ភ្នំពេញៈ ជួបជាមួយសមាជិកឧត្តមក្រុមប្រឹក្សាពិគ្រោះ និងផ្តល់យោបល់កាលពីម្សិលមិញលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បានប្រកាសអនុវត្តអភិក្រមទី ៥ គឺវះកាត់មន្ត្រីណាដែលប្រព្រឹត្តនូវទង្វើមិនប្រក្រតីក្នុងតួនាទី ដោយលោកបានបញ្ជាទៅរដ្ឋមន្ត្រីយុត្តិធម៌ឱ្យពិនិត្យមើលអំពើពុករលួយក្នុងប្រព័ន្ធតុលាការ ខណៈសមាជិកនៃឧត្តមក្រុមប្រឹក្សាក៏លើកពីភាពមិនប្រក្រតីរបស់មន្ត្រី ក្រោយពីស្ថាប័ននេះដំណើរការរយៈពេល ១ ឆ្នាំមកនោះ។
ក្នុងកិច្ចប្រជុំនោះលោក ហ៊ុន សែន ក៏បានផ្ដោតជាសំខាន់លើការផ្លាស់ប្ដូរភាពស្ពឹកស្រពន់របស់មន្ត្រីបម្រើពលរដ្ឋ ដែលមានភាពមិនស្មោះត្រង់ ខណៈសមាជិកនៃឧត្តមក្រុមប្រឹក្សានីមួយៗបានលើកឡើងនូវរបាយការណ៍ស្រាវជ្រាវដែលពួកគេបានរកឃើញរៀងៗខ្លួន ដោយភាគច្រើនពាក់ព័ន្ធបញ្ហាអំពើពុករលួយ និងជម្លោះដីធ្លី។
ទំព័រហ្វេសប៊ុករបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បានសរសេរថា កិច្ចប្រជុំនេះជារួមគឺលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីបានឆ្លើយតបទៅតាមសំណើ និងសំណូមពរនូវអ្វីដែលជាផលប្រយោជន៍របស់ជាតិ និងប្រជាជនដែលលោកគិតថា ជាធាតុចូលមួយក្នុងការរួមចំណែក និងជាពហុគំនិតដល់ការធ្វើកំណែទម្រង់របស់រាជរដ្ឋាភិបាល។
លោកបានបញ្ជាក់ថា៖ «ចាប់ពីពេលនេះតទៅ គឺត្រូវអនុវត្តនូវអភិក្រមទី ៥ គឺ វះកាត់ ដូច្នេះមន្ត្រីណាដែលប្រព្រឹត្តនូវទង្វើទាក់ទងទៅនឹងបញ្ហាដែលបានលើកឡើងខាងលើនេះ គឺមិនត្រឹមតែដាក់ទោសប៉ុណ្ណោះនោះទេ ថែមទាំងដកតំណែង និងការរឹបអូស ឬបង្កកទ្រព្យសម្បត្តិផងដែរ ដូចជាករណីការរំលោកដីធ្លី និងបញ្ហាបទល្មើសព្រៃឈើជាដើម»។
នៅក្នុងកិច្ចប្រជុំនេះលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីក៏បានវាយតម្លៃខ្ពស់ចំពោះការខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់សមាជិកឧត្តមក្រុមប្រឹក្សាពិគ្រោះ និងផ្តល់យោបល់ដែលបានចូលរួមចំណែកក្នុងការប្រមូលធាតុចូលក៏ដូចជាការស្រាវជ្រាវរកបញ្ហាដែលបានកើតឡើងនៅតាមមូលដ្ឋាននានា ក្នុងការដាក់ជូនដល់រដ្ឋាភិបាល ដើម្បីធ្វើសេចក្តីសម្រេចចិត្ត និងរកវិធីដោះស្រាយ។ យន្តការនេះគឺជាការជួយរាជរដ្ឋាភិបាល និងជាការជួយឲ្យទំនាក់ទំនងរវាងប្រជាពលរដ្ឋ និងរាជរដ្ឋាភិបាលរំកិលទៅកៀកគ្នាដើម្បីធានាបាននូវប្រព័ន្ធរដ្ឋបាលសាធារណៈឱ្យមានភាពល្អប្រសើរ។
