អត្ថបទវិភាគ
ភ្នំពេញៈ ដោយប្តូរទៅយុទ្ធសាស្រ្តនៃការធ្វើបាតុកម្មមិនឈប់ជារៀងរាល់ថ្ងៃដើម្បីអំពាវនាវឲ្យមានការបោះឆ្នោតជាថ្មីឡើងវិញ គណបក្សប្រឆាំង បានធ្វើផែនការរឹតបន្តឹងយុទ្ធសាស្រ្តរបស់ខ្លួន និងបានបង្កើនសម្ពាធក្នុងស្រុកទៅលើគណបក្សកាន់អំណាចដើម្បីឲ្យ មានការឆ្លើយតប។ នេះបើតាមអ្នកវិភាគនយោបាយម្នាក់ ដែលបានថ្លែងកាលពីម្សិលមិញ។
ចាប់តាំងពីការបោះឆ្នោតថ្ងៃ ទី២៨ ខែ កក្កដា គណបក្សសង្គ្រោះជាតិបានជំរុញយ៉ាងខ្លាំងក្លាឲ្យមានការស៊ើបអង្កេតឯករាជ្យ ទៅលើភាពមិនប្រក្រតីនៃការបោះឆ្នោត ប៉ុន្តែ សំណើសុំឲ្យមានការស៊ើបអង្កេតនេះ ត្រូវបានគណបក្សកាន់អំណាចច្រានចោលជានិច្ច ហើយសហគមន៍អន្តរជាតិ មិនមានឆន្ទៈគាំទ្រខ្លាំងក្លាជាក់លាក់ណាមួយឡើយ។ ជាលទ្ធផល គណបក្សសង្គ្រោះជាតិកំពុងឆ្លើយតបទៅតាមក្រុមអ្នកគាំទ្រ និងសមាជិករបស់ខ្លួនដែលកំពុងជំរុញគណបក្សនេះ ដោយសារពួកគេគិតថា គណបក្សនេះមាន «ភាពទន់ពេកក្នុងការដោះស្រាយបញ្ហាជាមួយគណបក្ស ប្រជាជន»។ នេះបើតាមលោក Phoak Kung ដែលជាអ្នកស្រាវជ្រាវនៅសាកលវិទ្យាល័យ Warwick។ លោក Phoak Kung អ្នកស្រាវជ្រាវ ដែលផ្តោតទៅលើកំណែទម្រង់ប្រជាធិបតេយ្យក្នុងប្រទេសកម្ពុជាបានថ្លែងថា៖ «ការឯកភាពគ្នាដែលជាការចាប់ផ្តើមមួយ (យ៉ាងហោចណាស់នៅក្នុងរង្វង់គណបក្សប្រឆាំង) គឺថា ពួកគេត្រូវយកជំហរស្វិតស្វាញជាងមុនដើម្បីធ្វើឲ្យគណបក្សប្រជាជនយល់ព្រមតាមការទាមទាររបស់ខ្លួន»។
ប្រធាន ផ្នែកកិច្ចការសាធារណៈរបស់គណបក្សសង្គ្រោះជាតិ លោកស្រី មូរ សុខហួរ បានប្រាប់ ភ្នំពេញ ប៉ុស្តិ៍ ថា ការចេញរបាយការណ៍ទូលំទូលាយមួយដោយអង្គការឃ្លាំមើលការបោះឆ្នោត សម្ព័ន្ធកំណែទម្រង់ការបោះឆ្នោត (ERA) ផ្តល់នូវកម្លាំងជំរុញដល់គណបក្សប្រឆាំង តាមរយៈការផ្តល់ «ភ័ស្តុតាងយ៉ាងច្បាស់អំពីការក្លែងបន្លំដ៏ធំ»។
លោកស្រីបន្តថា៖ «ពួកគេ [គណបក្សប្រជាជន] មិនអាចបន្តបដិសេធវាបានទេ។ យើងមិនអាចទទួលយកការបដិសេធនោះបានទេ»។ «យើងត្រូវការកំណែទម្រង់ការបោះឆ្នោតដើម្បីឲ្យមានការបោះឆ្នោត ឡើងវិញមួយនៅក្នុងឆ្នាំ ២០១៤ ហើយយើងត្រូវយករបាយការណ៍របស់ ERA ធ្វើជាមូលដ្ឋានសម្រាប់ធ្វើកំណែទម្រង់ការបោះឆ្នោត»។
