ភ្នំពេញៈ នៅកន្លែងមួយដែលមានដើមឈើបៃតងចម្ងាយ ១២ គីឡូម៉ែត្រ ប៉ែកខាងត្បូងរាជធានីភ្នំពេញ កុមារដែលនឹងដឹកនាំកម្ពុជា នៅថ្ងៃមួយនោះ កំពុងតែបំប៉ន ឬយ៉ាងហោចណាស់ គឺជាអ្វីដែលមូលនិធិមនុស្សធម៌មួយសង្ឃឹម ដោយអង្គការនោះ បានវិនិយោគប្រាក់រាប់លានដុល្លារ លើគម្រោងពិសេសរយៈពេលវែង។
ក្មេងស្រី ម៉ាយ៉ា អាយុ ១២ ឆ្នាំ ដែលជាសិស្សម្នាក់ក្នុងចំណោម ២០ នាក់នៅមជ្ឈមណ្ឌលសិក្សា Liger នៅភ្នំពេញជាសាលាខុសពីសាលាដទៃទៀតនៅកម្ពុជា បានថ្លែងថា៖«ពេលខ្ញុំនៅសាលារដ្ឋ ខ្ញុំរៀនតែគណិតវិទ្យា និងវិទ្យាសាស្រ្ត។ ប៉ុន្តែនៅទីនេះ ខ្ញុំរៀនអំពីអាជីវកម្មសង្គម និងថាមពលកកើតថ្មី»។ សិស្សជំនាន់ទី១ ដែលបានមកដល់ខែសីហា កាលពីឆ្នាំមុន ហើយបច្ចុប្បន្ន កំពុងសិក្សាក្នុងឆ្នាំទី ២ ត្រូវបានជ្រើសរើសពីទូទាំងប្រទេសបន្ទាប់ពីឆ្លងកាត់ដំណើរការ ជ្រើសរើសយ៉ាងតឹងរ៉ឹង។ ពួកគេនឹងទទួលបានការអប់រំពិសេសដែលមានគោលដៅបង្កើតសហគ្រិន កម្ពុជានិងអ្នកដោះស្រាយបញ្ហាជំនាន់ក្រោយ។ ក្រៅពីកម្មវិធីសិក្សាដែលផ្អែកលើការអនុវត្ត ដែលសង្កត់ធ្ងន់លើមុខវិជ្ជាវិទ្យាសាស្រ្ត បច្ចេកវិទ្យា វិស្វកម្ម និងគណិតវិទ្យា ព្រមទាំងភាសាអង់គ្លេស និងខ្មែរ សាលាបានផ្តល់អាទិភាពលើការសិក្សាពីបទពិសោធផ្ទាល់ និងធ្វើឲ្យសិស្សប្រឈមនឹងបញ្ហាដែលអ្នកបង្កើតគោលនយោបាយ កម្ពុជានិងអាជីវករនឹងត្រូវដោះស្រាយក្នុងរយៈពេលច្រើនទសវត្សរ៍ទៀត។
សិស្សមានអាយុពី ៩ ដល់ ១២ ឆ្នាំ។ ក្នុងវគ្គនេះ ពួកគេបោះជំរំនៅតំបន់សីមា ខេត្តមណ្ឌលគិរី ដោយសិក្សាអំពីប្រព័ន្ធធម្មជាតិ ផលិតឯកសារ ស្តីពីផ្លូវទឹកអង្គរហើយធ្វើការលើគម្រោងឡដុតជីវឧស្ម័ន ជាមួយនឹងសហគមន៍កសិករ នៅក្នុងខេត្តកំពង់ស្ពឺ។ នៅថ្ងៃមួយ ដែលភ្នំពេញ ប៉ុស្តិ៍ ចុះទៅទីនោះ ថ្នាក់រៀនមួយសិក្សាអំពីមនុស្សយន្តនិងថ្នាក់មួយទៀតសិក្សា អំពីមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុ ចំណែកឯក្មេងមួយក្រុមទៀត សិក្សាអំពីស្ថាបត្យកម្ម។ នៅមជ្ឈមណ្ឌលច្នៃប្រឌិតថ្មីនេះម្តងក្នុងមួយសប្តាហ៍ កុមារត្រូវបានទុកឲ្យនៅក្នុងបន្ទប់មួយ ដែលមានឧបករណ៍ និងរបស់សាងសង់ហើយជាមូលដ្ឋាន គឺគេទុកកុមារ ជាមួយនឹងឧបករណ៍ផ្ទាល់របស់ពួកគេដើម្បីច្នៃប្រឌិត និងសាងសង់។