លោកបញ្ជាក់ថា៖ «ឧត្តមក្រុមប្រឹក្សាពិគ្រោះ និងផ្តល់យោបល់ជាយន្តការពិគ្រោះ និងផ្តល់យោបល់របស់គណបក្សនយោបាយជូនរាជរដ្ឋាភិបាលក្រៅក្របខ័ណ្ឌសភាក្នុងគោលដៅលើកស្ទួយប្រសិទ្ធភាពការងារ ដើម្បីជាប្រយោជន៍ដល់ការបម្រើសេវាប្រជាជន និងការអភិវឌ្ឍសង្គមប្រកបដោយសក្តានុពល»។
លោក ឈឹម ផលវរុណ អគ្គលេខាធិការនៃឧត្តមក្រុមប្រឹក្សាពិគ្រោះ និងផ្តល់យោបល់បានផ្តល់បទសម្ភាសដល់អ្នកសារព័ត៌មានក្រោយចប់កិច្ចប្រជុំបន្ថែមថា ក្នុងនោះលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បានបញ្ជាផ្ទាល់ទៅលោក អង្គវង្ស វឌ្ឍានា រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងយុត្តិធម៌ឱ្យពិនិត្យមើលភាពមិនប្រក្រតីអំពើពុករលួយដែលកើតឡើងនៅក្នុងប្រព័ន្ធតុលាការកម្ពុជាផងដែរ។
លោកអះអាងថា៖ «នៅក្នុងនោះក៏យើងបាននិយាយពីអំពើពុករលួយ និងភាពមិនប្រក្រតីនៅក្នុងប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌ផងដែរ។ សម្តេចតេជោលោកក៏បានបញ្ជាទៅឯកឧត្តមរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងយុត្តិធម៌ឱ្យពិនិត្យពីភាពមិនប្រក្រតីនេះ ដែលមានការពុករលួយប្រើតាមរយៈមេធាវី។ នេះតាមការលើកឡើងរបស់ឧត្តមក្រុមប្រឹក្សាពិគ្រោះ និងផ្តល់យោបល់ថា បុគ្គលដែលជាចៅក្រម ព្រះរាជអាជ្ញា គាត់មិនមែនទៅយកលុយផ្ទាល់ពីពលរដ្ឋទេ គឺមេធាវីទេជាអ្នកទៅយកលុយ ហើយយកទៅចែកបន្តតាមរយៈហ្នឹងហើយ ដែលអំពើពុករលួយ អាថ៌កំបាំងណាស់»។
អ្វីដែលលោកបញ្ជាក់ខាងលើបានដាក់ឲ្យស្ថាប័នមួយនេះពិនិត្យពីលទ្ធភាពក្នុងការដាក់ចេញជាវិធានការធ្វើយ៉ាងណាដើម្បីទប់ស្កាត់ភាពមិនប្រក្រតីនៅក្នុងប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌កម្ពុជានេះ។
តាមរបាយការណ៍រយៈពេល ១២ ខែរបស់ឧត្តមក្រុមប្រឹក្សាពិគ្រោះ និងផ្តល់យោបល់ដែលបានដាក់ជូនលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ក្នុងអង្គប្រជុំបានឱ្យដឹងថា ខ្លួនបានដាក់របាយការណ៍របស់ប្រតិភូគណបក្សភ្ជាប់ជាមួយនឹងរបាយការណ៍សង្ខេបតាមរយៈឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រីប្រចាំការចំនួន ៩០ របាយការណ៍ដែលក្នុងនោះបញ្ហាចំនួន ២៥១ លើកពាក់ព័ន្ធនឹងទំនាស់ដីធ្លី ការរំលោភយកដីរដ្ឋដែលជាដីគម្របព្រៃឈើ បទល្មើសព្រៃឈើ បទល្មើសជលផល បញ្ហាបរិស្ថាន ការរំលោភអំណាច និងបញ្ហាចាក់លុបឆ្នេរ បឹង ព្រែក អូរជាដើម។
