ភ្នំពេញៈ ក្រុមគ្រួសារលោក Douglas Latchford ដែលល្បីល្បាញរឿងប្រមូល និងរក្សាទុកវត្ថុបុរាណខ្មែរបានសម្រេចប្រគល់វត្ថុបុរាណជាង ១០០ រូប ធ្វើពីថ្ម និងសំរឹទ្ធ និងសម្បត្តិវប្បធម៌ខ្មែរជាច្រើនទៀតមកកម្ពុជាវិញ បន្ទាប់ពីការចរចាអស់រយៈពេល ៣ ឆ្នាំ។ នេះបើតាមសេចក្ដីប្រកាសព័ត៌មានរបស់ក្រសួងវប្បធម៌ និងវិចិត្រសិល្បៈកាលពីថ្ងៃទី ២៩ មករា។
ការសម្រេចប្រគល់វត្ថុបុរាណទាំងនេះមកកម្ពុជាវិញធ្វើឡើងតាមរយៈការចុះហត្ថលេខាលើកិច្ចព្រមព្រៀងដោយភាគីចរចា និងក្រុមគ្រួសារលោក Latchford កាលពីថ្ងៃទី ១៨ ខែ កញ្ញា ឆ្នាំ ២០២០ មិនដល់ ១ ខែ បន្ទាប់ពីលោក Latchford បានទទួលមរណភាពនៅគេហដ្ឋានដែលមានតាំងលម្អទៅដោយវត្ថុបុរាណខ្មែរនៅទីក្រុងបាងកក ប្រទេសថៃ។
បើតាមក្រសួងវប្បធម៌ វត្ថុបុរាណទាំងនោះមានអាយុកាលតាំងពីសតវត្សរ៍ទី៦ រហូតដល់សម័យក្រោយអង្គរ រួមទាំងរតនវត្ថុដ៏ល្អឯកពីអតីតរាជធានីកោះកេរ និងតំបន់អង្គរ។ នៅពេលមកដល់កម្ពុជា វត្ថុបុរាណទាំងនេះនឹងត្រូវដាក់តាំងនៅសារមន្ទីរជាតិភ្នំពេញ។ ការបញ្ជូនត្រឡប់មកវិញវត្ថុបុរាណទាំងនេះនឹងត្រូវធ្វើឡើងជាបន្តបន្ទាប់ដោយដំណាក់កាលដំបូង វត្ថុបុរាណចំនួន ៥ នឹងត្រូវបញ្ជូនមកមុនគេ រួមមានបដិមាព្រះឥសូរ និងព្រះស្កន្ទធ្វើពីថ្មភក់មានប្រភពពីរមណីយដ្ឋានកោះកេរ និងកន្សៃទូកធ្វើពីសំរឹទ្ធ។
លោកស្រី ភឿង សកុណា រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងវប្បធម៌ និងវិចិត្រសិល្បៈបានថ្លែងក្នុងសេចក្ដីប្រកាសព័ត៌មានថា កិច្ចការដ៏ស្មុគស្មាញនេះអាចសម្រេចទៅបានដោយមានការចង្អុលបង្ហាញពីលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ការសម្របសម្រួលពីក្រសួងពាក់ព័ន្ធ និងឥស្សរជនជាច្រើនរូបទាំងស្ថាប័នរដ្ឋ និងឯកជន រួមមានលោក Bradley James Gordon លោក Steven Andrew Heimberg និង លោក Charles Webb។
លោកស្រីមានប្រសាសន៍ថា៖ «ការបញ្ជូនត្រឡប់មកកម្ពុជា វិញនូវរូបចម្លាក់ទាំងនេះសរបញ្ជាក់ពីការប្ដជ្ញាចិត្តរបស់រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាក្នុងការទាមទារយកមកវិញនូវសម្បត្តិវប្បធម៌ខ្មែរ ដែលបានបាត់បង់ ហើយការបញ្ជូនត្រឡប់មកវិញនេះគឺជាព្រឹត្តិការណ៍ប្រវត្តិសាស្ត្រសម្រាប់ប្រជាជនកម្ពុជា និងពិភពលោក»។ លោកស្រីបន្តថា ក្រសួងនឹងបន្តសហការជាមួយគ្រួសាររបស់លោក Latchford និងអ្នកប្រមូលវត្ថុបុរាណខ្មែរផ្សេងទៀតនៅលើពិភពលោក ដើម្បីការពារ និងថែរក្សាមរតកវប្បធម៌ខ្មែរ។
