ភ្នំពេញៈ គណបក្សកាន់អំណាចនិងគណបក្សប្រឆាំងបានបន្ថែមបញ្ញតិ្តមួយទៅក្នុងសេចក្តីព្រាងច្បាប់បោះឆ្នោត ដែលនឹងអនុម័តក្នុងពេលឆាប់ៗនេះ ដែលមានគោលបំណងបង្ការកុំឲ្យគណបក្សណាមួយដែលឈ្នះអាសនៈក្នុងរដ្ឋសភា អាចធ្វើពហិការមិនចូលប្រជុំក្នុងរដ្ឋសភា។
សេចក្តីសម្រេចនេះធ្វើឡើង បន្ទាប់ពីលោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី ហ៊ុន សែន កាលពីចុងខែមុនបានអំពាវនាវដល់ក្រុមការងារដែលធ្វើសេចក្តីព្រាងវិសោធនកម្មលើច្បាប់បោះឆ្នោតបច្ចុប្បន្ន ឲ្យដាក់បញ្ចូលបញ្ញតិ្តមួយ ដែលនឹងដកអាសនៈរបស់គណបក្សដែលធ្វើពហិការ។
ប៉ុន្តែអត្ថបទនៃច្បាប់នោះ ដែលបានសម្រេចជាចុងក្រោយកាលពីថ្ងៃពុធ ហាក់ដូចជាទុកឱកាសជាចំហក្នុងការធ្វើពហិការ ដែលគណបក្សសង្គ្រោះជាតិបានចាប់ផ្តើមធ្វើក្រោយការបោះឆ្នោត ឆ្នាំ២០១៣ បន្ទាប់ពីបានអះអាងថា ការបោះឆ្នោតត្រូវគេលួចបន្លំ។
សេចក្តីព្រាងច្បាប់ចែងថា គណបក្សអាចបាត់បង់អាសនៈ ប្រសិនបើគេធ្វើពហិការ មិនចូលរួមក្នុងកិច្ចប្រជុំបើករដ្ឋសភា ក្រោមព្រះរាជាអធិបតីភាពរបស់ព្រះមហាក្សត្រ ការស្បថរបស់តំណាងរាស្រ្តឬនៅពេលរដ្ឋសភាបានប្រកាសសុពលភាពជាផ្លូវការ តែក្នុងករណីការបោះឆ្នោត «ជាការបោះឆ្នោតសេរី ត្រឹមត្រូវនិងយុតិ្តធម៌»។
សេចក្តីព្រាងច្បាប់ចែងទៀតថា ចំណុចនេះនឹងត្រូវសម្រេចតាមរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ច្បាប់ស្តីពីក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញ ច្បាប់គណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោត និងច្បាប់បោះឆ្នោត។
សេចក្តីព្រាងច្បាប់នោះចែងដែរថា ក្នុងករណីការបោះឆ្នោតពិតជាសេរី ត្រឹមត្រូវ និងយុត្តិធម៌ ហើយគណបក្សណាមួយធ្វើពហិការនោះ រដ្ឋសភាត្រូវជូនដំណឹងទៅគណៈកម្មាធិការជាតិរៀបចំការបោះឆ្នោតក្នុងរយៈពេល ២៤ ម៉ោង។ បន្ទាប់មក គ.ជ.ប មានរយៈពេល ៧២ ម៉ោង ដើម្បីធ្វើការបែងចែកអាសនៈជូនគណបក្សឡើងវិញ។
លោក សម រង្ស៊ី ប្រធានគណបក្សប្រឆាំងកាលពីម្សិលមិញ បានការពារបញ្ញតិ្តនេះ។ លោកបានបញ្ជាក់ថា ប្រសិនបើ គ.ជ.ប ថ្មីនិងច្បាប់បោះឆ្នោតដែលបានធ្វើវិសោធនកម្ម ត្រូវបានអនុវត្តយ៉ាងពេញលេញ គ្មានគណបក្សណាមានមូលហេតុជំទាស់នឹងលទ្ធផលបោះឆ្នោតទេ។
លោកលើកឡើងថា៖ «ក្នុង ឆ្នាំ២០១៣ និងមុន ឆ្នាំ២០១៣ យើងគ្មានច្បាប់ដែលធានានូវដំណើរការបោះឆ្នោតសេរីនិងត្រឹមត្រូវទេ ដូច្នេះ យើង [មានសិទិ្ធ] ជំទាស់។ ប៉ុន្តែឥឡូវនេះ យើងបានទទួលយកច្បាប់ទាក់ទងនឹងការបោះឆ្នោត ដូច្នេះ យើងត្រូវ [ទទួលយក] លទ្ធផលនៃការបោះឆ្នោត»។
ទោះជាយ៉ាងណា លោក សម រង្ស៊ី បានបន្ថែមថា ប្រសិនបើក្នុងពាក់កណ្តាលនៃដំណើរការបោះឆ្នោត ច្បាប់មិនត្រូវបានអនុវត្តត្រឹមត្រូវទេ គណបក្សសង្គ្រោះជាតិនឹង «បន្លឺជួងប្រកាសអាសន្ន»។ លោកទទួលស្គាល់ថា ច្បាប់នេះគឺជាការសម្រុះសម្រួល ដូច្នេះ មានចំណុចមួយចំនួនដែលគណបក្សរបស់លោកមិនពេញចិត្តទាំងស្រុង។ ប៉ុន្តែ លោកថា ជាទូទៅច្បាប់អនុញ្ញាតឲ្យសាធារណជនជឿជាក់លើដំណើរការបោះឆ្នោត។