ស្ថាប័ននេះក៏បានអះអាងដែរថា៖ «រយៈពេល ១ ឆ្នាំមកនេះអង្គភាពនេះបានដឹកនាំគណៈប្រតិភូរបស់ខ្លួន ចុះជួបជាមួយប្រជាពលរដ្ឋចំនួន ២៩៥ លើក ក្នុងនោះមន្ត្រីលេខាធិការដ្ឋានចូលរួមជាអ្នកសង្កេតការណ៍ចំនួន ២០០ លើក»។
លោក សុខ សុវណ្ណវឌ្ឍនា សាប៊ុង ប្រធានគណបក្សខ្មែរក្រោកបានប្រាប់ភ្នំពេញប៉ុស្តិ៍ពីម្សិលមិញថា ក្នុងកិច្ចពិភាក្សានោះគណបក្សលោក បានលើកឡើងនូវទិដ្ឋភាពសំខាន់ចំនួន ៤ ចំណុចដែលគណបក្សនេះបានរកឃើញដាក់ទៅលោក ហ៊ុន សែន ដើម្បីពិនិត្យ និងសម្រេច។ ក្នុងនោះករណីអង្គការ AOG ប្ដឹងក្រសួងសង្គមកិច្ចដែលទាមទារយកដីសាលា និងមណ្ឌលកុមារកំព្រាក្ដីសង្ឃឹមសាខាខេត្តព្រះសីហនុដោយចោទថា ដីរដ្ឋ។ ករណីនេះលោក ហ៊ុន សែន បានបញ្ជាភ្លាមៗឱ្យពិនិត្យឡើងវិញ និង ៣ ករណីទៀត ពាក់ព័ន្ធនឹងបញ្ហាដីធ្លីដូចជាក្នុងខេត្តកំពង់ឆ្នាំង ខេត្តកណ្ដាល និងខេត្តសៀមរាបជាដើម។
លោកបញ្ជាក់ថា៖ «មូលដ្ឋាននៃបញ្ហាខាងលើសមាជិកឧត្តមក្រុមប្រឹក្សាបានរកឃើញថាមកពីការមិនធ្វើការតាមច្បាប់ មិនអនុវត្តតាមច្បាប់ជាធរមានរបស់មន្ត្រីថ្នាក់ជាតិ និងថ្នាក់ក្រោមជាតិលើសេចក្ដីណែនាំរបស់រដ្ឋាភិបាល សជណ អនុក្រឹត្យ ព្រះរាជក្រឹត្យ ដែលអំពើនេះប៉ះពាល់ដល់កិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់រាជរដ្ឋាភិបាល ជាពិសេសប៉ះពាល់ដល់កិច្ចការកំណែទម្រង់រដ្ឋដែលជាមូលដ្ឋានធានានូវសុខដុមនីយកម្មរបស់ជាតិ រួមទាំងប្រជាជាតិ»។
ក្នុងនោះលោកអះអាងថា សមាជិកឧត្តមក្រុមប្រឹក្សាពិគ្រោះ និងផ្ដល់យោបល់ ក៏បានស្នើឲ្យលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីជំរុញវិធាននៃការដោះស្រាយបញ្ហា។ ឧត្តមក្រុមប្រឹក្សានេះចង់ឲ្យមានការធ្វើសេចក្ដីព្រាងច្បាប់ ដើម្បីឲ្យមានការដាក់ទោសទណ្ឌចំពោះមន្ត្រីថ្នាក់ជាតិ ថ្នាក់ក្រោមជាតិណា ដែលមិនធ្វើតាមច្បាប់ជាធរមានផងដែរ ស្របពេលក្នុងកិច្ចប្រជុំនោះលោក ហ៊ុន សែន បានផ្ដោតលើការផ្លាស់ប្ដូរភាពស្ពឹកស្រពន់នៃមន្ត្រីរបស់លោកដែលបម្រើពលរដ្ឋមិនស្មោះត្រង់។