លោក Dominic Sharpe នាយកប្រចាំប្រទេស ជនជាតិអូស្រ្តាលី ដែលមានសក់វែង នៅមូលនិធិមនុស្សធម៌ Liger ដែលបានបង្កើតសាលានេះ ថ្លែងថា៖ «នៅថ្ងៃផ្សេងទៀត ពួកគេបានសាងសង់ទីលានវាយកូនហ្គោលតូចមួយ»។ ប៉ុន្តែ បើទោះបីបានលើកឡើងនូវពាក្យ «លើកទឹកចិត្ត» និង «ការរុករក» ដើម្បីរៀបរាប់កម្មវិធីរបស់ពួកគេក៏ដោយ ប៉ុន្តែបុគ្គលិកសាលាបានថ្លែងថា ពួកគេយកចិត្តទុកដាក់ខ្លាំងលើអ្វីដែលពួកគេកំពុងធ្វើ។ លោកបន្តថា៖ «វាមិនមែនជាសាលាលេងៗទេ។ គេនឹងត្រូវប្រឡងវិញ្ញាសាទាំងអស់ដូចកុមារកម្ពុជាដទៃទៀតដែរ។
លោក Jeffrey Holte អ្នកសម្របសម្រួលការសិក្សារបស់ Linger បានថ្លែងថា កម្មវិធីសិក្សាដែលផ្លាស់ប្តូរជាប់ មិនបាត់បង់នូវគោលដៅចម្បងឡើយ បើទោះបីជាសកម្មភាពនិងថ្នាក់រៀនជាច្រើនសិស្សបានចូលរួមមាន លក្ខណៈចម្រុះដែលសកម្មភាពទាំងអស់ហាក់បីដូចជាត្រូវបានជ្រើស រើសដោយគ្មានព្រាងទុកក៏ដោយ។ ខណៈដែលលោកដើរក្នុងទីធ្លាសាលាទំហំ ១,២ ហិកតា នៅខណ្ឌមានជ័យ ដែលមានដើមស្វាយ ចេក និងខ្នុរ លោកបានបន្តថា៖ «យើងមានគោលដៅជាក់លាក់អំពីកន្លែងដែលយើងចង់ឲ្យកុមារយើង ទៅ... ហើយយើងយកចិត្តទុកដាក់ខ្លាំងថា តើយើងទៅដល់ទីនោះដោយរបៀបណា?»។ «យើងចង់ឲ្យពួកគេក្លាយជាអ្នកវិនិយោគ និងអ្នកដឹកនាំប្រទេសនៅថ្ងៃអនាគត។ គ្រប់យ៉ាងគឺត្រៀមឆ្ពោះទៅគោលដៅនោះ ដោយផ្លាស់ប្តូរជីវិតមនុស្សនៅទីនេះ ធានាថា ពួកគេផ្សារភ្ជាប់នឹងប្រទេសរបស់ខ្លួន ហើយធ្វើការកែប្រែ»។
គន្លឹះសំខាន់នៃការកែប្រែដែលកុមារទាំងនេះអាចធ្វើ ហាក់ដូចជា ឆ្ពោះទៅសហគ្រិនភាព និងអាជីវកម្ម។ ដោយពន្យល់អំពីមូលហេតុបង្កើតសាលា គេហទំព័ររបស់មូលនិធិនេះ បានអះអាងថា ប្រសិនបើក្មេងរាប់សិបនាក់នៃក្មេង ១០០ នាក់ បានឆ្លងកាត់ Liger ដោយទទួលជោគជ័យខាងអាជីព ក្រុមក្មេង ៥០ នាក់បន្ទាប់ នឹងមកដល់នៅឆ្នាំ ២០១៥ គឺជាការចូលរួមរបស់ក្មេងពេញវ័យដែល នឹងជួយមនុស្សរាប់ពាន់នាក់។ គេហទំព័របានបន្តថា៖«ប្រសិនបើគ្រាន់តែក្មេងម្នាក់បង្កើតក្រុម ហ៊ុនបានជោគជ័យ គាត់អាចផ្លាស់ប្តូរជីវិត និងលើកកម្ពស់ជីវភាព មនុស្សរាប់ម៉ឺននាក់»។
លោក Trevor Gile ជនជាតិអាមេរិក ដែលបានបង្កើតមូលនិធិមនុស្សធម៌ Liger ជាមួយនឹងភរិយា AgnieszkaTynkiewicz-Gile បានដំណើរការក្រុមហ៊ុនវិនិយោគមួយ និងផ្តល់ប្រាក់ចំណេញ ៣០ ភាគរយដល់មូលនិធិ។ ដូច្នេះ ការកសាងអាជីវកម្ម ដែលទទួលខុសត្រូវផ្នែកសង្គម គឺជាអាទិភាពសំខាន់នៃសាលាសម្រាប់សិស្ស។
នៅដើមឆ្នាំនេះ ថ្នាក់មួយបានបង្កើតអាជីវកម្មលក់ថង់ហៅថា «Carry It!» ជាផ្នែកនៃការរុករកសហគ្រិនភាព។ ជាផ្នែកនៃអាជីវកម្ម ពួកគេបានបង្កើតផែនការពាណិជ្ជកម្ម ខ្ចីកម្ចី ២៧០ ដុល្លារពី Liger រចនាថង់ ហើយផលិតថង់នៅសហករណ៍សិប្បកម្មជនពិការមួយ ហើយអាចបញ្ចុះបញ្ចូលសណ្ឋាគារជាច្រើនឲ្យលក់ថង់។