ប៉ុន្តែ បើតាមលោក Kung បើទោះបីជាការតវ៉ាជារៀងរាល់ថ្ងៃអាចផ្តល់ឲ្យគណបក្ស សង្គ្រោះជាតិនូវកម្លាំងខ្លាំងជាងមុនដើម្បីបង្ខំឲ្យមានសម្បទាន ពីគណបក្សកាន់អំណាចក៏ដោយ «មេដឹកនាំគណបក្សប្រឆាំងត្រូវតែមានលក្ខណៈប្រាកដច្បាស់មួយ» អំពីអ្វីដែលពួកគេអាចទទួលបាន។
លោកថ្លែងថា៖ «វាមានចំណុចជាក់ច្បាស់មួយដែលគណបក្សប្រជាជនមិនអាចធ្វើហួសពីចំណុចនោះ ដូចជាការបោះឆ្នោតឡើងវិញតំណែងប្រធានរដ្ឋសភា និងការស៊ើបអង្កេតទៅលើភាពមិនប្រក្រតីនៃការបោះឆ្នោត។ ភាពជាប់គាំងបច្ចុប្បន្នអាចដោះស្រាយបាន តែតាមរយៈជជែកចរចា និងការសម្រុះសម្រួលគ្នាប៉ុណ្ណោះ»។
ទោះយ៉ាងណាក្តី បក្សសង្គ្រោះជាតិជឿថា ខ្លួនមានឱកាសជាប្រវត្តិសាស្រ្តដើម្បីផ្លាស់ប្តូរនយោបាយ កម្ពុជា ហើយដូច្នេះ «បានបង្កើនការប្រើប្រាស់ការតវ៉ាទ្វេដងដោយសារវា ជាអាវុធនយោបាយតែមួយគត់ដើម្បីឲ្យមានការផ្លាស់ប្តូរ។ នេះបើតាមលោក Peter Tan Keo អ្នកវិភាគនយោបាយឯករាជ្យ។
លោកបានថ្លែងថា៖ «គ្មានបញ្ហាអ្វីផ្សេងទៀតចំពោះគណបក្សនៅចំណុចនេះទេ។ ជំនឿរបស់ខ្ញុំគឺថា គណបក្សសង្គ្រោះជាតិកំពុងជិះលើ «រលកនៃការផ្លាស់ប្តូរ» ដើម្បីឲ្យមានការផ្លាស់ប្តូរ»។
លោកបានបន្តថា៖ «គណបក្សសង្គ្រោះជាតិឬគណបក្សប្រឆាំងណាមួយអាចនឹងមិនមានឱកាសនេះម្តងទៀតទេ»។
លោក Carlyle Thayer អ្នកជំនាញអំពីអាស៊ីអាគ្នេយ៍នៅរាជបណ្ឌិត្យកងកម្លាំងការពារជាតិអូស្រ្តាលីបានថ្លែងថា លោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី ហ៊ុន សែន ទំនងជាធ្វើសម្បទានតិចតួចប៉ុណ្ណោះ បើទោះបីជាមានសម្ពាធពីគ្រប់ភាគី រួមទាំងសម្ព័ន្ធមិត្តជិតដិតក៏ដោយ។
ការរាយការណ៍កាលពីថ្ងៃ ទី៤ ធ្នូ ដោយទីភ្នាក់ងារព័ត៌មានរដ្ឋរបស់ប្រទេស ចិន បានបង្ហាញអំពីការរិះគន់ដែលមិនធ្លាប់មានពីមុនមកទៅលើរដ្ឋាភិបាល និងចោទសួរទៅលើឆន្ទៈនយោបាយរបស់លោក ហ៊ុន សែន ចំពោះការអនុវត្តកំណែទម្រង់ដែលត្រូវបានស្នើឡើង។
លោក Thayer បានថ្លែងនៅក្នុងអ៊ីមែលថា៖ «នៅពេល លោក ហ៊ុន សែន ចាប់ផ្តើមកម្មវិធីកំណែទម្រង់នយោបាយមានកំណត់នោះនឹងបន្ធូរបន្ថយសម្ពាធពីនៅក្នុងគណបក្សប្រជាជន និងពីសហគមន៍អន្តរជាតិ រួមទាំងចិន»។
