.jpg)
លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន, លោករដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការពារជាតិ ទៀ បាញ់ និងមន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលជាច្រើនរូបទៀតនាពេលកន្លងមក។ រូបថត Fresh News
ភ្នំពេញៈ លោក ហ៊ុន សែន រំឭកពីការតស៊ូយកជីវិតធ្វើជាដើមទុនក្នុងការរំដោះកម្ពុជាចេញពីរបបខ្មែរក្រហម ខណៈដែលក្រសួងការពារជាតិបានរំឭកអំពីប្រវត្តិសាស្ត្រនេះនៅខេត្តត្បូងឃ្មុំ ជាចំណុចចាប់ផ្ដើមនៃដំណើរការឆ្ពោះទៅរកការសង្គ្រោះជាតិកាលពីថ្ងៃទី ២០ ខែមិថុនា ឆ្នាំ ១៩៧៧។
លោក ហ៊ុន សែន បានសរសេរនៅលើទំព័រហ្វេសប៊ុករបស់លោកកាលពីថ្ងៃសៅរ៍ថា៖ «ថ្ងៃទី ២០ ខែមិថុនាគឺជាខួបលើកទី ៤៣ ឆ្នាំ (២០ មិថុនា ១៩៧៧-២០ មិថុនា ២០២០) នៃថ្ងៃដែលខ្ញុំសម្រេចចិត្តដោយការឈឺចាប់ យកជីវិតធ្វើដើមទុនដើម្បីតស៊ូរំដោះប្រជាជនកម្ពុជាចេញពីរបបប្រល័យពូជសាសន៍ ប៉ុល ពត។ ទោះបីពេលនេះខ្លួនខ្ញុំ និងប្រជាជនកម្ពុជាកំពុងទទួលបាននូវសេចក្តីសុខ តែខ្ញុំមិនដែលភ្លេចនូវទឹកភ្នែករាប់ម៉ឺន រាប់សែនតំណក់ នៅពេលដែលខ្ញុំឈានជើងចេញពីមាតុភូមិចោលប្រជាជនកម្ពុជាដែលកំពុងរងគ្រោះ ពិសេសចាកចេញចោលភរិយាដ៏កម្សត់ដែលកំពុងមានផ្ទៃពោះ»។
លោកបន្តថា៖ «ខ្ញុំអត់មានជម្រើសឲ្យល្អជាងនេះទេព្រោះយើងមិនអាចសុំការអាណិតពីពួក ប៉ុល ពត បានឡើយ។ ជម្រើសប្រកបដោយគ្រោះថ្នាក់ និងទឹកភ្នែកនោះហើយដែលនាំមកនូវសេចក្តីសុខ និងការរីកចម្រើនរហូតសព្វថ្ងៃនេះ»។
រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការពារជាតិលោក ទៀ បាញ់ កាលពីថ្ងៃសៅរ៍បានប្រារព្ធពិធីរំឭកខួប ៤៣ ឆ្នាំនៃដំណើរឆ្ពោះទៅរកការសង្គ្រោះជាតិដឹកនាំដោយលោក ហ៊ុន សែន កាលពីថ្ងៃទី ២០ មិថុនា ឆ្នាំ ១៩៧៧។ ការរំឭកនេះធ្វើឡើងនៅតំបន់កោះថ្ម X១៦ ឃុំទន្លូង ស្រុកមេមត់ ខេត្តត្បូងឃ្មុំ ដើម្បីរំឭកប្រវត្តិសាស្ត្រនៃការចាកចេញរបស់លោក ហ៊ុន សែន និងយុទ្ធមិត្ត ៤ នាក់ទៀតរួមមានលោក នុច ថន, ញឹក ហួន, សាន សាញ់, និង វ៉ា ប៉ោអៀន ឆ្ពោះទៅប្រទេសវៀតណាម ដើម្បីសុំជំនួយមកវាយលើក្រុមខ្មែរក្រហមដឹកនាំដោយ ប៉ុល ពត។