លោកស្រីរដ្ឋមន្ត្រីក៏បានថ្លែងអំណរគុណដល់លោកស្រី Nawapan Kriangsak កូនស្រីរបស់លោក Latchford ដែលបានផ្ដើមគំនិត និងមានសុច្ឆន្ទៈក្នុងការរួមចំណែកលើកស្ទួយវប្បធម៌ខ្មែរ និងថ្លែងអំណរគុណដល់ភាគីពាក់ព័ន្ធដែលបានចូលរួមជាមួយក្រសួងក្នុងការចរចាយកវត្ថុបុរាណទាំងនេះមកវិញ។
លោកស្រីលើកឡើងថា កិច្ចការនេះក៏មានការរួមវិភាគទានពីការិយាល័យរដ្ឋអាជ្ញាសហរដ្ឋអាមេរិកប្រចាំតំបន់ភាគខាងត្បូងទីក្រុងញូវយ៉ក ភ្នាក់ងារស៊ើបអង្កេតសន្តិសុខមាតុភូមិសហរដ្ឋអាមេរិក និងស្ថានទូតសហរដ្ឋអាមេរិកនៅទីក្រុងភ្នំពេញ។ កិច្ចខិតខំរួមគ្នានេះគឺជានិមិត្តរូបនៃចំណងមិត្តភាពដ៏ល្អរវាងប្រទេសទាំង ២ ស្របពេលនៃការរំឭកខួប ៧០ នៃទំនាក់ទំនងការទូតរបស់ប្រទេសទាំង ២។
ថ្លែងប្រាប់ ភ្នំពេញ ប៉ុស្តិ៍ តាមរយៈអ៊ីមែលពីម្សិលមិញ លោកស្រីរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងវប្បធម៌មានប្រសាសន៍ថា៖ «យើងសូមផ្ញើសារទៅដល់អ្នកប្រមូលវត្ថុបុរាណ សារមន្ទីរ និងគ្រប់ប្រទេសទាំងអស់ថា គោលបំណងរបស់យើងគឺយើងចង់មានលទ្ធភាពប្រាប់ពីប្រវត្តិសាស្ត្រនៃប្រទេសកម្ពុជា។ អ្នកទាំងអស់គ្នាអាចជាផ្នែកមួយនៃប្រវត្តិសាស្ត្រនៃវប្បធម៌ខ្មែរ និងវត្ថុបុរាណខ្មែរ។ សម្រាប់វត្ថុបុរាណដែលបញ្ជូនមកវិញនេះ យើងអាចសរសេរនូវជំពូកប្រវត្តិសាស្ត្រកម្ពុជាថ្មីជាមួយគ្នា ហើយអ្នកអាចក្លាយជាផ្នែកមួយនៃប្រវត្តិសាស្ត្ររបស់យើងតាមរយៈការប្រគល់ត្រឡប់នូវរូបចម្លាក់ និងសម្បត្តិវប្បធម៌ខ្មែរផ្សេងៗទៀត»។
លោក Bradley James Gordon ឥស្សរជនម្នាក់ដែលចូលរួមក្នុងការចរចាយកវត្ថុបុរាណមកកម្ពុជាថ្លែងថា ការចរចារយៈពេល ៣ ឆ្នាំធ្វើឡើងជាទូទៅជាមួយអ្នកស្រី Kriangsak ដោយសារតែលោក Latchford ធ្លាក់ខ្លួនឈឺធ្ងន់។ បច្ចុប្បន្ននេះ ក្រុមការងារពាក់ព័ន្ធកំពុងធ្វើការលើគម្រោងមួយចំនួនទៀត និងរំពឹងថានឹងអាចបង្ហាញនូវលទ្ធផលវិជ្ជមានដល់សាធារណជនក្នុងពេលអនាគត។
