ភ្នំពេញៈ សហភាពអឺរ៉ុបបានប្រកាសថានឹងមានបេសកកម្មមួយមកកម្ពុជាដើម្បីតាមដានគម្រោងអនុគ្រោះពន្ធរបស់ខ្លួន ខណៈលម្ហសេរីភាពនៅកម្ពុជាដែលជាផ្នែកមួយនៃគោលនយោបាយពាណិជ្ជកម្មរបស់ខ្លួនត្រូវបានគេមើលឃើញថាកំពុងដើរថយក្រោយ។
ឆ្លើយតបនឹងសំណួរសមាជិកសភាអំពីស្ថានភាពនយោបាយក្នុងប្រទេសកម្ពុជា លោកស្រី Federica Mogherini Mogherini អនុប្រធានសភាបានថ្លែងកាលពីថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ថា៖ «ការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស និងសេរីភាពមូលដ្ឋានគឺជាផ្នែកមួយនៃគោលនយោបាយពាណិជ្ជកម្មរបស់អឺរ៉ុប និងជាមូលដ្ឋានច្បាប់សម្រាប់ការអនុគ្រោះពាណិជ្ជកម្មរបស់យើង»។
លោកស្រីបានសរសេរថា៖ «បេសកកម្មពិសេសសម្រាប់ការតាមដានគម្រោងអនុគ្រោះពន្ធ (GSP) ត្រូវបានមើលឃើញជាមុននៅឆ្នាំ ២០១៨»។
គម្រោងអនុគ្រោះពន្ធ (GSP) របស់អឺរ៉ុបនាពេលបច្ចុប្បន្នផ្តល់ឲ្យកម្ពុជានូវការនាំចូលរួចពន្ធទៅក្នុងទីផ្សារអឺរ៉ុបក្រោមគម្រោងនាំចូលទំនិញគ្រប់ប្រភេទលើកលែងតែអាវុធ (EBA)។
សំណួរមួយដែលត្រូវបានស្នើដោយសមាជិកសភាឈ្មោះ Ramon Tremosa I Balcells ជាការឆ្លើយតបនឹងសេចក្តីថ្លែងការណ៍របស់លោកស្រី Mogherini ដែលមិនទាន់ត្រូវបានចេញផ្សាយនៅឡើយ ប៉ុន្តែភ្នំពេញ ប៉ុស្តិ៍ ទទួលបានកាលពីថ្ងៃចន្ទបានបង្ហាញថាបេសកកម្មនេះគ្រោងនឹងធ្វើឡើងនៅខែមិថុនា ហើយសួរថាតើលទ្ធផលនៃ «បេសកកម្មមកកម្ពុជាដើម្បីស្វែងរកការពិតនាខែមិថុនា» នឹងត្រូវចេញផ្សាយជាសាធារណៈឬអត់?
សំណួរដែលស្នើពិភាក្សាក៏បានសូមឲ្យបេសកកម្មនេះបញ្ជាក់ផងដែរថា គណៈប្រតិភូសហភាពអឺរ៉ុបត្រូវបានបដិសេធមិនឲ្យទៅជួបលោក កឹម សុខា ដែលជាអតីតមេដឹកនាំគណបក្សប្រឆាំង។
តំណាងបេសកកម្មសហភាពអឺរ៉ុប និងគណៈប្រតិភូសហភាពអឺរ៉ុបប្រចាំកម្ពុជា មិនបានឆ្លើយតបនឹងសំណើសុំអត្ថាធិប្បាយទេកាលពីថ្ងៃចន្ទ។
អ្នកចូលរួមម្នាក់ដែលមានវត្តមានក្នុងកិច្ចជំនួបបិទទ្វាររវាងគណៈកម្មការអឺរ៉ុប និងសភាអឺរ៉ុបកាលពីថ្ងៃទី ២៥ ខែមេសាបានថ្លែងថាគណៈកម្មការនេះបានប្រាប់អ្នកចូលរួមថា ពួកគេនឹងមានបេសកកម្មស្វែងរកការពិតដំបូងមកកម្ពុជានាខែមិថុនាហើយជំហានបន្ដនឹងធ្វើឡើង បន្ទាប់ពីការបោះឆ្នោត។
លោកបានថ្លែងថា៖ «បន្ទាប់ពីការបោះឆ្នោត និងក៏អាស្រ័យផងដែរទៅលើដំណើរការ ពួកគេនឹងពិចារណាវិធានការដាក់កំហិតផ្សេងៗ»។ «ខ្ញុំគិតថា [គណៈកម្មការអឺរ៉ុប] កំពុងមានអារម្មណ៍ថា ស្ថានភាពលែងទទួលបានដូចមុនទៀតហើយ»។