លោកថ្លែងក្នុងពេលនោះប្រាប់ឲ្យគ្រប់ក្រសួងស្ថាប័ន កងយោធពលខេមរភូមិន្ទ និងរដ្ឋបាលរាជធានីខេត្ត ផ្សព្វផ្សាយអំពីដំណើរជាប្រវត្តិសាស្ត្ររបស់លោក ហ៊ុន សែន និងសមមិត្តក្នុងការចាប់ផ្ដើមរំដោះជាតិនេះ។ លោកថា លោក ហ៊ុន សែន បានអនុញ្ញាតឲ្យមានការស្រាវជ្រាវបន្តអំពីប្រវត្តិសាស្ត្រខ្មែរក្រហម និងការសង្គ្រោះជាតិ ចងក្រងជាឯកសារប្រវត្តិសាស្ត្រដែលមានការទទួលស្គាល់ថ្នាក់ជាតិ និងធ្វើការផ្សព្វផ្សាយអំពីប្រវត្តិសាស្ត្រនេះ។ ការធ្វើដូច្នេះដោយសារតែប្រភពប្រវត្តិសាស្ត្រមួយចំនួនមានភាពលម្អៀង និយាយមិនអស់សេចក្ដី ខ្លះមិននិយាយ ហើយខ្លះនិយាយលើកកម្ពស់ថ្វីដៃរបស់ខ្លួនហួសពេក។
លោកប្រាប់ឲ្យក្រុមស្រាវជ្រាវបន្តស្រាវជ្រាវប្រវត្តិធ្វើដំណើរនេះ នៅឡុកនិញ និងឡុងយ៉ាវពីថ្ងៃទី ២១ ខែមិថុនា ឆ្នាំ ១៩៧៧ ដល់ថ្ងៃទី ១២ ខែឧសភា ឆ្នាំ ១៩៧៨ នៅលើទឹកដីវៀតណាម ដើម្បីពង្រឹងភ័ស្តុតាងនៃដំណើររំដោះជាតិ។ លោកបានឲ្យក្រុមការងាររៀបចំព្រឹត្តិការណ៍ប្រវត្តិសាស្ត្រនេះជាគំរូសម្រាប់ការបង្កើតទីតាំងប្រវត្តិសាស្ត្រសំខាន់ៗផ្សេងទៀតដែលរួមចំណែកក្នុងការចូលរួមរំដោះជាតិ។ លើសពីនេះទៀតត្រូវរៀបចំក្រុមការងារថែរក្សាទីតាំងប្រវត្តិសាស្ត្រទាំងនេះ។ លោកស្នើឲ្យវៀតណាមជួយកសាងផ្លូវប្រវត្តិសាស្ត្រនេះនៅក្នុងទឹកដីវៀតណាម។
លោក ហ៊ុន សែន ពេលនិយាយទៅកាន់ជនភៀសខ្លួនមកពីភូមិភាគបូព៌ាក្នុងឆ្នាំ ១៩៧៧។ រូបថត មជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជា
ក្រៅពីអនុសាសន៍ដែលបានលើកឡើងលោក ទៀ បាញ់ ក៏សម្ដែងការសោកស្ដាយចំពោះអ្នកដែលត្រូវបានអញ្ជើញឲ្យចូលរួមការរំឭកដល់ព្រឹត្តិការណ៍ប្រវត្តិសាស្ត្រនេះតែបែរជាមិនមកចូលរួម។ «ដូច្នេះការចូលរួមអបអរសាទរក្នុងរយៈពេល ១ ថ្ងៃមិនប៉ះពាល់ធុរកិច្ច មិនប៉ះពាល់ដល់មុខតំណែងតួនាទី ឬកិច្ចការដែលវាធ្វើឲ្យបាត់បង់អ្វីដែលមានសារៈសំខាន់នោះទេ។ ដោយឡែកអ្នកដែលមិនទទួលបានការអញ្ជើញនោះជារឿងផ្សេង»។
