ភ្នំពេញៈ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បានបញ្ជាក់ថា រោងចក្រមួយចំនួននៅកម្ពុជានឹងត្រូវបិទទ្វារ និងព្យួរការងារកម្មករមួយចំនួននៅក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានសប្ដាហ៍ខាងមុខ ដោយសារតែខ្វះការផ្គត់ផ្គង់វត្ថុធាតុដើមពីប្រទេសចិន ខណៈដែលវីរុសកូរ៉ូណាកំពុងបន្តឆ្លងរាលដាលនៅក្នុងប្រទេសមួយនេះ។ លោក ហ៊ុន សែន មិនចង់ឱ្យមានការចាត់ទុកការបិទរោងចក្រ និងព្យួរការងារកម្មករនាពេលខាងមុខថា បណ្ដាលមកពីឥទ្ធិពលនៃ EBA របស់សហភាពអឺរ៉ុបនោះឡើយ។
ការសម្រេចដក ឬមិនដកប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ «អ្វីគ្រប់យ៉ាងលើកលែងតែអាវុធ (EBA)» ពីកម្ពុជារបស់សហភាពអឺរ៉ុបនឹងចេញសេចក្ដីសម្រេចជាផ្លូវការនៅថ្ងៃពុធនេះ។ ប៉ុន្តែលោក ហ៊ុន សែន និងសមាគមរោងចក្រកាត់ដេរនៅកម្ពុជាបានពន្យល់ថា ការសម្រេចរបស់សហភាពអឺរ៉ុបលើរឿង EBA នឹងចូលជាធរមានរយៈពេល ៦ ខែទៀត ខណៈការបិទរោងចក្រ និងការព្យួរការងារកម្មករអាចនឹងកើតឡើងក្នុងរយៈពេលតែប៉ុន្មានសប្ដាហ៍ទៀតប៉ុណ្ណោះ។
លោក ហ៊ុន សែន បានថ្លែងនៅក្នុងពិធីបើកសម្ពោធការដ្ឋានស្តារ និងកសាងកំណាត់ផ្លូវជាតិលេខ ២ និងផ្លូវលេខ ២២ កាលពីម្សិលមិញថា៖ «នៅពេលខាងមុខនេះ ប្រសិនបើមានការបិទរោងចក្រណាមួយ មិនមែនមកពីអាបញ្ហាអា EBA នោះទេ ចាំមើលទៅបើទោះបីជាមាន ឬគ្មាន EBA ។ វត្ថុធាតុដើមមួយចំនួនដែលកំពុងយកមកដេរនៅស្រុកខ្មែរ រួចហើយបន្តនាំចេញទៅ តែយើងអត់មានសាច់ក្រណាត់ តើយើងមានអីដេរ ដូច្នោះកម្មករប្រាកដជាជួបប្រទះបញ្ហាខ្វះការងារធ្វើ»។
លោកបន្តថា៖ «រឿង EBA បើទោះបីជាគេដកទាំងស្រុង ឬដកផ្នែកខ្លះក៏គង់ទៅដល់ខែ ៨ ឯណោះបានវាចាប់ផ្ដើម អ៊ីចឹងវាអត់មានអីទេហើយសុំកុំឱ្យឆ្កួតៗ និយាយរួម អាពុលក្ដួចភ័យខ្លាចឮតែ EBA តែអត់ដឹង EBA ជាអី ហើយនាំគ្នាភ័យខ្លាច។ គេចង់ដក ឬមិនចង់ដកទុកឱ្យគេសម្រេចទៅ»។