អ្នកឃ្លាំមើលការបោះឆ្នោតនិងអ្នកអង្កេតការណ៍មួយចំនួន បានរិះគន់បញ្ញតិ្តស្តីពីការធ្វើពហិការនេះថា បានរៀបចំឡើង ដើម្បីបម្រើផលប្រយោជន៍របស់គណបក្សនយោបាយទាំងពីរ តាមការរំពឹងទុករបស់ពួកគេ អំពីអ្វីដែលអាចកើតឡើងនៅការបោះឆ្នោត ឆ្នាំ២០១៨។
លោក អ៊ូ វីរៈ អ្នកវិភាគឯករាជ្យ បានថ្លែងថា វាហាក់ដូចជា គណបក្សប្រជាជនជឿជាក់ថា ខ្លួននឹងឈ្នះការបោះឆ្នោតលើកក្រោយ ដូច្នេះ បានជំរុញឲ្យដាក់បញ្ចូលនូវបញ្ញតិ្តដែលបង្ការកុំឲ្យគណបក្សប្រឆាំងធ្វើពហិការទៀត។ ផ្ទុយទៅវិញ គណបក្សសង្គ្រោះជាតិអាចដាក់ ខ លើកលែង ដែលការបោះឆ្នោតត្រូវតែវិនិច្ឆ័យថា ជាការបោះឆ្នោតសេរី និងយុតិ្តធម៌ ដើម្បីផ្តល់ជម្រើសដល់ពួកគេក្នុងការជំទាស់ និងធ្វើពហិការម្តងទៀត ប្រសិនបើពួកគេចាញ់ក្នុង ឆ្នាំ២០១៨។
លោក អ៊ូ វីរៈ បន្ថែមថា ដោយគិតពីក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញដែលជាស្ថាប័នក្រោមឥទិ្ធពលនយោបាយ ខ លើកលែងនោះនឹងជួយតែគណបក្សប្រជាជនប៉ុណ្ណោះ។
ក្នុងករណីនេះ គណបក្សប្រជាជនអាច «គ្រប់គ្រងក្រុមប្រឹក្សាធម្មនុញ្ញ ដើម្បីធ្វើសេចក្តីសម្រេចថា ការបោះឆ្នោតមិនយុតិ្តធម៌» ដើម្បីត្រួសត្រាយផ្លូវដល់ការធ្វើពហិការ។
ទោះជាយ៉ាងណា លោក សម រង្សី អះអាងថា ក្រុមប្រឹក្សានេះនឹងគ្មានអំណាចគ្រប់គ្រាន់ដើម្បីធ្វើឲ្យការបោះឆ្នោតក្លាយជាមិនស្របទេ បើគិតពី គ.ជ.ប ថ្មី នឹងការចាត់ចែងលើដំណើរការទាំងមូល ហើយប្រកាសលទ្ធផល។
លោក គល់ បញ្ញា នាយកប្រតិបតិ្តនៃអង្គការ ខុម ហ្វ្រែល មានប្រសាសន៍ថា លោកមិនអាចមើលឃើញមូលហេតុត្រឹមត្រូវថាតើហេតុអ្វីរដ្ឋសភានឹងឲ្យអំណាចដល់ គ.ជ.ប ក្នុងការដកអាសនៈរបស់គណបក្សប្រសិនបើពួកគេធ្វើពហិការមិនចូលប្រជុំក្នុងរដ្ឋសភា។
លោកបន្តថា៖ «នៅពេលយើងរឹបអូសយកអាសនៈពីគណបក្សណាមួយ វាប៉ះពាល់ដល់ឆន្ទៈអ្នកបោះឆ្នោត»។
លោក ប៊ិន ឈិន ប្រធានក្រុមការងាររបស់គណបក្សប្រជាជន មិនអាចទាក់ទងបានទេ កាលពីម្សិលមិញ ចំណែកឯលោក កើត រិទ្ធ សមាជិកក្នុងក្រុមការងារគ្រាន់តែនិយាយថា បញ្ញតិ្តនេះនឹងផ្តល់ប្រយោជន៍ដល់អ្នករាល់គ្នា មិនមែនសម្រាប់គណបក្សណាមួយទេ។
លោក សម រង្ស៊ី ក៏បានប្រកាសកាលពីម្សិលមិញថា គណបក្សទាំងពីរព្រមព្រៀងបញ្ជូនច្បាប់ទាក់ទងនឹងការបោះឆ្នោតទៅរដ្ឋសភានៅដំណាច់ខែនេះ។
លោកបានបន្ថែមថា បន្ទាប់ពីអនុម័តរួចរដ្ឋសភាគ្រោងនឹងជ្រើសឥស្សរជន ៩ រូបសម្រាប់សមាជិក គ.ជ.ប ថ្មី នៅមុនចូលឆ្នាំថ្មី ប្រពៃណីខ្មែរ នៅពាក់កណ្តាល ខែមេសា។
ក្រោមកិច្ចព្រមព្រៀងកាលពី ខែកក្កដា ឆ្នាំមុនគណបក្សប្រជាជន និងគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ នឹងជ្រើសតាំងបេក្ខជនចំនួន ៤ រូប សម្រាប់គណៈកម្មាធិការ ដោយបេក្ខជនម្នាក់ត្រូវជ្រើសរើសដោយមតិរួមគ្នា។
លោកស្រី ពុង ឈីវកេក ជាសកម្មជនសិទិ្ធមនុស្សឯករាជ្យ ដែលគេទទួលស្គាល់នោះត្រូវបានព្រមព្រៀងថា ជាបេក្ខជន ទី៩ ប៉ុន្តែច្បាប់ គ.ជ.ប ថ្មី បានហាមមិនឲ្យប្រជាពលរដ្ឋមានសញ្ជាតិពីរដូចលោកស្រីកាន់តំណែង គ.ជ.ប ដ៏សំខាន់នេះទេ៕