លោក ទៀ បាញ់ ថ្លែងថា កម្ពុជា និងវៀតណាមតែងជួយគ្នាក្នុងគ្រាមានអាសន្ន ហើយមិត្តភាពនេះមិនអាចបំបែកបំបាក់បានទេទោះបីលោកតែងឃើញមានមនុស្សមួយចំនួនតែងព្យាយាមបំបែកបំបាក់មិត្តភាពនេះក្តី។ «ដូច្នេះយើងកសាងអ្វីដែលជាតឹកតាងច្បាស់លាស់ថា គ្មានទេ គ្មានជាដាច់ខាត គ្មានការបំបែកបំបាក់បានទេកូនចៅ ឬក៏ក្មួយៗជំនាន់ក្រោយៗត្រូវដឹងច្បាស់គ្មានទេការបែកបាក់ពេលលំបាកយ៉ាងណាក៏ដោយ គឺកម្ពុជាវៀតណាមនៅតែរួបរួមជាមួយគ្នា។ មូលហេតុប្រវត្តិសាស្ត្រ មូលហេតុភូមិសាស្ត្រគឺនៅជាប់គ្នា។ ដូច្នេះការជួយគ្នាទៅវិញទៅមកមិនមានដាច់ខ្សែរយៈទេ»។
ក្នុងគម្រប់ខួប ៤៥ ឆ្នាំនៃព្រឹត្តិការណ៍ប្រវត្តិសាស្ត្រនេះដែលនឹងធ្វើនៅថ្ងៃទី ២០ ខែមិថុនា ឆ្នាំ ២០២២ លោក ទៀ បាញ់ គ្រោងនឹងរៀបចំពិធីនេះក្នុងទ្រង់ទ្រាយធំ ដោយមានការអញ្ជើញសេដ្ឋី អ្នកមានទ្រព្យសម្បត្តិ ឧកញ៉ា និងមន្ត្រីថ្នាក់ធំៗមកចូលរួម ដើម្បីដឹងពីគុណអ្នកដឹកនាំ និងអំពីដំណើរចាកចេញទៅរំដោះជាតិ។
លោក ផេង ពង្សរ៉ាស៊ី នាយកមជ្ឈមណ្ឌលឯកសារខេត្តព្រៃវែងបានថ្លែងថា ដើម្បីបង្ហាញពីប្រវត្តិសាស្ត្រនៃការចាប់ផ្ដើមដំណើររំដោះជាតិនេះ មជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជាបានបង្កើត «មជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកោះថ្ម» តាមគំនិតរបស់នាយឧត្តមសេនីយ៍ ណឹម សុវត្ថិ ទីប្រឹក្សាពិសេសលោក ទៀ បាញ់ និងជាអគ្គនាយកនៃអគ្គនាយកដ្ឋាននយោបាយ និងកិច្ចការបរទេស ក្រសួងការពារជាតិ ជាមួយនឹងលោក ឆាំង យុ នាយកមជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជា។
លោក ពង្សរ៉ាស៊ី ថ្លែងថា «មជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកោះថ្ម» រៀបចំដាក់តាំងពិព័រណ៍បង្ហាញពេលវេលាជាប្រវត្តិសាស្ត្រមួយដែលមានរូបភាពចំនួន ១០៧ សន្លឹករូបគំនូរចំនួន ៣៦ ផ្ទាំង និងផែនទីចំនួន ៦ ផ្ទាំង។ ការរៀបចំតាំងពិព័រណ៍នេះធ្វើឡើងនៅក្នុងបន្ទប់ចំនួន ២ នៃសាលាបឋមសិក្សា ប៊ុន រ៉ានី ហ៊ុន សែន កោះថ្មស្ថិតនៅក្នុងភូមិកោះថ្ម ឃុំទន្លូង ស្រុកមេមត់ ខេត្តត្បូងឃ្មុំ តាមការស្នើសុំរបស់លោក សៅ សុខា អគ្គមេបញ្ជាការរងនៃកងយោធពលខេមរភូមិន្ទ ដោយមានការយល់ព្រមពីលោក ហង់ជួន ណារ៉ុន រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងអប់រំ។
ឯកសារដែលមានដាក់តាំងនៅមជ្ឈមណ្ឌលនេះរួមមានឯកសារដែលយកចេញពីឯកសារខ្មែរក្រហម ឯកសារអាមេរិក និងឯកសារវៀតណាម និងរូបភាពទាំងឡាយផ្តើមចេញពីអ្នកថតរូប និងគូររូបចំនួន ៥ រូប៕