ឧត្តមក្រុមប្រឹក្សាពិគ្រោះ និងផ្តល់យោបល់គឺជាយន្តការមួយដែលរដ្ឋាភិបាល បានបង្កើតឡើងកាលពីឆ្នាំ ២០១៨ ដើម្បីផ្តល់ជាគំនិតផ្តួចផ្តើម ឬផ្តល់មតិលើការរៀបចំគោលនយោបាយដល់រដ្ឋាភិបាល។ បន្ថែមពីនេះឧត្តមក្រុមប្រឹក្សាដែលកើតចេញពីបក្សចំនួន ១៦ នេះថែមទាំងអាចចូលរួមផ្តល់យោបល់ដល់នាយករដ្ឋមន្ត្រីរាល់ភាពអសកម្មរបស់មន្ត្រីគ្រប់ជាន់ថ្នាក់ដោយឈរលើមូលដ្ឋានពិត ភ័ស្តុតាងជាដើម។
លោក ជិន ម៉ាលីន អ្នកនាំពាក្យក្រសួងយុត្តិធម៌និយាយថា ពាក់ព័ន្ធនឹងអំពើពុករលួយនេះ បើមានភ័ស្តុតាងច្បាស់លាស់គឺនឹងមានវិធានការផ្សេងៗដែលធ្លាប់មានជាលទ្ធផលកន្លងមក ដូចជាកិច្ចសហការជាមួយអង្គភាពប្រឆាំងអំពើពុករលួយ។ លោកបន្តថាក្រសួងនឹងពិនិត្យលើបញ្ហានេះ។
លោក ម៉ាលីន បានបញ្ជាក់ថា៖ «មិនថាតែអំពីឧត្តមក្រុមប្រឹក្សាពីសាធារណជនណាក៏ដោយឲ្យតែមានមូលដ្ឋានច្បាស់លាស់បញ្ជាក់ថាមានអំពើពុករលួយមានភ័ស្តុតាង មានអំណះអំណាង អាចធ្វើការប្តឹង ឬក៏ផ្តល់មកកាន់អាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ច យើងនឹងពិនិត្យ។ បើសិនគ្រាន់តែជាការចោទប្រកាន់ដោយគ្មានមូលដ្ឋាន យើងនឹងធ្វើការអធិការកិច្ចទៅលើរឿងហ្នឹង»។
លោក ឡៅ ម៉ុងហៃ អ្នកវិភាគនយោបាយបាននិយាយកាលពីថ្ងៃម្សិលមិញថា វាហាក់ដូចជាលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន កំពុងតែផ្តល់សារ:សំខាន់ខ្លាំងដល់តួនាទីរបស់ឧត្តមក្រុមប្រឹក្សា។ តាមរយ:នេះតួនាទីរបស់គណបក្សនានាដែលជាប់នៅក្នុងនោះគឺលោក ហ៊ុន សែន ចង់បង្ហាញថាពហុបក្សមានដំណើរការល្អ ហើយដែលថាកម្ពុជាជាប្រទេសប្រជាធិបតេយ្យពហុបក្ស។
លោក ឡៅ ម៉ុងហៃ បានចាត់ទុកគណបក្សទាំងនោះគឺជាគណបក្សសកម្ម ហើយទាំងអស់គ្នារួមគ្នាជាក្រុមប្រឆាំងមួយដែលមានប្រសិទ្ធភាពជាងគណបក្សប្រឆាំងដែលស្លាប់បាត់ទៅហើយនោះក្នុងការជំរុញឲ្យរដ្ឋាភិបាលដោះស្រាយជំងឺសង្គមយ៉ាងរអារអូមនានាដូចជាអំពើពុករលួយ និងការគ្រប់គ្រងរខេករខាក។
លោកបានបញ្ជាក់ថា៖ «តាមសកម្មភាពរបស់លោក ហ៊ុន សែន នេះគឺសម្តេចនាយករដ្ឋមន្ត្រីបំភ្លេចចោលតួនាទី និងសារ:សំខាន់សព្វថ្ងៃរបស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិដែលរលាយបាត់ទៅហើយនោះរបស់មេដឹកនាំដែលនៅជាប់ឃុំឃាំងលោក កឹម សុខា និងអតីតមេដឹកនាំនិរទេសមានសំឡេងខ្លាំងក្លា លោក សម រង្ស៊ី នៅពេលមានសម្ពាធអន្តរជាតិទាមទារឲ្យបង្កើតគណបក្សសង្គ្រោះជាតិឲ្យរស់ឡើងវិញឲ្យដោះលែង កឹម សុខា និងលើកលែងការចោទប្រកាន់ទាំងអស់ទៅលើ សម រង្ស៊ី»៕