពលោក World Justice Project (WJP) ភ្លាមៗដោយចាត់ទុកថាមិនឆ្លុះបញ្ចាំងការពិត លម្អៀងនិងមានចរិតនយោបាយ ដែលមិនមានលក្ខណវិទ្យាសាស្ត្រនៃការស្ទង់ចំណាត់ថ្នាក់។
ប្រតិកម្មនេះបានធ្វើឡើងបន្ទាប់ពីអង្គការគម្រោងយុត្តិធម៌ពិភពលោក (World Justice Project) ដែលមានមូលដ្ឋាននៅទីក្រុងវ៉ាស៊ីនតោននៃសហរដ្ឋអាមេរិកកាលពីម្សិលមិញបានចេញរបាយការណ៍វាយតម្លៃពីនីតិរដ្ឋដោយបានស្ទង់មើល ១២៦ ប្រទេសនៅក្នុងពិភពលោក ហើយបានដាក់ចំណាត់ថ្នាក់កម្ពុជាក្នុងលំដាប់លេខ ១២៥ បន្ទាប់ពីប្រទេសវ៉េណេស៊ុយអេឡាឈរនៅលេខរៀងទី ១២៦ ដែលជាចំណាត់ថ្នាក់ខ្សោយបំផុតក្នុងការធ្វើឲ្យមាននីតិរដ្ឋនៅក្នុងប្រទេសក្នុងឆ្នាំ ២០១៩។
របាយការណ៍ដដែលនេះបានឲ្យដឹងថា ការដាក់ផ្តល់ចំណាត់ថ្នាក់របស់អង្គការគម្រោងយុត្តិធម៌ពិភពលោក គឺបានផ្តោតទៅលើកត្តាមួយចំនួន រួមមានការដាក់កំហិតលើអំណាចរដ្ឋាភិបាល អវត្តមាននៃអំពើពុករលួយ រដ្ឋាភិបាលបើកទូលាយ សិទ្ធិមូលដ្ឋានផ្សេងៗ សណ្តាប់ធ្នាប់ និងសន្តិសុខ ការអនុវត្តបទប្បញ្ញត្តិ យុតិ្តធម៌ស៊ីវិល និងយុត្តិធម៌ព្រហ្មទណ្ឌ។
របាយការណ៍បានបន្ថែមថា ប្រទេសកម្ពុជាទទួលចំណាត់ថា្នក់ ១២៤ អំពីការដាក់កំហិតលើអំណាចរដ្ឋាភិបាល ចំណាត់ថ្នាក់ ១២៥ អំពីអវត្តមាននៃអំពើពុករលួយ ចំណាត់ថ្នាក់ ១២៤ ទាក់ទងនឹងរដ្ឋាភិបាលបើកទូលាយ ចំណាត់ថ្នាក់ ១១៧ អំពីសិទ្ធិមូលដ្ឋានផ្សេង ចំណាត់ថ្នាក់ ៨៧ អំពីសណ្តាប់ធ្នាប់ និងសន្តិសុខ ចំណាត់ថ្នាក់ ១២៤ អំពីការអនុវត្តបទប្បញ្ញត្តិ ចំណាត់ថ្នាក់ ១២៦ អំពីយុតិ្តធម៌ស៊ីវិល និងចំណាត់ថ្នាក់ ១២៤ អំពីយុត្តិធម៌ព្រហ្មទណ្ឌ។
Elizabeth Andersen នាយកប្រតិបត្តិនៃគម្រោងយុត្តិធម៌ពិភពលោកបានថ្លែងនៅក្នុងរបាយការណ៍ថា៖ «ការរអិលធ្លាក់ចំណាត់ថ្នាក់នៃនីតិរដ្ឋជាទូទៅ និងការរអិលធ្លាក់ចុះនៃការត្រួតពិនិត្យទៅលើអំណាចរដ្ឋាភិបាលដោយផ្ទាល់ គឺមានភាពព្រួយបារម្ភខ្លាំង»។
ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ លោក ជិន ម៉ាលិន រដ្ឋលេខាធិការ និងអ្នកនាំពាក្យក្រសួងយុត្តិធម៌បានថ្លែងកាលពីម្សិលមិញថា វាចម្លែកមែនទែនទាក់ទងនឹងការដាក់ពិន្ទុរបស់ WJP ពាក់ព័ន្ធ ប្រជាធិបតេយ្យ នីតិរដ្ឋ វិស័យយុត្តិធម៌ និងការអនុវត្តច្បាប់ ខណៈប្រទេសខ្លះមានគណបក្សតែមួយ គ្មានការបោះឆ្នោត ប្រជាពលរដ្ឋគ្មានសិទ្ធិពលរដ្ឋ និងនយោបាយ ហើយខ្លះរដ្ឋាភិបាលដឹកនាំដោយយោធាទៀត។
លោក ម៉ាលិន ថ្លែងថា៖ «ការវាយតម្លៃនេះវាមិនមានលក្ខណៈវិទ្យាសាស្ត្រហើយវាមិនបានឆ្លើយតបស្ថានភាពជាក់ស្តែង នៃការវិវឌ្ឍនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាបើប្រៀបធៀបបណ្តាប្រទេសក្នុងតំបន់ និងបណ្តាប្រទេសលើ សកលលោកមួយចំនួន ដែលយ៉ាប់ជាងប្រទេសកម្ពុជាតែបែរជាថាល្អជាងប្រទេសកម្ពុជា»។
លោកបន្ថែមថា៖ «ការវាយតម្លៃរបស់គាត់មិនផ្អែកលើមូលដ្ឋានគ្រប់ជ្រុងជ្រោយទេ។ គាត់ ប្រហែលជាផ្អែកទៅលើមូលដ្ឋានតែមួយមុខទេគឺការវិវឌ្ឍនៃស្ថានភាពនយោបាយ គាត់មិនបានផ្តោតទៅសិទ្ធិសេរីភាពជាទូទៅ ហើយនិងស្ថាប័នដែលធ្វើការពាក់ព័ន្ធនីតិរដ្ឋ ប្រជាធិបតេយ្យ និងប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌ទេ ហើយមានចេតនានយោបាយនៅពីក្រោយដោយព្យាយាមវាយប្រហារ និងបង្អាប់ប្រទេសកម្ពុជានិងជួយគណបក្សប្រឆាំង។ របាយការណ៍នេះមានចេតនានយោបាយនៅពីក្រោយដោយមានចេតនាបន្ទោសបង្អាប់មុខមាត់កម្ពុជានៅលើឆាកអន្តរជាតិ និងព្យាយាមជួយក្រុមប្រឆាំងដែលខ្លួនសន្មតជាក្រុមរបស់ខ្លួន។ វាមានចរិតនយោបាយ»។
លោកគិន ភា ប្រធានវិទ្យាស្ថានទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិកម្ពុជានៃរាជបណ្ឌិត្យសភាបានអះអាងផងដែរថា ការស្ទង់មើលរបស់ WJP គឺជាការដាក់ពិន្ទុមួយ ដែលខ្វាក់ភ្នែក និងដែលមិនមានភាពយុត្តិធម៌ ខណៈប្រទេសជាច្រើនផ្សេងទៀតដែលមានការសម្លាប់ក្រៅប្រព័ន្ធ រាប់ពាន់នាក់ថាតើគេដាក់ទៅលើអ្វីវិញដែរ?
