ព្រៃវែងៈ លោកឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី ស ខេង រដ្ឋមន្ដ្រីក្រសួងមហាផ្ទៃបានណែនាំឲ្យមន្ដ្រីខិតខំធ្វើការងារឆ្ពោះទៅថ្នាក់មូលដ្ឋានដើម្បីឲ្យមានការអភិវឌ្ឍដល់ពលរដ្ឋ ខណៈរដ្ឋាភិបាលកំពុងតម្រង់ទិសអភិវឌ្ឍន៍ទៅទីនោះតាមរយៈការផ្ដល់ថវិកាសម្រាប់អភិវឌ្ឍផ្ទាល់ជិត ៨ ម៉ឺនដុល្លារក្នុង ១ ឃុំ/សង្កាត់ ហើយអាចនឹងកើនឡើងជារៀងរាល់ឆ្នាំចាប់ពីឆ្នាំ ២០២០ ដល់ឆ្នាំ ២០២៣។
លោក ស ខេង បានថ្លែងបែបនេះ ខណៈលោកធ្វើជាអធិបតីក្នុងពិធីបញ្ចុះខណ្ឌសីមាព្រះវិហារ និងឆ្លងសមិទ្ធផលនានានៅវត្តស្នាយសរស្ថិតនៅភូមិព្រៃខ្លា និងភូមិពោធិ៍សាបាង ឃុំរាប ស្រុកពារាំង ខេត្តព្រៃវែងកាលពីថ្ងៃចន្ទម្សិលមិញ។
លោកបានថ្លែងថា៖ «យើងកំពុងតែយកចិត្ដទុកដាក់ថ្នាក់ឃុំ និងស្រុក ដើម្បីលើកកម្ពស់ជីវភាពរស់នៅរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ។ យើងបានបែងចែកកញ្ចប់ថវិកាមកឲ្យឃុំក្នុង ១ ឃុំជាមធ្យម ៧៥ ០០០ ដុល្លារចាប់ពីឆ្នាំ ២០២០ នេះរហូតដល់ឆ្នាំ ២០២៣។ ចំណែកឯឆ្នាំ ២០២៤ យើងនឹងគិតផ្សេងទៀតថា ដំឡើងប៉ុន្មាន?។ ឆ្នាំ ២០២០ នេះក្នុង ១ ឃុំបានថវិកា ៧៥ ០០០ ដុល្លារអាមេរិក ប៉ុន្ដែដល់ឆ្នាំ ២០២១ នឹងទៅឆ្នាំខាងមុខទៀតវាមានឡើងបន្តទៀតប្រហែលឡើងដល់ ១០ ម៉ឺនដុល្លារអាមេរិក ឬក៏ជាង ១០ ម៉ឺនដុល្លារអាមេរិកក្នុង ១ ឆ្នាំនេះនិយាយថវិកាសម្រាប់អភិវឌ្ឍលើការធ្វើផ្លូវ ឬលូខ្នាតតូច»។
លោកបានបន្តថា សព្វថ្ងៃនេះការគ្រប់គ្រងរដ្ឋបាលស្របទៅតាមរដ្ឋធម្មនុញ្ញដែលបានបែងចែកចេញជា ៤ ថ្នាក់គឺថ្នាក់ជាតិ ថ្នាក់រាជធានី/ខេត្ដ ថ្នាក់ស្រុក/ខណ្ឌ និងឃុំ/សង្កាត់ គឺក្នុងនោះរាជរដ្ឋាភិបាលកំពុងយកចិត្ដទុកដាក់លើថ្នាក់ឃុំ/សង្កាត់ខ្លាំងជាងគេដើម្បីលើកកម្ពស់ជីវភាពពលរដ្ឋ។ រដ្ឋបាលទាំង ៤ ថ្នាក់នេះគឺមានច្បាប់គ្រប់គ្រង។
លោក ស ខេង ក៏បានណែនាំឲ្យមន្ដ្រីចៀសវាងដាច់ខាតចំពោះការយកទោសពៃរ៍ ដោយកត់សម្គាល់អ្នកណាមានមតិមិនស្របថាគេជាខ្មាំងសត្រូវផងដែរ ដោយលោករំឭកថាមិនត្រូវមានទស្សនៈនេះទេ។
លោកបញ្ជាក់ថា៖ «មន្ដ្រីពេលមកមូលដ្ឋានដើម្បីអី? មិនមែនមកបង្កការលំបាកដល់ប្រជាជនទេ គឺមកជួយដោះស្រាយការលំបាកដល់ប្រជាជនកុំមកបន្ថែមបន្ទុកលំបាកដល់ប្រជាជនទៀត។ នេះសូមបញ្ជាក់ឲ្យច្បាស់ទាក់ទងនឹងបញ្ហានេះ។ យើងសំណូមពរថា ធ្វើម៉េចយើងទាំងអស់គ្នាខិតខំធ្វើម្ចាស់ទឹក ម្ចាស់ដី ពង្រឹងភាពម្ចាស់ការ ព្រោះកំណែទម្រង់យើងគឺអ្វីៗទាំងអស់គឺឆ្ពោះមកមូលដ្ឋានឆ្ពោះមកប្រជាពលរដ្ឋ»។
បើតាមលោកឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី ស ខេង សម្រាប់ថវិកាអភិវឌ្ឍន៍ក្នុង ១ ឃុំមានចំនួន ៧៥ ០០០ ដុល្លារ បើយកទៅគុណជាមួយនឹង ១៦៤៦ ឃុំ/សង្កាត់ ទូទាំងប្រទេសរដ្ឋាភិបាលត្រូវចំណាយថវិកាអស់ ១២៣,៤៥ លានដុល្លារអាមេរិកដែលថវិកាទាំងនេះគឺបញ្ជូនមកឃុំ/សង្កាត់ដោយផ្ទាល់តាមរយៈគណនេយ្យធនាគាររបស់ឃុំ/សង្កាត់។
លោកបានបញ្ជាក់ថា៖ «កំណែទម្រង់យើងគឺធ្វើបែបនេះដើម្បីឲ្យភ្ជាប់ទៅជាមួយប្រជាពលរដ្ឋ ប៉ុន្ដែយើងមិនទាន់អាចវាយតម្លៃបានថា កន្លែងណាធ្វើបានល្អ មិនធ្វើបានល្អទេ ព្រោះយើងទើបតែប្រកាសដាក់ឲ្យអនុវត្ដនៅដើមឆ្នាំ ២០២០ នេះ។ យើងនឹងពិនិត្យនៅចុងឆ្នាំ ២០២០ នេះថា តើកន្លែងណាដំណើរការបានល្អមានធនធានមនុស្សគ្រប់គ្រាន់ ឬមិនគ្រប់គ្រាន់យ៉ាងណា?»។
លោកបានបន្ថែមថា ដូចជាពិធីនេះគឺលោកចុះមកគ្រាន់តែសំណេះសំណាល ប៉ុន្ដែលោកបានប្រគល់ភារកិច្ចឲ្យមន្ដ្រីចុះតាមឃុំ/ស្រុកទាំងអស់នៅទូទាំងប្រទេសដោយត្រូវរៀបចំជួបជាមួយប្រជាជន មិនមែនទៅអង្គុយប្រដៅប្រជាជនទេ។ តែត្រូវទៅស្ដាប់ប្រជាជនមានយោបល់វិញ។
លោកថ្លែងថា៖ «ប្រជាជនឲ្យយោបល់មកថា លោកឯងធ្វើនេះខុស ការងារនេះនៅមិនទាន់ល្អទេសុំឲ្យជួយកែលម្អជាដើម យើងត្រូវទទួលពាក្យទាំងឡាយនោះ យោបល់ទាំងឡាយនោះ គំនិតទាំងឡាយនោះពីពួកគាត់។ ប្រជាជនចេះជាងយើង យើងមិនចេះដល់ប្រជាជនទេត្រូវតាំងខ្លួនអ៊ីចឹង។ តែកាលណាយើងតាំងខ្លួនជាចៅហ្វាយនាយប្រជាជនហើយ អ្នកនោះខុសហើយ ត្រូវតាំងខ្លួនជាអ្នកដែលរៀនសូត្រពីប្រជាជនជាកូនសិស្សប្រជាជន»។
លោក ថេង សាវឿន ប្រធានសម្ព័ន្ធសហគមន៍កសិករកម្ពុជា (CCFC) បានស្នើថា តាមរយៈគោលនយោបាយថ្មីនៃការតម្រង់ទិសរបស់រដ្ឋទៅឲ្យដល់ថ្នាក់មូលដ្ឋាននេះ គួរមានការកសាងសមត្ថភាពមន្ដ្រីឃុំ/សង្កាត់បន្ថែមដើម្បីឲ្យមន្ដ្រីអាចធ្វើការបានល្អដល់ពលរដ្ឋ និងត្រូវជួបពិភាក្សាជាមួយប្រជាសហគមន៍ដោយទទួលយកនូវគម្រោងនៃការស្នើឡើងរបស់ប្រជាកសិករនៅតាមមូលដ្ឋាន។
លោកថា៖ «ទាក់ទងនឹងការរៀបចំអភិបាលកិច្ចមូលដ្ឋាននេះ គួរមានការបើកឱកាសទូលាយទៅដល់សហគមន៍ និងប្រជាពលរដ្ឋចូលរួមក្នុងការលើកឡើងផែនការដាក់បញ្ចូលនៅក្នុងផែនការឃុំ/សង្កាត់ដើម្បីធ្វើយ៉ាងម៉េចទាញកញ្ចប់ថវិកាដែលបានដាក់ចុះមកនោះយកមកប្រើប្រាស់នៅក្នុងសហគមន៍»។
លោក សាវឿន បានថ្លែងថា តាមការសង្កេតឃើញថា ក្រៅតែពីផ្នែកលិខិតស្នាមផ្សេងៗដែលជាតម្រូវការចម្បងរបស់ពលរដ្ឋនៅមូលដ្ឋានគឺការលើកកម្ពស់ជីវភាពពួកគាត់តាមរយៈការកសាងប្រព័ន្ធហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធបណ្ដុះបណ្ដាលវិជ្ជាកសិកម្ម និងស្វែងរកទីផ្សារសម្រាប់លក់កសិផលឲ្យបានគ្រប់គ្រាន់៕