.jpg)
អ្នកជំនាញស្រាវជ្រាវនៅរមណីយដ្ឋានប្រាសាទកោះកេរពីថ្ងៃទី ២៦ មករា។ រូប ក្រសួងវប្បធម៌
ភ្នំពេញៈ អាជ្ញាធរជាតិព្រះវិហារសហការជាមួយសាកលវិទ្យាល័យ Waseda ប្រទេសជប៉ុន ធ្វើការសិក្សាស្រាវជ្រាវបន្ថែមលើស្ថានីយឡបុរាណគោកដីឆ្នាំងក្នុងរមណីយដ្ឋានប្រាសាទកោះកេរ ដើម្បីស្វែងរកឱ្យឃើញនូវស្លាកស្នាមនៃរចនាសម្ព័ន្ធសំណង់ឡបុរាណចងក្រងទុកជាឯកសារ។
លោក គង់ ពុទ្ធិការ អគ្គនាយកអាជ្ញាធរជាតិព្រះវិហារបានឱ្យដឹងថា នេះជាដំណាក់កាលទី២ ហើយក្នុងការសិក្សាស្រាវជ្រាវឡបុរាណគោកដីឆ្នាំងក្នុងរមណីយដ្ឋានប្រាសាទកោះកេរ។ ការសិក្សានេះធ្វើឡើងក្រោមកិច្ចសហប្រតិបត្តិការជាមួយសាកលវិទ្យាល័យ waseda នៅប្រទេសជប៉ុន ដោយមានសាស្ត្រាចារ្យជំនាញខាងកុលាលភាជន៍នៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍ និងចិន គឺលោក Dr. Yukitsugu Tabata មកចូលរួមផងដែរ។
លោកថ្លែងថា៖ «យើងចង់ដឹងអំពីឡសម័យកោះកេរនោះ ឡបុរាណវាមានលក្ខណៈយ៉ាងម៉េច ហើយរូបរាងយ៉ាងម៉េច? ព្រោះនៅកោះកេរកន្លងមកយើងឃើញមានការប្រើប្រាស់កុលាលភាជន៍ និងការប្រើប្រាស់ក្បឿង ប៉ុន្តែមិនដឹងថាឡលក្ខណៈយ៉ាងណាឡើយ»។
បើតាមការបញ្ជាក់របស់លោក ពុទ្ធិការ រមណីយដ្ឋានកោះកេរ ជាអតីតរាជធានីមួយរបស់ខ្មែរក្នុងសម័យអង្គរ ហេតុនេះទីនោះអាចមានការប្រមូលផ្តុំមនុស្សរស់នៅច្រើន ហើយតម្រូវការនៃការរស់នៅប្រចាំថ្ងៃក្នុងការសាងសង់ក៏ច្រើន។ ដូច្នេះការស្រាវជ្រាវនេះនឹងបញ្ជាក់ច្បាស់ពីទំហំនៃការផលិតកុលាលភាជន៍នៅតំបន់កោះកេរ។
លោកថ្លែងថា៖ «កុលាលភាជន៍ដែលប្រើនៅតំបន់កោះកេរ គឺមានលក្ខណៈខុសគ្នាពីតំបន់អង្គរ។ ក្បឿងនៅតំបន់កោះកេរ មានលក្ខណៈធំៗជាងនៅតំបន់អង្គរ។ អ៊ីចឹងកន្លងមកយើងអត់ដឹងថា យកមកពីណាទេ មិនដឹងថា យកមកពីអង្គរឬតំបន់ផ្សេងៗ។ ហេតុនេះការស្រាវជ្រាវនេះនឹងបញ្ជាក់កាន់តែច្បាស់ពីទំហំនៃការផលិតដែលនាំឱ្យយើងអាចប៉ាន់ស្មានដឹងអំពីវិសាលភាពនៃសម័យកោះកេរបាន»។
លោក ភិន ភក្តី មន្ត្រីបច្ចេកទេសបុរាណវិទ្យានៃនាយកដ្ឋានរមណីយដ្ឋាន និងបុរាណវិទ្យាបានឱ្យដឹងថា កាលពីខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ ២០១៩ ក្រុមមន្ត្រីជំនាញនៃអាជ្ញាធរជាតិព្រះវិហារបានធ្វើកំណាយលើកទី ១ ម្តងរួចមកហើយ ប៉ុន្តែពុំទាន់រកឃើញនូវរចនាសម្ព័ន្ធនៃសំណង់ឡដុតកុលាលភាជន៍បុរាណនៅឡើយ។
លោករៀបរាប់ថា៖ «កាលនោះយើងរកឃើញតែកម្ទេចកម្ទីដូចជា ជញ្ជាំងឡ អំបែងក្បឿង ដែលដុតទៅខូចគុណភាព អំបែងក្អមដែលដុតទៅវាវៀច វាអ៊ីចឹងទៅ។ អាហ្នឹង យើងអាចកំណត់ថា ទីតាំងហ្នឹងប្រាកដជាមានឡហើយ ប៉ុន្តែយើងនៅរកអត់ទាន់ឃើញឡ»។
បើតាមលោក ភិន ភក្តី គម្រោងសហប្រតិបត្តិការក្នុងការធ្វើកំណាយលើឡបុរាណនេះមានរយៈពេល ២ សប្តាហ៍ចាប់ពីថ្ងៃទី ២៥ មករា ដល់ថ្ងៃទី ៧ ខែ កុម្ភៈ ឆ្នាំ ២០២១ ក្រោមជំនួយថវិកាពីសាកលវិទ្យាល័យ Waseda និងមូលនិធិជប៉ុន។ លោកថា បើសិនជាក្នុងរយៈពេល ២ សប្តាហ៍នេះអាចរកឃើញទ្រង់ទ្រាយនៃឡនោះមានន័យថា ជាជោគជ័យមួយសម្រាប់ការស្រាវជ្រាវ ប៉ុន្តែការស្រាវជ្រាវនៅតែត្រូវធ្វើបន្តទៀត ព្រោះស្ថានីយនោះ អាចមានឡច្រើន។
លោកថ្លែងថា៖ «ខ្ញុំគិតថា វាមិនមែនមានឡតែ ១ ទេ ព្រោះកោះកេរជាអតីតរាជធានីរបស់អាណាចក្រខ្មែរ។ ដូច្នេះខ្ញុំអាចនិយាយបានថា វាជាកន្លែងសិប្បកម្មឡក៏ថាបាន។ យើងដឹងហើយ បើវាជាសិប្បកម្មនោះវានឹងមាន ២ មាន ៣ ឡើងទៅ។ អ៊ីចឹងស្ថាននីយគោកដីឆ្នាំងវាធំដែរ អ៊ីចឹងវាអាចជាសហគមន៍មួយក្នុងការផលិតកុលាលភាជន៍សម្រាប់បម្រើឱ្យរាជធានីកោះកេរ»៕