លោក ភា បានថ្លែងថា៖ «យើងឃើញ NGOs មួយចំនួនដែលមានទីស្នាក់ការនៅសហរដ្ឋអាមេរិក និងនៅមជ្ឈិមប្រទេសមួយចំនួន ពេលដែលគេចង់ជាន់ពន្លិចប្រទេសណាមួយ ឬចាប់កំហុសប្រទេសណាមួយគេធ្វើរបាយការណ៍ប្រហាក់ប្រហែលគ្នាដោយឲ្យតម្លៃ និងពិន្ទុទាបៗដែលមានលក្ខណៈរៀបជាប្រព័ន្ធ»។
លោក សុខ ឥសាន អ្នកនាំពាក្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជានិងសមាជិកព្រឹទ្ធសភា បានថ្លែងថា ការវាយតម្លៃរបស់អង្គការគម្រោងយុត្តិធម៌ពិភពលោកមានភាពលម្អៀង ទៅរកមជ្ឈិមប្រទេសហើយមិនបានឆ្លុះបញ្ចាំងពីស្ថានភាពជាក់ស្តែងនៅក្នុង ប្រទេសកម្ពុជា និងព្យាយាមលាបពណ៌មិនល្អទៅលើរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា។
លោក ឥសាន ថ្លែងថា៖ «ការវាយតម្លៃនេះវាមិនបានឆ្លុះបញ្ចាំងការពិតជាក់ស្តែងនៅកម្ពុជាទេ ហើយយើងមិនអាចយកជាការបានទេពីការវាយតម្លៃរបស់អង្គការនោះ។ ការវាយតម្លៃពីខាងក្រៅមកមិនបានផ្សារភ្ជាប់ នឹងតថភាពសង្គមកម្ពុជាពិតប្រាកដទេ»។
លោក ផៃ ស៊ីផាន អ្នកនាំពាក្យរាជរដ្ឋាភិបាលបានអះអាងកាលពីម្សិលមិញថា របាយការណ៍នេះមាននិន្នាការនយោបាយ ដែលជាការរៀបចំជាប្រព័ន្ធដើម្បីវាយប្រហារមកលើរាជរដ្ឋាភិបាលតាមរយៈការដាក់កម្រិតប្រទេសកម្ពុជា ហើយប្រសិនបើច្បាប់ និងនីតិរដ្ឋមិនល្អ វានឹងបង្កឲ្យមានការបះបោរឬ បដិវត្តន៍អ្វីមួយហើយ។
លោក ស៊ីផាន ថ្លែងថា៖ «យើងកំពុងតែកសាង និងលើកកម្ពស់លទិ្ធប្រជាធិបតេយ្យជាជំហានៗដោយឈរលើនីតិរដ្ឋ និងកំពុង ពង្រឹងនីតិរដ្ឋ និងយុត្តិធម៌ក្នុងសង្គម។ យើងមិនអាចទទួលយករបាយការណ៍នោះបានទេ។ វាគឺជាការដាក់ចំណាត់ថ្នាក់មួយដោយមានចេតនានយោបាយដែលរៀបចំជាប្រព័ន្ធក្នុងការវាយប្រហារមកលើកម្ពុជា ខណៈពេលដែលកម្ពុជាគ្រាន់តែសុំ ប្រទេសមួយឯករាជ្យ និងអធិបតេយ្យភាពខ្លួនតែប៉ុណ្ណោះ»។
លោក ឡៅ ម៉ុងហៃ អ្នកវិភាគនយោបាយថ្លែងថា៖ «តាមដែលខ្ញុំដឹង គម្រោងយុត្តិធម៌ពិភពលោកមានអ្នកត្រួតពិនិត្យរបស់គេនៅក្នុងប្រទេសហើយនឹងមានបណ្ដុំសូចនាករ និងការធ្វើចំណាត់ថ្នាក់សម្រាប់ប្រទេសទាំងអស់ដែលប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌របស់ប្រទេសទាំងនោះកំពុងតែត្រូវបានតាមដាន និងត្រួតពិនិត្យដោយកម្មវិធីយុត្តិធម៌ពិភពលោក។ដូច្នេះវាពិតជាមានកាលំបាកក្នុងការតវ៉ាប្រឆាំងនឹងលទ្ធផលរកឃើញ និងចំណាត់ថ្នាក់នៅក្នុងបញ្ជីប្រទេសរបស់គម្រោងយុត្តិធម៌ពិភពលោកនេះលុះត្រាតែក្រសួងយុត្តិធម៌របស់យើងអាចប្រឈមមុខនឹងសូចនាករនិងចំណាត់របស់គម្រោងយុត្តិធម៌ពិភពលោក មួយម្ដង»។
WJP កាលពីឆ្នាំ ២០១៨ បានដាក់ចំណាត់ថ្នាក់កម្ពុជាដែរគឺលេខ ១១២ ក្នុងចំណោមប្រទេសចំនួន ១១៣៕