លោក ហ៊ុន សែន បានបញ្ជាក់ថា៖ «ប៉ុន្តែខ្ញុំគ្រាន់តែប្រាប់ពលរដ្ឋកម្ពុជា ប្រសិនបើប៉ុន្មានអាទិត្យខាងមុខនេះរោងចក្រដែលនាំវត្ថុធាតុដើមពីចិនមកកម្ពុជានាំមកមិនរួច មិនមែនដោយសារកត្តាកម្ពុជាបិទទេ ដោយសារកត្តាពីប្រទេសចិនផ្គត់ផ្គង់មកយើងមិនទាន់ពេល។ សុំកុំចោទថា រឿងហ្នឹងជាទណ្ឌកម្មសេដ្ឋកិច្ចពីគណៈកម្មការអឺរ៉ុប ព្រោះបើមានដកប្រសិទ្ធភាពរបស់វា គឺទៅដល់ខែ ៨ បានវាចាប់ផ្ដើម។ ខ្ញុំអត់មានសេចក្ដីថ្លែងការណ៍ណាមួយសុំឱ្យគេដក ឬសុំឱ្យគេទុកអីទេ សិទ្ធិនៅលើដៃរបស់គេ ធ្វើអីធ្វើទៅ សុំអញ្ជើញ»។
លោកបន្ថែមថា ចិនគឺជាប្រទេសដែលនាំចេញវត្ថុធាតុដើមច្រើនណាស់សម្រាប់ផ្គត់ផ្គង់នៅក្នុងប្រទេសមួយចំនួន ហើយមិនមែនតែកម្ពុជាទេ ដែលមានសង្វាក់ផលិតកម្មត្រូវរងផលប៉ះពាល់ ដោយសារខ្វះវត្ថុធាតុដើមទាំងនោះ។ លោកក៏បានបង្ហាញពីទំនុកចិត្តខ្ពស់លើសេដ្ឋកិច្ចរបស់ប្រទេសចិនដែលនៅតែអាចឈរនៅរឹងមាំដូចដើម ថ្វីដ្បិតប្រទេសនេះមានការឆ្លងរាលដាលវីរុសកូរ៉ូណាកាន់តែខ្លាំងយ៉ាងណាក្ដី។
លោក ហ៊ុន សែន បានបញ្ជាក់ថា ចិនគឺជាអ្នកទ្រទ្រង់សេដ្ឋកិច្ចពិភពលោកក្នុងស្ថានការណ៍មានវិបត្តិដូចជាកាលពីឆ្នាំ ១៩៩៧ នៅពេលអាស៊ីបានជួបវិបត្តិហិរញ្ញវត្ថុ តែសេដ្ឋកិច្ចចិនបានឈរនៅយ៉ាងរឹងមាំ ដើម្បីស្រោចស្រង់អាស៊ីនៅពេលនោះហើយការជួបវិបត្តិសកលឆ្នាំ ២០០៨ ដល់ឆ្នាំ ២០១០ ដែលបង្កឡើងដោយអឺរ៉ុប និងសហរដ្ឋអាមេរិកក៏សេដ្ឋកិច្ចចិនរួមទាំងឥណ្ឌា នៅតែអាចឈរនៅយ៉ាងរឹងមាំ ដោយបានជួយធ្វើឱ្យសេដ្ឋកិច្ចនៅអាស៊ីល្អប្រសើរ និងថែមទាំងជួយស្រោចស្រង់សេដ្ឋកិច្ចនៅប្រទេសអឺរ៉ុបមួយចំនួនដូចជាការជួយដោះស្រាយវិបត្តិបំណុលនៅប្រទេសក្រិកជាដើម។
លោកថា៖ «សូម្បីតែក្រុមហ៊ុនកូរ៉េដែលផលិតរថយន្តនៅក្រុងវូហានត្រូវទទួលខាតបង់ធ្ងន់ធ្ងរ ដោយសារការផលិតរថយន្តនៅវូហានត្រូវបិទ ក្រៅពីនោះបំណែកបន្លាស់រថយន្តមួយចំនួនដែលត្រូវយកទៅផ្គុំនៅកូរ៉េខាងត្បូងក៏ត្រូវបានអាក់ខានមិនបានបញ្ជូនទៅ ដូច្នោះធ្វើឲ្យសង្វាក់ផលិតកម្មនៅក្នុងប្រទេស កូរ៉េខាងត្បូង ធ្លាក់ចុះដែរ»។
លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីបញ្ជាក់ទៀតថា៖ «ឥឡូវផលប៉ះពាល់សូម្បីតែក្រុមហ៊ុនខ្លះបានប្រកាសហើយ ក្រុមហ៊ុន Nike និង Adidas បានប្រកាសអំពីចំនួនដែលខ្លួនត្រូវទិញហើយ ព្រោះត្រូវផលិតនៅប្រទេសចិន ហើយមួយចំនួនត្រូវបញ្ជូនវត្ថុធាតុដើមមកផលិតនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា និងនៅប្រទេសផ្សេងទៀត ប៉ុន្តែវា (ចិន) នាំវត្ថុធាតុដើមអត់បានមកឱ្យយើង»។
កាលពីថ្ងៃម្សិលមិញសមាគមរោងចក្រកាត់ដេរនៅកម្ពុជា (GMAC) ក៏បានចេញសេចក្ដីប្រកាសព័ត៌មានមួយបញ្ជាក់ថា វត្ថុធាតុដើមជាង ៦០ ភាគរយសម្រាប់បម្រើឱ្យផលិតកម្មក្នុងវិស័យកាត់ដេរសម្លៀកបំពាក់ និងផលិតស្បែកជើងនៅកម្ពុជាគឺត្រូវនាំចូលពីចិន ប៉ុន្តែដោយប្រទេសនេះជួបវិបត្តិផ្ទុះឡើងវីរុសកូរ៉ូណាទើបធ្វើឱ្យក្រុមហ៊ុនផលិតវត្ថុធាតុដើម និងក្រុមហ៊ុនផ្ដល់សេវាជាច្រើនត្រូវបិទដំណើរការបណ្ដោះអាសន្ន។ GMAC បញ្ជាក់ថា ការផ្អាកដំណើរការរោងចក្រទាំងនោះគឺមិនពាក់ព័ន្ធទៅនឹងបញ្ហា EBA នោះទេ។
សេចក្ដីប្រកាសនេះសរសេរថា៖ «សម្រាប់រោងចក្រមួយចំនួនវត្ថុធាតុដើមនៅក្នុងស្ដុកសម្រាប់ផលិតកម្មអាចនឹងអស់នៅត្រឹមសប្ដាហ៍ក្រោយ ឬសប្ដាហ៍បន្ទាប់ ហើយការបិទរោងចក្របណ្ដោះអាសន្ននៅប្រទេសចិនអាចនឹងធ្វើឱ្យរោងចក្រមួយចំនួន (នៅកម្ពុជា) ខ្វះវត្ថុធាតុដើមនៅចុងខែនេះ និងក្នុងខែមីនាខាងមុខ។ ប្រឈមនឹងបញ្ហានេះរោងចក្រគ្មានជម្រើសអ្វីក្រៅពីការផ្អាកប្រតិបត្តិការផលិតកម្មជាបណ្ដោះអាសន្នដែលអាចមានរយៈពេល ១ ខែពេញ ឬដល់ ២ ខែ»។
ចំណែកសមាគមស្បែកជើងក៏បានចេញសេចក្តីប្រកាសមួយដែរថា មានរោងចក្រដេរស្បែកជើងមួយចំនួនដែលមានស្ដុកវត្ថុធាតុដើមគឺបានចាប់ផ្ដើមខ្វះខាតបណ្ដើរៗ និងអាចអស់ត្រឹមខែកុម្ភៈនេះ ហើយបញ្ហានេះនឹងធ្វើឱ្យរោងចក្រត្រូវផ្អាកផលិតកម្មអាចរហូតជាង ១ ខែ។
សារព័ត៌មានចិន Xinhua បានចេញផ្សាយនៅថ្ងៃទី ១០ ខែកុម្ភៈថា ក្រុមហ៊ុនរោងចក្រសហគ្រាសនៅទូទាំងប្រទេសចិនបានចាប់ផ្ដើមបើកដំណើរការ ដោយតម្រូវឱ្យបុគ្គលិកទាំងអស់អនុវត្តនូវវិធានការការពារដោយប្រុងប្រយ័ត្ន គឺការពាក់ម៉ាស់ ពិនិត្យសុខភាព និងការធ្វើអនាម័យដៃឱ្យស្អាតមុនទៅបំពេញការងារ។