បើទោះបីជាអ្នកចូលរួមបាននិយាយថាគណៈកម្មការនេះមិនបានលើកឡើងអំពីវិធានការរឹងមាំណាមួយក្ដី ប៉ុន្តែសេចក្តីសម្រេចរបស់សភាអឺរ៉ុបបានអំពាវនាវឲ្យដាក់កំហិតទិដ្ឋាការ និងបង្កកទ្រព្យសម្បត្តិមន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលជាន់ខ្ពស់ជាការឆ្លើយតបនឹងការបង្ក្រាបទៅលើគណបក្សប្រឆាំង សង្គមស៊ីវិល និងប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយនៅកម្ពុជា។ ក្រោមកិច្ចព្រមព្រៀង GSPនេះ ការអនុគ្រោះពន្ធចំពោះកម្ពុជាអាចត្រូវដកជាបណ្តោះអាសន្ន ឬទាំងស្រុង បើមានការរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស។
បើតាមរបាយការណ៍ឆ្នាំ ២០១៦‑២០១៧ របស់សហភាពអឺរ៉ុបចេញផ្សាយកាលពីខែមករាបានឲ្យដឹងថា កម្ពុជាជាអ្នកទទួលអត្ថប្រយោជន៍ធំបំផុតទី ២ នៃគម្រោងនាំចូលផលិតផលគ្រប់ប្រភេទលើកលែងតែអាវុធ បន្ទាប់ពីបង់ក្លាដែស។
នៅក្នុងសេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានមួយកាលពីខែមករាសហភាពអឺរ៉ុបបានលើកឡើងពីការពិនិត្យខ្លាំងឡើងនៅក្នុងលក្ខណៈជាទម្រង់បេសកកម្មតាមដាន GSP រយៈពេល ២ ឆ្នាំសម្រាប់ប្រទេសនានាក្នុងនោះ «កិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងខ្លាំងឡើងតម្រូវឲ្យមានដោយសារការខ្វះខាតធ្ងន់ធ្ងរជាងមុន»។
សេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានមួយទៀតបានបង្ហាញថា សហភាពអឺរ៉ុបបានចាប់ផ្តើម «បង្កើនដំណើរការតាមដានEBA» ចំពោះប្រទេសបង់ក្លាដែស និងកម្ពុជា។
អ្នកជំនាញស្តីពីនយោបាយកម្ពុជានៅសាកលវិទ្យាល័យ Lund លោកស្រី Astrid Norén-Nilsson បានថ្លែងថា ការព្យួរដោយផ្នែកនៃកិច្ចព្រមព្រៀងអាចកើតមាន។
លោកស្រីបន្តថា៖ «ខ្ញុំនឹងភ្ញាក់ផ្អើលប្រសិនបើសហភាពអឺរ៉ុបព្យួរគម្រោង EBA ទាំងស្រុង ។ ប៉ុន្តែវាអាចទៅរួចថា សហភាពអឺរ៉ុបព្យួរគម្រោងនេះមួយផ្នែកបន្ទាប់ពីបោះឆ្នោត»។
អ្នកស្រាវជ្រាវបញ្ហាសង្គម និងអ្នកវិភាគនយោបាយលោក មាស នី បានថ្លែងថា កិច្ចព្រមព្រៀងនេះត្រូវបានចងទៅនឹងសិទ្ធិមនុស្ស ហើយអាចព្យួរក្នុងករណីមានការរំលោភបំពាន។ ទោះយ៉ាងណាក្តីលោកបានថ្លែងថាពេលវេលាគឺសំខាន់»។ ពួកគេត្រូវរង់ចាំរហូតដល់ក្រោយការបោះឆ្នោត»។
លោកបានបញ្ជាក់ថា៖ «ក្នុងករណីរដ្ឋាភិបាលមិនស្របច្បាប់នោះនឹងអាចមានការដាក់ទណ្ឌកម្ម»។
អ្នកវិភាគនយោបាយលោក ឡៅ ម៉ុងហៃ បានព្រមានថានឹងអាចមានការដាក់ទណ្ឌកម្មលើគម្រោងនាំចូលផលិតផលគ្រប់ប្រភេទលើកលែងតែអាវុធ។
លោកថា៖ «ការព្យួរគម្រោង EBA គឺវាដូចនឹងការដាក់ទោសទណ្ឌទៅលើកម្មករ ផលិតករ និងអ្នកនាំចេញ ហើយមិនមែនជាការដាក់ទោសទណ្ឌទៅលើអ្នកដែលទទួលខុសត្រូវចំពោះស្ថានភាពនយោបាយកម្ពុជាទេ។ វាមិនត្រឹមត្រូវទេ ហើយក៏មិនមែនជាសីលធម៌ដែរក្នុងការធ្វើដូច្នេះ»។ យ៉ាងណាក៏ដោយលោកថា៖ «អ្នកដែលធ្វើខុសពិតប្រាកដគួរត្រូវដាក់ទោសទណ្ឌ។ ពួកគេគួរត្រូវបានបន្ទោស និងធ្វើឲ្យអាម៉ាស់ និងមិនឲ្យចូលរួមវេទិកាអន្តរជាតិ»៕ PS