ក្មេង ប្រុសឈ្មោះសីហា អាយុ ១០ ឆ្នាំ ដែលជាម្ចាស់ក្រុមហ៊ុនម្នាក់ បានថ្លែងថា៖ «យើងរៀនសូត្រអំពីការធ្វើអាជីវកម្ម និងដំណើរការចាប់ផ្តើម និងបញ្ចប់អាជីវកម្មផ្សេងៗ។ យើងយល់ដឹងច្រើនអំពីការចាប់ផ្តើមពាណិជ្ជកម្ម និងការបរាជ័យ»។ ក្មេងប្រុសរូបនេះបានបន្ថែមថា Carry It! រកបានប្រាក់ចំណេញ ដែលប្រាក់មួយចំនួននឹងរក្សាទុកដោយសិស្ស និងមួយចំនួនយកទៅទិញសៀវភៅ និងសម្ភារសិក្សាសម្រាប់កុមារ នៅកន្លែងក្មេងកំព្រា និងប្រាក់នៅសល់ត្រូវយកមកវិនិយោគក្នុងក្រុមហ៊ុនឡើងវិញ។ កម្មវិធីនៅសាលារៀនដែលមានមហិច្ឆតានេះហាក់ដូចជាច្រើនបន្តិច សម្រាប់ក្មេង ពេលពួកគេមិនចុះទៅមូលដ្ឋាន ថ្នាក់រៀនចាប់ផ្តើមពីម៉ោង ៨ ព្រឹកដល់ម៉ោង៤ រសៀល។
ក្មេង ស្រី ដាលីន អាយុ ១០ ឆ្នាំ មកពីខេត្តស្វាយរៀង បានថ្លែងថា៖«ខ្ញុំមិននឿយហត់ទេ។ ខ្ញុំចង់ធ្វើសកម្មភាពថែមទៀត»។
មូលនិធិបានសន្យាឧបត្ថម្ភកុមារ១០០ នាក់រហូតដល់ទទួលបានការអប់រំនៅសាកលវិទ្យាល័យក្រៅប្រទេស។
លោក Sharpe បានថ្លែងថា ជាមួយនឹងប្រាក់ជួយពួកគេនេះ ព្រមទាំងឱកាសរស់នៅ និងសិក្សានៅសាលា ក្រោមការណែនាំរបស់គ្រូបរទេស មានកុំព្យូទ័រយួរដៃគ្រប់សិស្សទាំងអស់ អាងហែលទឹក និងកន្លែងផ្សេងៗទៀត គឺជាអ្វីដែលកុមារកម្ពុជាធម្មតាអាចនឹកស្រមៃ។
បើទោះបីជាសាលានេះ មានលក្ខណៈប្រណីត បើធៀបនឹងសាលាភាគច្រើនក៏ដោយក៏កន្លែងស្នាក់នៅរបស់សិស្សបានយកគំរូតាមបែបប្រពៃណី កម្ពុជា។ គេមានមេផ្ទះកម្ពុជាប្រើបង្គន់អង្គុយ និងផ្តិលងូតទឹក ហើយនិយាយភាសាខ្មែរ។
លោក Sharpe បានថ្លែងបន្តថា ក្មេងនឹងវិលត្រឡប់ទៅផ្ទះវិញ ពេលវិស្សមកាល ហើយអាចទូរស័ព្ទទៅផ្ទះបានរៀងរាល់ថ្ងៃ។
លោកបន្តថា៖ «យើងត្រូវរកគ្រួសារដែលដឹងអំពីអំណោយនៃការអប់រំដែលយើងកំពុងចែករំលែក»។
គេហទំព័រមូលនិធិបានសរសេរថា បើទោះបីជាមហិច្ឆតាធំរបស់ខ្លួន មិនបានបំពេញ ហើយគ្មានក្មេងណាម្នាក់ ក្លាយជាមេដឹកនាំ ឬសហគ្រិនជោគជ័យការវិនិយោគរបស់មូលនិធិនឹងផ្តល់ការជំរុញដល់ កុមាររាប់រយនាក់ក្នុងជីវិតផងដែរ។ ប៉ុន្តែ យោងតាមក្រុម Liger បន្ទាប់ពីរៀននៅសាលារយៈពេល ១ ឆ្នាំ សារនោះគឺហួសសម័យហើយ។
លោក Sharpe បានថ្លែងថា៖ «អ្នកមិនទាន់ច្បាស់ទេ។ ច្បាស់ណាស់នេះអាចមានលទ្ធភាពកែប្រែកម្ពុជាបាន»៕ TK