លោកបានបន្តទៀតថា៖ «គណបក្សប្រឆាំងប្រឈមមុខនឹងភាពលំបាកអំពីថា តើត្រូវគាំទ្រកំណែទម្រង់ទំាងនេះ ឬបន្តនៅក្រៅដំណើរការ ហើយច្រានចោលកំណែទម្រង់ទាំងអស់នោះថា គ្មានន័យ...គណបក្សប្រឆាំងទំនងជាមានលក្ខណៈប្តេជ្ញាចិត្តខ្លាំង និងមិនមានការសម្រុះសម្រួលពីកំណែទម្រង់តិចតួច ដែលនឹងគ្រាន់តែពង្រឹងអំណាចរបស់របបលោក ហ៊ុន សែន នៅក្នុងអំណាចប៉ុណ្ណោះនោះឡើយ»។
ខណៈអាជ្ញាធរនៅកន្លែងបាតុកម្មនាពេលថ្មីៗនេះ បានអនុញ្ញាតឲ្យក្រុមអ្នកតវ៉ា ធ្វើការដង្ហែ និងធ្វើបាតុកម្មដោយសន្តិវិធី លោក Thayer បានបន្ថែមថា មេដឹកនាំគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ លោក សម រង្ស៊ី ប្រហែលជាកំពុងសង្ឃឹមទទួលបាន ការឆ្លើយតបខ្លាំងជាងមុន។
លោកបន្តថា៖ «ខ្ញុំតែងតែមានអារម្មណ៍ថា លោក សម រង្ស៊ី កំពុងសង្ឃឹមឲ្យមានប្រតិកម្មពីអាជ្ញាធរប្រដាប់អាវុធដើម្បីបង្កើតឲ្យមានកម្លាំងគាំទ្រកាន់តែខ្លាំងឡើង សម្រាប់ចលនារបស់គាត់។ ប្រតិកម្មខ្លាំងជ្រុលណាមួយពីអាជ្ញាធរប្រដាប់អាវុធនឹងធ្វើឲ្យមានការគាំទ្រក្នុងស្រុកកាន់តែខ្លាំងឡើង»។
បើទោះបីជាមានការប្រៀបធៀបរវាងចលនាតវ៉ានៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជានិង ថៃ ត្រូវបានធ្វើឡើងនៅក្នុងប៉ុន្មានសប្តាហ៍ថ្មីៗ ក៏ដោយ ក៏ស្ថានភាពនយោបាយក្នុងប្រទេសទាំងពីរ មានលក្ខណៈខុសគ្នាខ្លាំងដែរ។ នេះបើតាមលោក John D. Ciorciari អ្នកឃ្លាំមើលអំពីប្រទេស កម្ពុជា និងជាសាស្រ្តាចារ្យផ្នែកគោលនយោបាយសាធារណៈនៅសាកលវិទ្យាល័យ Michigan។
លោកថ្លែងថា៖ «ការធ្វើតាមគំរូរបស់គណបក្សប្រឆាំង ថៃ ក្នុងការបន្តការតវ៉ា អាចបង្កើតឲ្យមានការចាប់អារម្មណ៍ជាងមុន ពីអន្តរជាតិ និងការអាណិតពីប្រជាជនក្នុងស្រុក ជាពិសេសប្រសិនបើអាជ្ញាធរប្រើហិង្សាជាការឆ្លើយតបនឹងការតវ៉ានោះ»។ «ប៉ុន្តែវាមិនដូចគណបក្សប្រឆាំងរបស់ ថៃ ទេ ដែលមានមិត្តមានអំណាចដូចជា យោធា តុលាការ និងផ្នែកដទៃៗទៀតក្នុងរដ្ឋាភិបាល។ ចំពោះគណបក្សសង្គ្រោះជាតិវិញគឺប្រឈមមុខនឹងកម្លាំងប្រដាប់ អាវុធ និងតុលាការ និងផ្នែកដទៃៗទៀតដែលមានអំណាច»៕ PS
រាយការណ៍បន្ថែមៈ ជាង សុខា