លោក អាត់ ធន់ ប្រធានសហភាពការងារកម្ពុជា បានលើកឡើងថា ការដក EBA គឺពិតជាធ្វើឱ្យរោងចក្រមួយចំនួនត្រូវបិទទ្វារ និងធ្វើឱ្យកម្មករត្រូវបាត់បង់ការងារ តែលោកក៏ទទួលស្គាល់ដែរថា ផលប៉ះពាល់ទាំងនេះក៏អាចរួមចំណែកដោយសារការផ្ទុះវីរុសកូរ៉ូណានៅក្នុងប្រទេសចិនផងដែរ។
លោកបន្តថា កូនសោដើម្បីដក ឬមិនដក EBA គឺស្ថិតនៅក្នុងដៃរបស់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ហើយលោកថា រដ្ឋាភិបាលហាក់មិនបានធ្វើអ្វី ដើម្បីកុំឱ្យមានការដក EBA នេះឡើយ។ លោកថា៖ «មើលទៅដូចជាសញ្ញាមិនល្អសោះ ប្រសិនបើធ្វើ វាល្អជាងមិនធ្វើ។ ធ្វើហ្នឹងគឺការដោះស្រាយបញ្ចប់បណ្ដឹងរបស់កម្មករ ការកែប្រែច្បាប់អង្គការសង្គមស៊ីវិលឱ្យបានល្អ ផ្ដល់សេរីភាពឱ្យកម្មករ និងពលរដ្ឋបានតវ៉ា និងការជជែកគ្នារឿងនយោបាយ ដើម្បីឱ្យមានការប្រកួតប្រជែងឱ្យស្មោះត្រង់ទៅ»។
ទោះជាយ៉ាងណាលោក ហ៊ុន សែន បានបញ្ជាក់ជាថ្មីថាលោកមិនយកអធិបតេយ្យភាពជាតិទៅដោះដូរជាមួយជំនួយ និងភាពអនុគ្រោះណាទាំងអស់ ដោយស្នើសុំឱ្យពលរដ្ឋកម្ពុជា គិតឱ្យបានច្បាស់លាស់ថា អ្វីដែលកម្ពុជាត្រូវការនៅពេលនេះគឺសន្ដិភាពដោយមិនអាចឱ្យអ្នកណាបំផ្លាញសន្ដិភាពបានទេ។
លោកបញ្ជាក់ថា៖ «បើទោះជាត្រូវបង់ថ្លៃប៉ុនណាក៏ដោយចុះ កម្ពុជាត្រូវតែជាប្រទេសមានសន្ដិភាព ឯករាជ្យ និងអធិបតេយ្យជាតិពេញលេញច្បាប់របស់ខ្លួនត្រូវតែបានអនុវត្ត ទោះបីអ្នកណាក៏ដោយ ក៏ត្រូវនៅក្រោមច្បាប់កម្ពុជា។ កម្ពុជាធ្លាប់ភ្លក់រសជាតិរួចហើយនូវសង្គ្រាម និងសោកនាដកម្មរាប់មិនអស់ ដែលពួកគេបានកសាងឡើងសម្រាប់យើង តែយើងមិនបានស្លាប់ទេ អ៊ីចឹងសុំអំពាវនាវឱ្យពលរដ្ឋនៅទូទាំងព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាងើបឈរឡើង ការពារឯករាជ្យ អធិបតេយ្យ និងសន្ដិភាពរបស់កម្ពុជាអត់ត្រូវឱនក្បាលចំពោះអ្នកណាទាំងអស់»។
លោក ហេង សួរ អ្នកនាំពាក្យក្រសួងការងារមិនអាចទាក់ទងសុំអធិប្បាយបានទេម្សិលមិញ៕