លោកថ្លែងថា៖ «យើងលើកទឹកចិត្តឱ្យអ្នកប្រមូលវត្ថុបុរាណ និងសារមន្ទីរទូទាំងពិភពលោកឱ្យទាក់ទងពួកយើងដើម្បីពិភាក្សាគ្នាអំពីសម្បត្តិវប្បធម៌ខ្មែរ ចែករំលែកព័ត៌មាន និងធ្វើការសម្រេចចិត្តដូចក្រុមគ្រួសារនេះ។ ការសម្រេចចិត្តរបស់អ្នកស្រី Nawapan គឺជារឿងដ៏អស្ចារ្យសម្រាប់កម្ពុជា និងជាឧទាហរណ៍សម្រាប់ពិភពលោក។ យើងសូមស្វាគមន៍ដល់បណ្ដុំវត្ថុបុរាណទាំងនេះត្រឡប់មកផ្ទះវិញ»។
លោក សុខ ពុទ្ធិវុធ រដ្ឋលេខាធិការក្រសួងប្រៃសណីយ៍ និងទូរគមនាគមន៍កម្ពុជាដែលជាអ្នកពាក់ព័ន្ធនឹងការចរចាយកវត្ថុបុរាណខ្មែរទាំងនេះមកវិញ បានថ្លែងថា នៅពេលដែលការពិភាក្សាកាន់តែច្រើនធ្វើឱ្យលោកយល់ថា តម្លៃនៃវត្ថុបុរាណដែលបាត់បង់ទៅនោះមានតម្លៃមិនអាចវាស់បាន ហើយវាចាំបាច់មានកន្លែងថ្មី និងធំសម្រាប់ដាក់វត្ថុបុរាណដែលបញ្ជូនត្រឡប់មកកម្ពុជាវិញ។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «វាមិនមែនជាសំណួរទេ បើយើងសួរពីតម្លៃនៃវត្ថុបុរាណវប្បធម៌ខ្មែររបស់យើង ពីព្រោះសម្រាប់យើងវត្ថុបុរាណទាំងនេះមានតម្លៃមិនអាចកាត់ថ្លៃបានទេ។ វាជាគោលដៅរបស់យើងក្នុងការការពារ និងស្រាវជ្រាវរកឡើងវិញ នូវប្រវត្តិសាស្ត្ររបស់យើងសម្រាប់មនុស្សជំនាន់ក្រោយនាពេលអនាគត»។
លោកបន្តថា បច្ចុប្បន្ននេះក្រុមការងារកំពុងនាំបុរាណវត្ថុវិទូ និងអ្នកជំនាញផ្សេងទៀតមកកាន់ប្រាសាទដែលជាកន្លែងវត្ថុបុរាណទាំងនោះត្រូវបានលួចយកចេញ។ លើសពីនេះទៀតមានមនុស្សកាន់តែច្រើនចង់ក្លាយជាអ្នកថែរក្សា និងជួយជួសជុលប្រាសាទរបស់ខ្មែរ និងជួយបញ្ជូនវត្ថុបុរាណវប្បធម៌ខ្មែរត្រឡប់ទៅកន្លែងដើមវិញ។
កាលពីកន្លងទៅលោក Latchford ធ្លាប់បានបញ្ជូនវត្ថុបុរាណមកកម្ពុជាមួយចំនួនរួចហើយ។ ប៉ុន្តែកាលពីចុងឆ្នាំ ២០១៩ លោកត្រូវបានរដ្ឋអាជ្ញានៅតំបន់ភាគខាងត្បូងទីក្រុងញូវយ៉កចោទប្រកាន់ជាច្រើនបទល្មើសពាក់ព័ន្ធនឹងការរត់ពន្ធវត្ថុបុរាណដែលគេលួចយកចេញពីកម្ពុជា។ លោកបានទទួលមរណភាពនៅទីក្រុងបាងកកកាលពីខែសីហាឆ្នាំ ២០២០។
យោងតាមកាសែតញូវយ៉កថាម៍ លោក Latchford បានប្រមូលទិញវត្ថុបុរាណខ្មែរចំនួន ១២៥ រូបដែលបណ្ដុំវត្ថុបុរាណខ្មែរនេះគឺជាបណ្ដុំវត្ថុបុរាណឯកជនធំជាងគេ។ កន្លងមកវត្ថុបុរាណចំនួន ២៥ ត្រូវបានបញ្ជូនពីទីក្រុងបាងកកទៅប្រទេសកម្ពុជា រួចហើយ។ មេធាវីរបស់លោកស្រី Kriangsak ប៉ាន់ប្រមាណថា វត្ថុបុរាណទាំងនេះអាចមានតម្លៃសរុបជាង ៥០ លានដុល្លារ៕
វីដេអូ៖